Verimlilik denetimi: İşletme faaliyetleri gerçekleştirilirken kullanılan girdiler ile elde edilen çıktılar arasındaki olumlu ya da olumsuz fark verimlilik denetiminde baz alınan kriterdir. Kaynakların kullanımında en üst düzeyde fayda sağlanması stratejik yönetim içerisinde denetim ve değerlendirmede temel dayanak noktasıdır. Stratejik yönetimde eldeki kaynaklar ve bu kaynaklardan elde edilecek verim düzeyinin doğru tahmin edilebilmesi, performans ölçülmesi bakımından çok önemlidir. Doğru Cevap E'dir.

Yöneltme işlevinin etkin bir şekilde yerine getirilebilmesi açısından yöneticilerin üzerinde durması gereken hususlar şunlardır:

İşletmede ekip ruhunu oluşturmak, insan kaynağını iyi tanımak, yalnızca nitelikli insan kaynağını işletmede tutmak,  çalışanlar için rol modeli olmak, çalışanları düzenli olarak denetlemek, düzenli aralıklarla toplantılar yapmak, ayrıntılar içinde boğulmamak, olumlu bir örgüt kültürü yaratmak, etkili bir ödüllendirme ve disiplin sistemi kurmak.

İşletmenin iç ve dış çevre analizinden sonra, stratejik seçeneklerini belirlerken öncelikle şu sorulara cevap araması gerekmektedir:

• Hangi işle ilgileniyoruz?
• Mevcut işimizi sürdürecek miyiz?
• Eğer sürdürmeyeceksek hangi yolu seçmeliyiz?
• Mevcut işimize yeni iş ekleyecek miyiz?
• Eğer ilave edeceksek mevcut etkinliğimizi arttırarak büyümeyi planlıyor muyuz?

Denetim faaliyetlerinde uyulması gereken ilkelerden biri olan nesnellik; denetçinin denetleme yaparken olanı dikkate alması ve olması gerekenle karşılaştırarak sonuca varmasıdır. Denetçinin değerlendirmede sahip olduğu takdir yetkisinin dışına çıkması, görevini yerine getirirken taraf tutmaması, etki altında kalmaması, duygularına kapılmadan karar vermesi gerekir. Denetimde bir takım ölçütlerin bulunması da nesnellik açısından denetimin ön koşulunu oluşturur. Denetimin ölçütünün önceden belirlenmesi, denetlenenin faaliyetlerini nasıl yapması gerektiği noktasında denetçiye yardımcı olmakta ve denetimin nesnelliğini sağlamaktadır. Doğru cevap B şıkkıdır.

Aile işletmelerinde nesil çatışmasını doğuran nedenler:

• Aile işletmelerinde “doğal organizasyon” söz konusu olduğundan, kurucunun sözünden çıkılmaması, kurucunun kendi kültürünü yansıttığı işletmenin değişime açık olamaması
• Yönetimdeki aile bireylerinin yetki ve sorumluluk sınırlarının belirlenmemesi
• Kurucunun işletmeyi devredeceği kişilere güvenmemesi, nesiller arası önemli görüş ayrılıklarının olması
• Aile işletmelerinde hissedarlık ve yöneticilik rolleri çakışabilmekte ve sorunlar oluşturabilmektedir. Özellikle üçüncü nesil kendisini patrondan çok yönetici olarak gördüğünden, patron ve yönetici kimliği çatışabilmektedir. Özellikle ikinci nesil hayatta ise, üçüncü nesil patronluğu dahi hissedememekte, üç nesil bir aradaysa, yönetimde büyük sorunlar yaşanabilmektedir.
• Aile işletmelerinde geleceğe yönelik yetki devri planlaması etkin bir biçimde yapılamadığından, birinci nesilden sonra yönetimde bir kaos yaşanabilmektedir. Yetki ve sorumlulukların dağıtılmasında, aile bireylerinin yetenek ve başarıları göz önüne alınmayabilmektedir.
• Aile işletmesinde birinci neslin değişime kapalı ve harcamalarda oldukça cimri davranması, ikinci ve üçüncü neslin yönetim anlayışını işletmede sergilemesini zorlaştırmaktadır. Özellikle yeni teknoloji ve yöntemlerden yararlanma, yeni ürün geliştirme konularında birinci nesil çekingen davranabilmektedir.
• Aile işletmelerinde nesil çatışmasına neden olan bir diğer unsur ise, patronun işletmeye veliaht yetiştirmede oldukça bilinçsiz davranmasıdır.

Doğru cevap B'dir.

İşletmenin misyonu; işletmenin ne iş yaptığını, ne için yaptığını, kim için yaptığını ve nasıl yaptığını

açıklar. İşletmenin var oluş amacını ve var oluş nedenini tanımlar; şu ana odaklanır ve işletme açısından

tüketicinin kim olduğunu tanımlar. Ayrıca arzulanan performans düzeyi hakkında bilgi verir. Bir

işletmenin misyonunun nasıl ifade edilmesi gerektiği konusunda belirli bir standart yoktur. Öte yandan

birçok işletme kendi misyonunu aşağıdaki ifadelerle dile getirmektedir (Eren, 2003):

• İşletmenin ürettiği temel mal ya da hizmetlerin neler olduğu,
• İşletmenin hangi tüketici kitlesi ya da pazara hitap ettiği yani hedef pazar,
• İşletmenin kullandığı temel teknolojilerin neler olduğu,
• İşletmenin genel iş yapma felsefesi,
• İşletmenin kendisini nasıl gördüğü.

Doğru Cevap C'dir.

Gerilla pazarlaması özellikle küçük işletmelerin küçük, periyodik ve şaşırtıcı hamlelerle rakiplerinin moralini bozmasına dayanan, hızlı hareket kabiliyeti gerektiren ve yaratıcılık ile hayal gücünden geniş ölçüde yararlanan bir pazarlama tekniğidir (Tek, 1999). İşletmeler gerilla pazarlaması çabaları aracılığıyla dinamik, tüketici ihtiyaçlarına duyarlı ve değişikliklere kolaylıkla uyum sağlayabilen bir pazarlama yönetimi oluşturmayı hedeflemektedir. 

Gelişim sürecinin ikinci aşamasını, büyüyen, gelişen ve mülkiyeti kardeşler arasında paylaşılan kardeş ortaklıkları oluşturur. Bu aşama, varlığını sürdüren ve başarı sağlayan aile işletmeleri için kritik bir aşamadır. İşletmenin ölçek olarak büyümesiyle, daha fazla aile üyesi hissedar veya çalışan olarak işletmeyle bağ kurmaya başlar. İşletme, aile kimliğinin temel bir bileşeni haline gelmektedir. Bu aşamadaki işletmeler, önemli örgütsel, stratejik ve psikolojik sorunlarla karşı karşıya kalmaktadırlar. Tek kişinin kontrolünde olan bir işletmeden birçok kişinin yönettiği daha karmaşık bir organizasyona geçişi sağlamaya çalışan bu aşamadaki işletmeler, en kırılgan aile işletmeleridir.

Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisini ilk basamağını; açlık, susuzluk, cinsellik, korunma gibi bedensel ihtiyaçların yer aldığı fizyolojik ihtiyaçlar yer almaktadır. Onun üzerinde ise kendisini ve yakınlarını güvende hissetme, fiziksel ve duygusal zararlardan korunmayı kapsayan güvenlik ihtiyacı vardır. Üçüncü sırada arkadaşlık, kabul edilme, bağlanma, iletişim kurma gibi unsurlardan oluşan ait olma ve sevgi ihtiyacı bulunmaktadır. Dördüncü sırada kendine saygı, güven, başkalarınca benimsenme, statü gibi ihtiyaçlardan oluşan saygınlık ihtiyacı yer almaktadır. En üstte ise kendini gerçekleştirme adı verilen ihtiyaç vardır ve yaratıcılık, potansiyelini kullanma, yeteneklerini kullanma ve gelişme gibi gereksinimleri kapsar.

İyi bir plan:

• Planlar her şeyden önce açık, kesin ve geçerli bir amaca sahip olmalıdır.
• İşletmenin çevresine uyum göstermesine olanak verecek esneklikte olmalıdır.
• Planın hazırlanması ve uygulanması en az maliyetle gerçekleştirilebilir olmalıdır.
• Optimal bir süreyi kapsamalıdır.
• İşletmenin temel ilke ve standartlarına uygun olmalıdır. Diğer bir deyimle, örgüt içerisinde hazırlanan bütün planların işbirliği, fikir birliği ve amaç birliğiyle hazırlanması ve uygulama sırasında tek bir ana plana sadık kalınması gerekir.
• Karşılaşılabilecek sorunları öngörmelidir.
• İşletmenin mevcut olanaklarıyla gerçekleştirilebilecek özellikte olmalıdır. Doğru cevap C'dir.

Denetim, yönetimin öteki aşamalarına bağlı olan bir süreçtir. Diğer görevlerinde bilimsel yönetim ilkelerine uygun davranmayan bir yöneticinin, yönettiği kişiler ve bu kişilerin çalışmaları üzerinde etkili bir denetim sağlaması beklenemez. Doğru cevap C seçeneğidir. 

Operasyonel denetim, örgütün mal ve hizmet üretmek için kullandığı belirli faaliyet ve yöntemlerin değerlendirilip düzenlendiği denetim türüdür. İşletmedeki faaliyetlerin denetimi operasyonel denetimin kapsamında olup özellikle teknik konuları içermektedir. Operasyonel denetim, mal veya hizmet üretiminin şu üç temel bileşeni çerçevesinde ele alınabilir:
• Girdilerin denetimi
• Üretim sürecinin denetimi
• Çıktıların denetimi

Doğru cevap D şıkkıdır.

Denetim faaliyetlerinde uyulması gereken ilkelerden biri olan nesnellik; denetçinin denetleme yaparken olanı dikkate alması ve olması gerekenle karşılaştırarak sonuca varmasıdır. Denetçinin değerlendirmede sahip olduğu takdir yetkisinin dışına çıkması, görevini yerine getirirken taraf tutmaması, etki altında kalmaması, duygularına kapılmadan karar vermesi gerekir. Doğru cevap C'dir.

Süreç temeline göre bölümlendirme her birim üretilen mal ya da hizmetin belirli bir sürecinin yerine getirilmesi esasına göre belirlenir. Bu aşamada görev alanlar: Fabrika Müdürüne bağlı olarak; Kesme bölümü yöneticisi, Planlama bölümü yöneticisi, Montaj bölümü yöneticisi, Zımpara ve vernik bölümü yöneticisi, Son işleme bölümü yöneticisi ve Sevkiyat bölümü yöneticisidir. Doğru yanıt C'dir.

Performansın ölçülmesi ve değerlemesi, stratejik yönetim sürecinin son aşamasıdır. Doğru yanıt C'dir.

Stratejik yönetimin amaçları şu şekilde özetlenebilir:
• İşletmeyi yönlendirecek bir vizyon oluşturmak,
• Bu vizyona dayalı amaçlar belirlemek,
• Amaçlara ulaşmak için bir strateji belirlemek,
• Seçilen stratejiyi etkili ve verimli bir şekilde uygulamak.

• Bağımsızlık
• Yasallık
• Nesnellik
• Dürüstlük

Türkiye’de 1900 yılından önce kurulan ve halen faaliyetlerini sürdüren 18 işletme bulunmaktadır. Türkiye’de aile işletmelerinin yaşam süreleri oldukça kısadır. Bilinen en eski aile işletmeleri 4. nesle ulaşmıştır. Türkiye’nin en eski 50 aile işletmesinin yönetiminde bulunan nesillere bakıldığında, 20 aile ikinci, 26 aile üçüncü nesilde; yani 50 işletmenin 46’sı ikinci, üçüncü nesilde ve en riskli, en önemli yerde yer alırken, üç tanesi de dördüncü nesle ulaşmıştır.