XIV-XV. Yüzyıllar Türk Edebiyatı Ara 7. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Devrinin şairleri arasında Nesimi'den sonra ikinci sırayı alır. Eser yazmaya tercüme ile başlamıştır. Eserlerinde öğretici taraf ağır basar. Türkçenin gelişmesi için büyük emek sarfettiğini söyler.
Yukarıda bahsi eçen şair aşağıdakilerden hangisidir?
Şeyhoğlu Mustafa |
Hoca Dehhani |
Fahri |
Hoca Mes'ud |
Yusuf-ı Meddah |
Özellikler Şeyhoğlu Mustafa'ya aittir. Cevap A şıkkıdır.
2.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Klâsik Türk edebiyatı diye adlandırdığımız edebî ekolün ilk örnekleri olan mesnevilerden biridir?
Varaka vü Gülşâh |
Kesikbaş Destanı |
Hüsrev ü Şîrîn |
Hatun Hikâyesi |
Veysel Karanî |
Kemâloğlu’nun Ferah-nâme’si, Pîr Mahmûd’un Bahtiyâr-nâme’si, Mehmed’in Işk-nâme’si, Şeyhoğlu’nun Hurşîd ü Ferahşâd’ı, Tutmacı’nın Gül ü Hüsrev’i, Fahrî’nin Hüsrev ü Şîrîn’i, Hoca Mes’ûd’un Süheyl ü Nev-bahâr’ı, Ahmedî’nin İskender-nâme’si ve Cemşîd ü Hurşîd ’i bu tür eserlerdendir.
3.Soru
Ahmedî’nin tıpla ilgili kaleme aldığı eserinin adı aşağıdakilerden hangisidir?
Kitâbu Evsâfı Mesâcidi’ş-Şerîfe |
Tabîat-nâme |
Mirkatü’l-Edeb |
Menâkıbu’l-Kudsiyye fî-Menâsıbi’l-Ünsiyye |
Tervîhü’l-Ervâh |
Ahmedî’nin Tervîhu’lervâh’ı, tıpla ilgilidir. Adı yanlışlıkla Tefrîhu’l-ervâh olarak yazılan eser, Emîr Süleymân adına 1403-1410 yılları arasında aruzun “mefâîlün mefâîlün feûlün” kalıbıyla ve sade bir dille kaleme alınmış, ancak Emîr Süleyman’ın ölümü üzerine, yapılan bazı ilâvelerle birlikte Sultan I. Mehmed’e sunulmuştur. Tıbbın çeşitli konularına, teşrihe/anatomiye, teşhise ve tedaviye dair geniş bölümler ihtiva eden eser, Ahmedî’nin tıp alanındaki yetkinliğini göstermesi bakımından dikkat çekicidir.
4.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Anadolu’da telif tarihi bilinen en eski müstakil “mi’ra^c-na^me”dir?
Fi^-Mi’ra^ci’n- nebiyyi Sallalla^hu ‘Aleyhi ve Sellem |
Tahki^k-i Mi’ra^c-ı Resu^l |
Mu’ciza^t-ı Hazret-i Resu^l-i Ekrem |
Mu’cize-i Muhammed Mustafa^ |
Da^sita^n-ı Hama^me |
Ahmedi^ (öl. 815/1412)’nin 808/1405 tarihinde aruzun “fa^ila^tün fa^ila^tün fa^ilün” kalıbıyla kaleme aldığı Tahki^k-i Mi’ra^c-ı Resu^l’ü, bugünkü bilgilerimize göre Anadolu’da telif tarihi bilinen en eski müstakil “mi’ra^c-na^me”dir.
5.Soru
Kadı ve Uğru Destânı isimli eser aşağıda verilen hangi şaire aittir?
Hoca Dehhânî |
Fahri |
Yûsuf-ı Meddâh |
Şeyyâd Hamza |
Elvân Çelebi |
Kadı ve Uğru Destânı Yûsuf-ı Meddâh'ın yazdığı, Reşid zamanında bir kadı ile hırsız arasında yaşananların anlatıldığı, beyit sayısı 250 civarında olan bir mesnevidir.
6.Soru
J. Eckmann’ın Çağatay edebiyatını ayırdığı üç dönem aşağıdakilerden hangisidir?
Klasik Öncesi- Klasik Dönem- Klasik Sonrası |
Kıpçak Devri -Oğuz Devri- Özbek Devri |
Nevâî Öncesi- Klasik Dönem- Oğuz Devri |
Oğuz Devri- Özbek Devri- Klasik Sonrası |
Nevâî Öncesi- Kıpçak Devri- Oğuz Devri |
Klasik Öncesi Dönem: Cağatay yazı dilinin başlangıc dönemidir. XV. yüzyıl başlarından Nevai’nin ilk divanını düzenlediği 1465 yılına kadarki dönemi içerir. 2. Klasik Çağatayca Devri (XV. yüzyılın ikinci ve XVI. yüzyılın ilk yarısı), 3.Klasik Sonrası Devir (XVI. yüzyılın ilk yarısından XIX. yüzyılın sonuna kadar)
7.Soru
Aşağıdakilerden hangisi konusu aşk hika^yesine dayanan bir eserdir?
Gari^b-na^me |
Varaka vü Gülşa^h |
Da^sita^n-ı Hama^me |
Keşfü’l- me’a^ni^ |
Hurşi^d-na^me |
Bu dönemde bazı şairler tarafından çeşitli konularda çift kahramanlı aşk hika^yeleri kaleme alınmıştır. Yu^suf u Züleyha^, Cemşi^d ü Hurşi^d, Süheyl ü Nev-baha^r, Hüsrev ü S¸i^ri^n, Hurşi^d-na^me (Hurşi^d ü Ferahşa^d), Işk- na^me ve Gül ü Hüsrev bu tip eserlerdendir.
8.Soru
200 beyitlik Hz. Muhammed ile İblis arasında geçen konuşmayı ve Hz. Muhammed’in ümmetine öğütlerini konu alan Destân-ı İblis mesnevisi hangi şaire ait bir eserdir?
Elvân Çelebi |
Hoca Mes’ûd |
Şeyyad Hamza |
Yûsuf-ı Meddâh |
Hoca Dehhânî |
Destân-ı İblîs, Yûsuf-ı Meddâh’ın 200 beyitlik, Hz. Peygamber ile İblis (şeytan) arasında geçen konuşmayı ve Hz. Peygamberin ümmetine öğütlerini konu alan bir mesnevisidir.
9.Soru
Çağatay Türkçesi, XIX. yüzyılın sonuna kadar Orta Asya Türk devletlerinde hangi alanda kullanılmıştır?
Diplomasi |
Konuşma |
Mektup |
Felsefe |
Matematik |
Çağatay Türkçesi, XIX. yüzyılın sonuna kadar Orta Asya Türk devletlerinde yazı dili, edebî dil ve diplomasi dili olarak kullanılmıştır.
10.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Fuad Köprülü’nün Harezm Türkçesinin XIII. Yüzyıldan XIX. Yüzyıl Türkçesine kadar kullanılmış olduğunu belirttiği Çağatayca’nın beş döneminden biri değildir?
İlk Çağatay devri |
Klasik Çağatay devrinin başlangıcı |
Klasik Çağatay devri |
Klasik devrin devamı |
Son Çağatay devri |
Fuad Köprülü, Harezm Türkçesinin XIII. yüzyıldan XIX. yüzyıl Türkçesine kadar kullanılmış olduğunu belirttiği Çağataycayı; 1. İlk Çağatay devri (XIII-XIV. asırlar), 2. Klasik Çağatay devrinin başlangıcı (Nevâî’ye kadar), 3. Klasik Çağatay devri (Nevâî devri), 4. Klasik devrin devamı (Babür ve Şeybanlılar devri), 5. Gerileme ve çökme devri (XVII-XIX. asırlar) diye beş döneme ayırmıştır. Sonra da, “Çağatayca, kelimenin en geniş manası ile Moğol istilâsından sonra Cengiz çocukları tarafından kurulan Çağatay, İlhanlı ve Altın-Ordu imparatorluklarının edebî merkezlerinde XIII-XIV. asırlarda inkişaf eden ve Timurlular devrinde, bilhassa XV. asırda klasik bir mahiyet alarak zengin bir edebiyat yaratan edebî Orta Asya lehçesidir.” şeklinde tanımlamıştır (Köprülü 1945: 270).
11.Soru
Bugünkü bilgilere göre Hz. Peygamber’in hayatı etrafında oluşturulan ve Türklere has olan “mevlid”, ilk defa bu dönemde kaleme alan kimdir?
Ahmedî |
Aksaraylı Îsâ |
Yûsuf-ı Meddâh |
Şeyyâd Hamza |
Tursun Fakı |
Bu asırda görülen mesneviler daha çok dinî-ahlaki-tasavvufî konulara aittir. Bugünkü bilgilere göre Hz. Peygamber’in hayatı etrafında oluşturulan ve Türklere has olan “mevlid”, ilk defa bu dönemde Ahmedî (öl.815/1412) tarafından yazılmıştır
12.Soru
Fahrî’nin tek eseri olan ve Işk-nâme adını verdiği mesnevisi aşağıdakilerden hangisidir?
Kadı ve Uğru Destânı |
Süheyl ü Nevbahâr |
Hüsrev ü Şîrîn |
Yûsuf u Zelîhâ |
Menâkıbü’l-kudsiyye |
Fahrî’nin tek eseri, Nizâmî’nin aynı adlı eserinden tercüme edip Işk-nâme adını da verdiği eseri Hüsrev ü Şîrîn mesnevisidir.
13.Soru
Hz. Muhammed’e yazdığı övgü dolu şiirlerle tanınan Arap şairi aşağıdakilerden hangisidir?
Atâî |
Hassan |
Sekkâkî |
Yakînî |
Yûsuf Emîr |
Hassan ,Hz. Muhammed’e yazdığı övgü dolu şiirlerle tanınan Arap şairidir.
14.Soru
Aşağıdaki hangisi XIII. yüzyılda Anadolu’ya yerleşen ve XIV. yüzyılda da gelişim sağlayarak sosyal hayattan siyasete, ticaretten edebiyata kadar her alanı etkileyen tarikatlardan biri değildir?
Mevlevîlik |
Âhîlik |
Vahhâbîlik |
Babaîlik |
Hurûfîlik |
Vahhabîlik ya da Vehabilik, kökeni Selefilik'e dayanmakla birlikte tam olarak 18. yüzyılda Muhammed bin Abdülvehhâb tarafından kurulmuş olan görüşlerini Hanbeli mezhebinden alan dinî-siyasi hareket (akım) olarak kabul edilir. Osmanlı zamanında toplumda sorun teşkil eden bir akım olarak görülmüştür ve toplum içinde çok karşılık bulamamıştır. Bu nedenle özellikle edebiyata tesir eden Mevlevîlik, Âhîlik, Babaîlik ve Hurûfîlik tarikatlarına göre daha etkisizdir.
15.Soru
I. Nevâî’nin şöhreti, yalnız Çağatay alanı içerisinde kalmıştır.
II. Türkçenin birçok yönden Farsçadan üstün bir dil olduğunu savunmuştur.
III. Muhakemetü’l-lugateyn adlı eseri yazmıştır.
Yukarıdaki ifadelerden hangisi Ali Şir Nevâî ile ilgili olarak doğrudur?
Yalnız I |
Yalnız II |
I, II |
I, III |
II, III |
Ali Şir Nevâî’nin klasik Çağatay edebiyatının teşekkülünde seçkin bir yeri vardır. Dört Türkçe, bir Farsça divanı, hamsesi, Mecâlisü’n-nefâis adlı şuara tezkiresi, Muhakemetü’l-lugateyn’i ve sayısı otuzu aşkın çeşitli konudaki eserleri ile başlı başına bir çağı dolduran, ona kendi damgasını vuran büyük bir şair, fikir adamı, devlet adamı ve hepsinin üzerinde dil ve ulus arasındaki köprüyü kurmasını bilen bilinçli bir Türk dili savunucusu ve hadimi (=hizmetçisi) idi. Nevâî’nin, Türkçenin birçok yönden Farsçadan üstün bir dil olduğunu savunması ve Türkçe ile de yüksek bir edebiyat meydana getirmenin mümkün olduğunu bizzat eserleriyle ispat etmesi, genç şairleri Türkçe yazmaya özendirmesi göz önüne alınırsa, kültür ve edebiyat hayatımızdaki yeri ve hizmeti daha iyi anlaşılır. Nevâî’nin şöhreti, yalnız Çağatay alanı içerisinde kalmamış, siyasî ve coğrafî sınırları aşarak bütün Türk ülkelerine yayılmış, eserleri her yerde zevkle okunmuş, yüzyıllar boyunca yetişen nice ünlü şairleri etkisi altında bırakmıştır.
16.Soru
Şeyhoğlu Mustafa’nın Kâbus-nâme tercümesinde “hoca, emlehu’ş-şu’arâ, efsahu’ş-şu’arâ” gibi lakaplarla andığı şair kimdir?
Mes’ûd b. Ahmed |
Elvân Çelebi |
Şeyyad Hamza |
Hoca Dehhânî |
Yûsuf-ı Meddâh |
Türk edebiyatında, Ahmed-i Yesevî’den sonra XIV. yüzyıla gelinceye kadar “hoca” lakabı ile anılan ikinci şair Hoca Mes’ûd’dur. Eserlerinden, Arapça ve Farsçayı iyi bildiği anlaşılan şairin, hoca olarak anılması, iyi bir eğitim gördüğünün ve devrindeki ilimlere vâkıf bulunduğunun bir kanıtı olmalıdır. Şeyhoğlu Mustafâ, Kâbus-nâme tercümesinde şairi bu lakaptan başka “emlehu’ş-şu’arâ” ve “efsahu’ş-şu’arâ” gibi lakablarla da anmaktadır. Ayrıca Kenzü’l-küberâ adlı eserinde, “hoca” lakabını anarak, bazı beyitlerine yer vermiştir.
17.Soru
Kur’an-ı Kerim’i usulüne uygun bir şekilde okumanın kural ve kaidelerinden bahseden ilim veya kitap aşağıdakilerden hangisidir?
Maktel |
Tecvit |
Şârih |
Mahşer-nâme |
Gazavât-nâme |
Tecvit, Kur’an-ı Kerim’i usulüne uygun bir şekilde okumanın kural ve kaidelerinden bahseden ilim veya kitap.
18.Soru
Hangi beylik döneminde Nâsır-ı Tûsî’nin Bahnâme-i Şâhî isimli eseri,Türkçeye tercüme edilmiştir?
Candaroğulları Beyliği |
Aydınoğulları Beyliği |
Saruhanoğulları Beyliği |
Germiyanoğulları Beyliği |
Menteşeoğulları Beyliği |
Saruhanoğulları Beyliği döneminde, Nâsır-ı Tûsî’nin Bahnâme-i Şâhî isimli eseri, Sultan Yakub bin Devlet adına Türkçeye tercüme edilmiştir. Cevap C şıkkıdır.
19.Soru
Eserlerinde Türkçe kelimelere, özellikle halk tabiri ve atasözlerine geniş yer vererek eserlerini çok kısa cümlelerle oluşturan şair ve yazar aşağıdakilerden hangisidir?
Hoca Mes’ûd |
Şeyyâd Hamza |
Yûsuf-ı Meddâh |
Fahrî |
Şeyhoğlu Mustafâ |
Eserlerinde Türkçe kelimelere, özellikle halk tabiri ve atasözlerine geniş yer veren, Türkçe yazmakla övünen, gayretli ve başarılı bir şair ve yazar olan Şeyhoğlu, gerçek bir söz ustasıdır. Şeyhoğlu’nun daha çok kısa cümleleri kullanması, tercümelerine âdeta telifî eser özelliği kazandırmıştır.
20.Soru
Türkçe ve Farsça Divanları ile Hurûfîlikle ilgili olan Mukaddimetü’lhakâyık’ın da yazarı olan, bazı gazellerinde Hüseynî mahlasını da kullanan şair hangisidir?
Nesîmî |
Sultan Ahmed b. Veys |
Kadı Burhaneddîn |
Hasanoğlu |
Ahmed-i Dâ’î |
Nesîmî’nin bilinen eserleri, Türkçe ve Farsça Divanları ile Hurûfîlikle ilgili olan Mukaddimetü’lhakâyık’tır. Türkçe Divan: Divan’ın bilinen en eski nüshası 1469 tarihlidir. Divan’ın 1524 tarihli Kahire nüshasındaki bazı gazellerinde Hüseynî mahlasını kullandığı görülür. Farsça şiirleri, bazı yazmalarda Türkçe şiirlerinin arasında yer almıştır. Doğru cevap A şıkkıdır.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ