Bilim Felsefesi Ara 11. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Bir önermenin doğru olması, bu önermenin karşılığı olan bir olgunun bulunması demektir. Nitekim olgu, karşılığı olduğu önermeyi doğru kılan varlıktır. Bu varlığa verilen ad aşağıdakilerden hangisidir?
Güvenir kılıcı |
Doğru kılıcı |
Geçerli kılıcı |
Olgu kılıcı |
Yöntem kılıcı |
Bir önermenin doğru olması, bu önermenin karşılığı olan bir olgunun bulunması demektir. Burada “karşılık” sözcüğü ontolojik karşılık anlamındadır. Nitekim olgu, karşılığı olduğu önermeyi doğru kılan varlıktır. Bu varlığa doğru kılıcı denir. Doğru cevap B'dir.
2.Soru
Bilimsel açıklamanın bir önerme, bir çıkarım ya da bir diziönerme ile özdeş olmayıp, “Niye A?” biçiminde açıklamaya yol açan bir niye-sorusunun yanıtı olduğu açıklama modeli aşağıdakilerden hangisidir?
Olasılıksal tümevarımsal-açıklama modeli
|
Kitcher'in birleştirici açıklama modeli
|
Tümdengelimsel-yasacı açıklama modeli
|
Nedensel-düzeneksel açıklama modeli
|
Pragmatik açıklama modeli
|
3.Soru
Argümanları olay ya da olay-tipleri, fonksiyon değerleri de 0 ile 1 arasında reel sayılar olan bir fonksiyon olarak tanımlanan olasılık türü aşağıdakilerden hangisidir?
İstatistiksel olasılık |
Bilgisel olasılık |
Fonksiyonel olasılık |
Açıklayıcı olasılık |
Varlıksal olasılık |
Varlıksal olasılık, argümanları olaylar ya da olay-tipleri, fonksiyon değerleri de
0 ile 1 arasında reel sayılar olan bir fonksiyondur. Varlıksal olasılık fonksiyonları
diye adlandırılan bu fonksiyonlardan her biri belli bir rastlantı deneyi denilen bir
deney türüne bağlı olarak belirlenir. Doğru cevap E'dir.
4.Soru
Açıklanan-önerme, açıklayan-önermeden bir tümevarımsal çıkarımla türetilebilirse, bu açıklamaya .......... denir.Boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?
Tümdengelimsel-yasacı açıklama |
Olasılıksal tümevarımsal-yasacı açıklama |
Açıklanan-önerme |
Açıklayan-önerme |
Olasılıksal tümdengelimsel-yasacı açıklama |
“Niye A?” biçiminde herhangi bir bilimsel açıklamaya yol açan niye-sorusunu ele alalım. Soruda sözü edilen A olgusunun karşılığı olduğu “A” önermesine açıklanan-önerme, sorunun yanıtını oluşturan önermelerin bütününe açıklayan-önerme denir. Yasacı açıklama modelinde, açıklayan-önerme en az bir yasa önermesini kapsamalıdır. Açıklanan-önerme, yasa önermesini kapsayan açıklayan-öneremeden tümdengelimsel ya da tümevarımsal bir çıkarımla türetilebilmelidir. Herhangi bir açıklamada, açıklanan-önerme, açıklayan-önermeden tümdengelimsel bir çıkarımla türetilebilirse, bu açıklamaya tümdengelimsel-yasacı açıklama denir. Tümdengelimsel-yasacı açıklamada, açıklayan-önermenin bilşenleri arasında en az bir olasılıksal yasa bulunursa, böyle bir açıklamaya olasılıksal tümdengelimsel-yasacı açıklama denebilir. Öte yandan açıklanan-önerme, açıklayan-önermeden bir tümevarımsal çıkarımla türetilebilirse, bu açıklamaya olasılıksal tümevarımsal-yasacı açıklama denir. Bu son iki açıklama biçimi olasılıksal-yasacı açıklama biçimi olarak adlandırılabilir.
5.Soru
I. Her nesne dizgesi birden çok sayıda nesne dizgesinin bir araya gelmesinden oluşur. II. İlgili bilim dalının konusu için gerekli özellikleri dışındaki tüm özelliklerinden soyutlanmıştırIII. Soyutlanmış ve/veya idealleştirilmiş nesne dizgelerinin yarı-somut, yarı-soyut oldukları söylenebilir.Nesne dizgeleri ile ilgili olarak yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?
Yalnız I
|
Yalnız II
|
Yalnız III
|
I ve II
|
II ve III
|
6.Soru
Parlaklık belirlenebilir özelliği ile ilgili olarak aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
Değerleri arasında doğrusal sıralama yoktur.
|
Oran ölçeğinde bir niceliktir.
|
Aralık ölçeğinde bir niceliktir.
|
Sırasal ölçekte bir niceliktir.
|
Adlandırıcı ölçekte bir niceliktir.
|
7.Soru
Gözlem ve/veya deneye dayalı bilimleri inceleyen felsefe dalına verilen ad aşağıdakilerden hangisidir?
Bilim felsefesi |
Varlık felsefesi |
Siyaset felsefesi |
Ahlak felsefesi |
Sanat felsefesi |
Bilim felsefesi, gözlem ve/veya deneye dayalı bilimleri inceleyen felsefe dalıdır. Doğru cevap A'dır.
8.Soru
- Rastlantı deneyi, istenildiği kadar çok kez yinelenebilen bir deney türüdür.
- Herhangi bir deneyi başlatan ve bu deneyin koşullarını belirleyen müdahale işlemine, o deneyin bir denemesi (trial) denir.
- Deneyi sonlandıran gözlem sonucuna da deney sonucu denir.
- Deneyin her denemesinin bir tek sonucu vardır. Bu sonuca gerçek sonuç da denir.
Rastlantı deneyiyle ilgili yukarıdaki ifadelerden hangisi ya da hangileri doğrudur?
Yalnız I |
I ve II |
II ve IV |
I, II ve IV |
I, II,II ve IV |
Rastlantı deneyi, istenildiği kadar çok kez yinelenebilen bir deney türüdür. Herhangi bir deneyi başlatan ve bu deneyin koşullarını belirleyen müdahale işlemine, o deneyin bir denemesi (trial) denir. Deneyi sonlandıran gözlem sonucuna da deney sonucu denir. Deneyin her denemesinin bir tek sonucu vardır. Bu sonuca gerçek sonuç da denir. Eğer deney bir rastlantı deneyi ise, o deneyin farklı denemelerinin farklı sonuçları olabilir. Bu farklı sonuçlara rastlantı deneyinin olanaklı sonuçları denir. Doğru cevap E'dir
9.Soru
Aşağıdakilerden hangisi bilimin yöntemi olan düşünsel işlemlere örnek verilebilir?
Gözlem yapma
|
Bilimsel hipotez
|
Deney
|
Ölçme
|
Pekiştirme
|
10.Soru
Aşağıdakilerden hangisi Kitcher’in birleştirici açıklama modeli dikkate alındığında doğrudur?
Açıklamaların birleştirici gücü, açıklamaların dayandığı çıkarım tiplerinin sayısının çok olması ve bu çok sayıda çıkarım tipine ait çıkarımların toplam sonuçlarının sayısının büyük olması ile tanımlanır.
|
Açıklamaların birleştirici gücü, açıklamaların dayandığı çıkarım tiplerinin sayısının azlığı ve bu az sayıda çıkarım tipine ait çıkarımların toplam sonuçlarının sayısının büyük olması ile tanımlanır.
|
Açıklamaların birleştirici gücü, açıklamaların dayandığı çıkarım tiplerinin sayısının çıkarım tipi- ne ait çıkarımların toplam sonuçlarının sayısına eşit olması ile tanımlanır.
|
Açıklamaların birleştirici gücü, açıklamaların dayandığı çıkarım tiplerinin sayısının, bu çıkarım tipine ait çıkarımların toplam sonuçlarının sayısının üç katı olmasıyla tanımlanır.
|
Açıklamaların birleştirici gücü, açıklamaların dayandığı çıkarım tiplerinin sayısının, bu çıkarım tipine ait çıkarımların toplam sonuçlarının sayısının üçte biri olmasıyla tanımlanır.
|
11.Soru
Aşağıdakilerden hangisi olasılıksal tümdengelimsel yasacı açıklama ile ilgili bir ifadedir?
Açıklayanın bileşenleri arasında en az bir olasılıksal yasa bulunur. |
Açıklanan önerme açıklayan-önermenin bileşenlerinden tümdengelimsel değil de tümevarımsal bir çıkarımla türetilir. |
Açıklanan olgusu pek çok sayıda başka açıklanan-olgularla birlikte açıklanır. |
Açıklama modelinde yalnız düzenlilikler açıklanır, yalın olgular açıklanmaz. |
Açıklayan-önermenin bileşen sayısı,açıklanan-önermelerin sayısından çok küçük olmalıdır. |
Olasılıksal tümdengelimsel yasacı açıklama,açıklayanın bileşenleri arasında en az bir olasılıksal yasa bulunan bir tümdengelimsel-yasacı açıklamadır.Tümevarımsal-yasacı açıklamada, açıklanan önerme açıklayan-önermenin bileşenlerinden tümdengelimsel değil de tümevarımsal bir çıkarımla türetilir.Birleştirici açıklama modelinde, açıklananolgusu pek çok sayıda başka açıklanan-olgularla birlikte
açıklanır. Friedman’ın birleştirici açıklama modelinde yalnız düzenlilikler açıklanır, yalın olgular açıklanmaz. Friedman’ın birleştirici açıklama modelinin başarılı olabilmesi için, açıklayan-önermenin bileşen sayısı,açıklanan-önermelerin sayısından çok küçük olmaldır.
12.Soru
“a hidrojen gazı kitlesi t1 zamanında u yerinde oksijenle tepkimeye girerse, tepkimenin bittiği t2 zamanında u yerinde bir su kitlesi var olacak mı?” deney sorusu aşağıdaki genel soru biçimlerinden hangisini örnekler?
a nesne dizgesi t zamanında D nesne durumunda mıdır?
|
a nesne dizgesi t zamanında u yerinde F belirlenebilir özelliğinin değeri olan bir belirlenmiş özellik taşır mı?
|
a nesne dizgesinde u yerinde ve [t1, t2] zaman aralığında F olayı meydana gelir mi?
|
a nesne dizgesi t zamanında u yerinde F özelliğini taşır mı?
|
a nesne dizgesi t1 zamanında u yerinde D nesne durumunda ise, t2 zamanında u yerinde F olan bir şey var mı?
|
13.Soru
Deney ve deneyci ne demektir?
Deney, koşulları gözleyenin müdahalesi sonucunda belirlenmiş olan bir olgu olarak tanımlanabilir. Deneyci, gözlemeyi yapan yapan bilim insanı veya bilim insanı ekibidir.
|
Deney, koşulları deneycinin müdahalesi sonucunda belirlenmiş olan bir gözlem olarak tanımlanabilir. Deneyci, deneyi yapan bilim insanı veya bilim insanı ekibidir.
|
Deney, koşulları deneycinin müdahalesi sonucunda belirlenmiş olan bir veri olarak tanımlanabilir. Deneyci, deneyi yapılan kişidir.
|
Deney, koşulları deneycinin deneylerinin sonucunda belirlenmiş olan çıktı olarak tanımlanabilir. Deneyci, deneyi yapan kişilere denir.
|
Deney, koşulsuz olarak deneycinin yapmış olduğu bir gözlem olarak tanımlanabilir. Deneyci, deneyi yapan bilim insanı veya bilim insanı ekibidir.
|
14.Soru
Belli bazı özelliklerden soyutlanmış olup, kalan özellikleri idealleştirilmiş olan somut nesnelere ne ad verilir?
Nesne
|
Kitle
|
Birey
|
Nesne dizgesi
|
Yalın olgu
|
15.Soru
Pragmatik Açıklama Modelini ortaya atan kişi kimdir?
Carl Gustav Hempel
|
Philip Stuart Kitcher
|
Michael Friedman
|
Bas van Fraassen
|
Wesley Salmon
|
16.Soru
I. RefleksiftirII. SimetriktirIII. TransitiftirDairesel sıralama bağıntısı ile ilgili olarak bu ifadelerden hangileri doğrudur?
Yalnız I
|
I ve II
|
I ve III
|
II ve III
|
I, II veIII
|
17.Soru
Aşağıdakilerden hangisi sırasal ölçeğe ait bir niceliktir?
Sıcaklık |
Parlaklık |
Okul numarası |
Uzunluk |
Ağırlık |
Sertlik, Parlaklık, vb. belirlenebilir özelliklerin değerleri arasında doğrusal sıralama bulunmaktadır. Dolayısıyla bu özelliklere nicelik diyebiliriz. Ancak bu özellikler ne oran ölçeğinde ne de aralık ölçeğinde niceliklerdir. Bu niceliklerin, sırasal ölçekte nicelikler olduğu söylenir. Örnek olarak F olarak göstereceğimiz Sertlik özelliğini ele alalım. Bu belirlenebilir özelliğin değerleri, (katı halde bulunan) minerallerin sertlik derecelerini oluşturur. Bu minerallerin taşıdıkları sertlik derecelerinin sayısal değerleri f F 1 , f F 2 , ... ölçek fonksiyonları ile belirlenir.
18.Soru
Bir bağıntının doğrusal bir sıralama bağıntısı olması için hangi özellikleri taşıması gerekir?
Yansımalı olma-bakışımlı olma-geçişli olma
|
Yansımalı olma- bakışımlı olma-geçişli olmama
|
Yansımalı olmama-bakışımlı olma-geçişli olmama
|
Yansımalı olmama-bakışımlı olmama-geçişli olma
|
Yansımalı olma- bakışımlı olmama-geçişli olmama
|
19.Soru
Aşağıdakilerden hangisi varlıksal olasılık fonksiyonunu açıklamaktadır?
Varlıksal olasılık fonksiyonları diye adlandırılan bu fonksiyonlardan her biri belli bir rastlantı deneyi denilen bir deney türüne bağlı olarak belirlenir.
|
Bir tümdengelimsel-yasacı açıklamada, açıklayanın bileşenleri arasında en az bir olasılıksal-yasa bulunursa buna varlıksal açıklama denir.
|
Açıklanan olgular birleştirilerek daha iyi anlaşılır hale getirirsek varlıksal olasılık fonksiyonlarını açıklamış oluruz.
|
Açıklayan-önermenin bileşenleri arasında en az bir olasılıksal-yasa görünümlü önerme bulunursa bu açıklamalara olasılıksal-varlıksal-tümevarımsal yasacı açıklama denir.
|
Varlıksal olasılık fonksiyonu yalnız düzenliliklerin açıklanmasına yöneliktir.
|
20.Soru
Biri müdahaleci (deneyci) öbürü salt gözlemci olan bir bilim insanıekibi düşünelim. Müdahaleci, küre biçimindeki a taşını 44.10 metre yüksekliğindebir kuleden, kronometresine bakarak bugün tam saat 12:00’de (bu zamanı t1 ilegösterelim) kuleden aşağıya atıyor. Kulenin dibinde taşın atıldığı cephede kronometresinebakarak bekleyen gözlemci atılan taşın saat 12:00’den tam 3 saniye sonrazemine düştüğünü gözlemliyor.Böyle bir deney aşağıdaki seçeneklerden hangisini ölçmek amacıyla yapılmış olabilir?
Böyle bir deney “Bütün metaller yeterince ısıtıldığında genleşir” hipotezini daha da pekiştirmek için yapılabilir.
|
Böyle bir deney “Le Verrier’in hesapladığı koordinatların belirttiği uzay bölgesinde Güneş’in bir gezegeni bulunuyor mu?” sorusunu gözlemlemek amacıyla yapıılmış olabilir.
|
Böyle bir deney Newton’un devinim yasaları ile genel çekim yasasından tümdengelimsel çıkarımla hesapla bir gezegenin koordinatlarını belirlemek amacıyla yapılmış olabilir.
|
Böyle bir deney, h = 1/2gt2 eşitliği ile ifade edilen serbest düşme yasasının daha da pekiştirilmesi amacıyla yapılabilir.
|
Böyle bir deney 2H2 + O2 → 2H2O formülüyle ifade edilen kimyasal tepkimeyi ölçme amacıyla yapılabilir.
|
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ