Yön gösterme eki

Belirtme durum eki

Çıkma durum eki

Bulunma durum eki

Yönelme durum eki

tap- “bulmak” anlamına gelmektedir.

+(u)g belirtme durumu ekidir.

buz- “bozguna uğratmak, bozmak” anlamlarına gelmektedir.

+le fiilden fiil yapım ekidir.

süle- “asker sevk etmek, sefer etmek” anlamlarına gelmektedir.

+lAr,

+gUn,

+An,

+gArU,

+(X)t

Yukarda mavi gök, aúa÷da kara yer
yaratld÷nda ikisi arasnda insano÷-
lu yaratlmú.

ønsano÷lunun üzerine atam dedem
Bumn Ka÷an, øútemi Ka÷an tahta
oturmú.

Demir Kap’ya kadar (kendi insann)
yerleútirmiú. øki (snr) arasnda pek
da÷nk (yaúayan) Köktürkleri düzene
sokarak öylece hükmeder imiú.

Yu÷ (yas) töreni yapc (ve) a÷layc
(olarak) do÷uda gün do÷usundaki
Bükli Çöl halk, Çin, Tibet, Avar,
Rum (Bizans), Krgz, Üç Kurkan,
Otuz Tatar, Ktay, Tatab....

Veziri de bilgisiz imiú úüphesiz, kötü
imiú úüphesiz. Beyleri (ve) halk
itaatsiz oldu÷u için Çin milleti
hilekâr ve sahtekâr oldu÷u için,
aldatc oldu÷u için küçük ve büyük
kardeúi birbirine düúürdü÷ü için bey
ve halk

İlteriş Kağan olarak güneyde
Çinlileri, Oğuzları pek çok öldürdü.
Danışmanı (ve) kumandanı bizzat
ben idim.

İlteriş Kağan olarak bilirse,
(hangisi) zayıf boğa diye bilmezmiş”
diye öylece düşündüm. Ondan sonra
Tanrı bilgi (akıl) verdiği için, ben
kendim (onu) kağan yaptım.

ile İlteriş Kağan olarak güneyde
Çinlileri, doğuda Kıtayları, kuzeyde
Oğuzları pek çok öldürdü.
Danışmanı (ve) kumandanı bizzat
ben idim. Çogay (dağlarının) kuzeyinde
Karakum’ da oturur idik.

ile İlteriş Kağan olarak güneyde
Çinlileri, doğuda Kıtayları, kuzeyde
Oğuzları pek çok öldürdü. Dağda bayırda kalmış
olanları toplanıp yedi yüz (kişi) oldu.
(Bunların) iki bölüğü atlı idi, bir
bölüğü yaya idi.

ile İlteriş Kağan olarak güneyde
Çinlileri, doğuda Kıtayları, kuzeyde
Oğuzları pek çok öldürdü. Bilge
Tonyukuk. “(Bunu) kağan mı yapayım?”
dedim. Düşündüm: “(İnsan)
zayıf boğa ile semiz boğayı uzaktan

bir tek

bilecek

verdiği

verecek

bildiği

 “(tahta) oturmak” –(u)pan [zarf-fiil eki]

 “(tahtaya) oturmak” –(u)pan [zarf-fiil eki]

 “(taharete) oturmak” –(u)pan [zarf-fiil eki]

hepsi

hiçbiri

igid

azu

yoksa

gu

sabımda

Gustaf John Ramstedt

Pentti Aalto 

Nicholas Poppe

Zolton Gombocz

Gyula Németh

Ölür- (fiil kökü) -teçik (3. Tekil kişi gelecek zaman çekimi)

öl- (fiil kökü)-ür (fiilden fiil yapım eki, ettirgenlik eki)-teçik (3. Tekil kişi emir kipi çekimi)

ölü- (fiil kökü)-r (fiilden fiil yapım eki, ettirgenlik eki)-teçik (3. Tekil kişi gelecek zaman çekimi)

öl- (fiil kökü)-ü (fiilden isim yapım eki)-r (isimden fiil yapım eki, ettirgenlik eki)-teçik (3. Tekil kişi gelecek zaman çekimi)

öl- (fiil kökü)-ür (fiilden fiil yapım eki, ettirgenlik eki)-teçik (3. Tekil kişi gelecek zaman çekimi)

türük bodun yook bolmazun tiyin bodun bolçun tiyin kaŋım ilteriş kaganıg ögüm ilbilge katunug teŋri töpüsinte tutup yüggerü kötürdi erinç

anta kisre inisi eçisin teg kılınmaduk erinç oglı kaŋın teg kılınmaduk erinç

çıgań bodunug bay kıltım az bodunug üküş kıltım azu bu sabımda igid bar gu

eki otuz yaşıma tabgaç tapa süledim

bilgesi çabışı ben ök ertim

Elli yıl işlerini güçlerini vermişler. Gün doğusunda Bükli kağanına kadar sefer etmişler, batıda Demir Kapı’ya kadar sefer etmişler.

Elli yıl işi gücü vermişler. Doğuda, gün doğusunda Bükli kağanına kadar sefer etmişler, batıda Demir Kapı’ya kadar sefer etmişler.

Elli yıl işi gücü vermişler. Doğuda, gün doğusunda Bükli kağanına kadar gitmişler, batıda Demir Kapı’ya kadar gitmişler.

Elli yıl işlerini güçlerini vermişler. Doğuda, gün doğusunda Bükli kağanına kadar gitmişler, batıda Demir Kapı’ya kadar sefer etmişler.

Elli yıl işi gücü vermişler. Doğuda Bükli kağanına kadar, batıda ise Demir Kapı’ya kadar sefer etmişler.

–çA

-mAtI(n)

-gAlI

-(X)pAn

–gInçA

üze kök teŋri asra yagız yer kılındukta

ańıg yablak ol

bir yılka tört yolı süŋüşdüm

üç kata tegzinti

oglın yutuzın yılkısın barımın anta altım

ulayu “ve” < ul “temel, esas” +a “ulamak, eklemek” [isimden fiil yapım eki] -(y)u [kalıplaşmış zarf-fiil eki]

biriki “birleşik” < bir “bir (1)” +ik “birikmek” [isimden fiil yapım eki] –i [kalıplaşmış –yapım eki görevini üstlenmiş- zarf-fiil eki]

bir(i) “kuzey” +(y)e [yönelme durumu eki] 

uguş “soy-sop” +(u)m [1. tekil kişi iyelik eki]

bodun “ulus, halk” +(u)m [1. tekil kişi iyelik eki]

+ŋ A yalın durumdaki isim gövdelerine ulanır

+ArU üçüncü kişi iyelik ekinden sonra kullanılmıştır

+ŋ ArU (< +n + +garu) tekil birinci kişi iyelik ekinden sonra kullanılmıştır

+rA yalın durumdaki isim gövdelerine ulanır

+gArU  üçüncü kişi iyelik ekinden sonra kullanılır

İyi bilge insanı, iyi yiğit insanı yürütmez (ilerletmez) imiş. Bir kişi yanıldığında soyu-sopu halkının beşikteki çocuğuna kadar acımazmış.

İyi bilge insanı, iyi yiğit insanı yürütmez (ilerletmez) imiş. Bir kişi yanıldığında halkının beşikteki çocuğuna kadar acımazmış.

İyi bilge insanı, iyi yiğit insanı yürütmez (ilerletmez) imiş. Bir kişi yanıldığında soyu-sopu halkının çocuğuna kadar acımazmış.

İyi insanı, yiğit insanı yürütmez (ilerletmez) imiş. Bir kişi yanıldığında soyu-sopu halkının beşikteki çocuğuna kadar acımazmış.

İyi bilge insanı, iyi yiğit insanı yürütmez (ilerletmez) imiş. Kişi yanıldığında soyu-sopu beşikteki çocuğuna kadar acımazmış.