Sembolik Mantık Final 7. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
M: SM= {a}, FM= {a}, GM= { b} |
M: SM= {b}, AM= a, BM= b |
M: SM= {a, b, c}, FM= {a} |
M: SM= {a, b }, FM= {a},GM= {b} |
M: SM= {a}, FM= {a}, GM= { } |
Yukarıda verilen çözümlemede ilk olarak tikel nicelemeyi gerçekleştirdiğimize dikkat ediniz. Çizelgede P ile işaretlediğimiz dallar tamamlanmış ve açıktır. Önermenin modelini bu dallardan herhangi birine göre oluşturabiliriz. En soldaki dala göre ortaya çıkan model aşağıdaki gibidir: M: SM= {a}, FM= {a}, GM= { }.
2.Soru
Bir çözümleyici çizelgede ((A → B) ∧ A) tümel evetleme önermesinin altındaki ilk satır olan n. satırda A yer alıyorsa n+1. satırda yer alması gereken önerme aşağıdakilerden hangisidir?
B |
A |
B → A |
B ∧ A |
~A |
((A → B) ∧ A) tümel-evetleme önermesinin doğru olması için, (A → B) ve A önermelerinin birlikte doğru olmaları gereklidir. Buna göre tümel-evetleme
önermesine ait çözümleyici çizelge kuralı; bu önermenin altındaki n. satırda (A → B), bir sonraki satırda ise A'nın olmasıdır. Doğru yanıt B seçeneğidir.
3.Soru
Aşağıdaki modellerin hangisi ?x (Fx ? ~Gx) ? ?x (Fx ? GA) çıkarımının bir karşı-modelidir?
SM = {a}, F = {a}, G = {a}, A = a |
SM = {a,b}, F = {a,b}, G = {}, A = b |
SM = {a,b}, F = {a}, G = {a,b}, A = a |
SM = {a,b}, F = {a,b}, G = {a,b}, A = a |
SM = {a,b}, F = {a,b}, G = {a,b}, A = b |
B şıkkında ?x (Fx ? ~Gx) öncül ifadesini tanıma ve evrene göre indirgediğimizde (Fa ? ~Ga) ? (Fb ? ~Gb) ifadesine ulaşırız. Bu ifade, kümelere baktığımızda D doğruluk değerini taşır. Sonuç ifadesi olan ?x (Fx ? GA) modele göre indirgendiğinde ise (Fa ? GA) ? (Fb ? GA) ifadesi karşımıza çıkar. A'yı yerine koyduğumuzda (Fa ? Gb) ? (Fb ? Gb) önermesine ulaşırız. b, G kümesinin elemanı olmadığından Gb ifadesi yanlış olur, bu da sonucun doğruluk değerini Y (yanlış) kılar. Öncülü doğru olup sonucu yanlış olduğu için doğru yanıt B seçeneğidir.
4.Soru
Aşağıdakilerden hangisi "her F G dir" önermesinin sembolleştirilmiş halidir?
∀x (Fx → Gx) |
∀x (Fx → ~Gx) |
∃x (Fx ∧ Gx) |
∃x (Fx ∧ ~Gx) |
∀x (Fx ∧ ~Gx) |
“Her F G dir” önermesi, “Her şey, eğer F ise G dir” ya da, daha açık bir ifade
ile, “Her şey için, eğer o şey bir F ise, o şey bir G dir” biçiminde yorumlanarak, ∀x (Fx → Gx) biçiminde sembolleştirilir. Doğru cevap A seçeneğidir.
5.Soru
Aşağıdakilerden hangisi temel doğrusal önerme eklemlerinden “tümel evetleme eklemi” olarak adlandırılır?Aşağıdakilerden hangisi temel doğrusal önerme eklemlerinden “tümel evetleme eklemi” olarak adlandırılır?
değil |
ise |
veya |
ve |
ancak ve ancak ... ise |
Temel doğrusal önerme eklemlerinden “ve” olarak okunan önerme eklemi tümel evetleme eklemi olarak adlandırılır.
6.Soru
F:a bir insandır.
G:a yardımseverdir.
H:a sevilir.
“Her insan yardımsever değildir. Fakat bütün sevilen insanlar sadece ve sadece yardımsever insanlardır.” ifadesinin yukarıdaki çeviriye göre anahtarı aşağıdakilerden hangisidir?
x (Fx˅ Gx)˄Ɐy(Fy˄(Gy↔Hy)) |
x (Fx˄ ̴ Gx)˄Ɐy(Fy˄(Gy→Hy)) |
x (Fx˄ ̴ Gx)˄Ɐy(Fy˄(Gy↔Hy)) |
x (Fx˄ ̴ Gx)˅Ɐy(Fy˄(Gy↔Hy)) |
Ɐx (Fx˄ ̴ Gx)˄y(Fy˄(Gy↔Hy)) |
“Her insan yardımsever değildir” kısmı için bazı insanlar yardımsever değildirler olarak düşünebiliriz. Dolayısıyla x (Fx˄ ̴ Gx) önermesine bu kısım için ihtiyaç duyarız. “Bütün sevilen insanlar sadece ve sadece yardımsever insanlardır” kısmı için "bütün insanlar" ifadesinden dolayı ⱯyFy ve devamında sevilmek için yardımsever olmanın gerekli ve yeterli olduğu belirtildiğinden (Gy↔Hy) önermesi gelir.
7.Soru
Çözümleyici çizelge yöntemiyle sonlu sayıda bir grup önermenin birlikte tutarlı olduğunu göstermek için aşağıdakilerden hangisi yapılmalıdır?
Kök noktasından başlayarak, çıkarımı oluşturan önermeleri yazarak oluşturulan çizelgede en az bir açık dal oluşturulmalıdır. |
Çözümleyici çizelge yöntemi ile önermelerin geçerliliğini denetlerken tikel-evetleme kuralının tikel-özellemeye öncelik verilmelidir. |
Kök noktasından başlayarak, öncüllerde ve sonucun değilinde ad sembolleri yerine birer eleman yazarak oluşturulan ifadeleri yazarak oluşturulan çizelge oluşturulmalıdır. |
Ad sembolleri yerine elemanların konmasıyla elde edilen ifadeleri, kök noktasından itibaren alt alta yazar ve ardından model oluşturma kurallarına göre ilerlenmelidir. |
Çözümleyici çizelge yöntemi ile doğruluk değeri denetlemesinde tümel-nicelemenin açılımı kuralının tikel-nicelemenin açılımı kuralına öncelik verilmelidir. |
Çözümleyici çizelge yöntemiyle sonlu sayıda bir grup önermenin birlikte tutarlı olduğunu göstermek için, bu önermelerden ad sembolleri yerine elemanların konmasıyla elde edilen ifadeleri, kök noktasından itibaren alt alta yazar ve ardından model oluşturma kurallarına göre ilerleriz. Çizelgede tamamlanmış ve açık bir dal olması durumunda, bu dala göre bu önermeleri birlikte doğru yapan bir model oluşturabileceğimizden, bu önermeler birlikte tutarlıdır. Çizelge tamamlandığında tüm dallar kapanıyorsa, bu önermelerin tümünü doğru yapan bir model yoktur ve dolayısıyla bu önermeler birlikte çelişiktir.
8.Soru
F: a top oynayacaktır.
G: a kayak yapacaktır.
H: Hava güneşlidir.
K: Hava bulutludur.
L: Hava karlıdır.
Yukarıdaki çeviri anahtarına göre
((H˅K)→F(Ayşe))˄(L→G(Gamze))˄((H˅K˅L)˄ ( ̴ F(Fatih))˄ ( ̴ G(Fatih)) sembolik önermesinin günlük hayatta karşılığı aşağıdakilerden hangisidir?
Hava güneşli veya bulutlu ise Ayşe top oynayacaktır. Hava karlı ise Gamze kayak yapacaktır. Fatih hava güneşli de karlı da, bulutlu da olsa ne kayak yapacaktır ne de top oynayacaktır. |
Hava güneşli ise Ayşe top oynayacak bulutlu ise oynamayacaktır. Fatih ve Gamze hava karlı ise kayak yapacaklardır. |
Hava güneşli veya bulutlu ise Ayşe top oynayacak Gamze ise top oynamayacaktır. Hava güneşli de karlı da bulutlu da olsa Fatih ne kayak yapacak ne da top oynayacaktır. |
Ayşe ve Gamze hava güneşliyse top oynayacak, Fatih hava bulutluysa kayak yapmayacaktır. |
Ayşe hava güneşli olursa top oynayacak, Gamze ise Ayşe top oynarsa top oynayacaktır. Fatih hava bulutlu ise kayak yapmayacaktır. |
((H˅K)→F(Ayşe)) kısmını incelediğimizde hava güneşli de bulutlu da olsa Ayşe’nin top oynayacağını bildirmektedir. Daha sonra gelen (L→G(Gamze)) kısım ise hava karlı ise Gamze'nin kayak yapacağı manasına gelmektedir. Ve son olarak
((H˅K˅L)˄ ( ̴ F(Fatih))˄ ( ̴ G(Fatih)) kısımı bize Fatih’in hava bulutluda karlıda güneşlide olsa ne top oynayacağını ne de kayak yapacağını söylemektedir.
9.Soru
∃x (Fx →∀y (FA → GA)) önermesinin doğruluk değeri hesaplanırken çözümleyici çizelgenin kök noktasına aşağıdakilerden hangisi yazılmalıdır? (Am=a)
∃x (Fx →∀y (FA → GA)) |
∀x (Fx → ∃y (FA → GA)) |
~∃x (Fx → ∀y (Fa → Ga)) |
∃x (Fx →∀y (Fa → Ga)) |
Fx →∀y (Fa → Ga) |
Bir önermenin çözümleyi çizelgedeki doğruluk değeri hesaplanırken A,B gibi ad sembollerinin yerine elam heçirilir ve önerme kök noktasına yazılır yani FA yerine Fa, GA yerine ise Ga yazılır ve İfade düzenlenerek kök noktasına yazılır.
10.Soru
F: a balıktır.
G: a denizde yaşar.
H: a tatlı suda yaşar.
Yukarıdaki çeviri anahtarına göre, ?x (Fx › (Gx ? Hx) sembolik önermesinin gündelik dile çevirisi aşağıdakilerden hangisidir?
Her balık ya denizde ya da tatlı suda yaşar. |
Her balık denizde yaşar. |
Her balık tatlı suda yaşar. |
Her balık suda yaşar. |
Her denizde balık yaşar. |
?x (Fx › (Gx ? Hx) önermesinde ad sembolü olmadığından yüklem sembollerini yerine yazarsak, ?x(( a balıktır)x › ((a denizde yaşar)x ? ((a tatlı suda yaşar)x)) sonra a yerine x değişkeni konmasıyla, ?x(( x balıktır) › ((x denizde yaşar) ? ((x tatlı suda yaşar))) olur. Niceleyiciler ve önerme eklemlerini yerine yazar ve parantezler yerine noktalama işaretlerini yazarsak, Her balık ya denizde ya da tatlı suda yaşar elde edilir.
12.Soru
Aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
|
|
|
|
Çizelgede tüm dallar yanlış ise, önerme bize verilen modelde yanlıştır. |
13.Soru
İçinde 2 tane yüklem sembolü geçen bir önermenin karşı modeli olabilmesi için en çok kaç elemanlı bir küme olmalıdır?
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
Eğer içinde n tane yüklem sembolü geçen bir önerme için, en çok 2n elemanlı bir kümede karşı-model oluşturulmazsa bu önermenin karşı modeli yoktur. 22 =4 olduğundan doğru cevap 4'tür.
15.Soru
p: Futbol oynamak yetenek işidir.
q: Kızlarda futbol oynayabilir.
r: Elif futbol oynamaya 7 yaşında başlamıştır.
s: Elif yeteneklidir.
t: Elif basketbol oynamak istemektedir.
u: Basketbol oynamak isteyenler için bir çok kulüp vardır.
Yukarıdaki sembolleştirme anahtarına göre, “Kızlarda futbol oynayabilir ve Elif futbol oynamaya 7 yaşında başlamış olmasının bir şartı, futbol oynamak yetenek işidir ve Elif yeteneklidir” gündelik dil önermesinin sembolik önermeler mantığının dilindeki karşılığıdır?
(q ˄ r) → (p ˄ s) |
(q ˅ r) → (p ˄ s) |
(q ˄ r) → (p ˅ s) |
(q → r) → (p ˄ s) |
(q ˄ r) ↔ (p ˄ s) |
(Kızlarda futbol oynayabilir ˄ Elif futbol oynamaya 7 yaşında başlamıştır) → (futbol oynamak yetenek işidir ˄ Elif yeteneklidir) sembolleştirme anahtarına uygun olarak önerme değişkenlerini koyarsak, (q ˄ r) → (p ˄ s) elde edilir.
16.Soru
Aşağıdaki önermelerden hangisinde “bir” ifadesi tümel-niceleyici anlamında kullanılmıştır?
Her insanın bir hobisi olmalıdır. |
Bir uzay aracı Mars’a gönderildi. |
Spor yapmak sağlıklı kalmanın etkili bir yoludur. |
Bir saat 60 dakikadır. |
Ayşe o zamanlar yeni doğmuş bir bebekti. |
Hiçbir niceleyici ifade kullanmadan da tümel-nicelemeli bir önerme ifade edilebilir. Nitekim “İnsan ölümlüdür” dediğimizde aslında “Her insan ölümlüdür” demek isteriz. “Cisimler ısıtılınca genleşir” önermesi de, “Her cisim ısıtılınca genleşir” anlamına gelir.
Ayrıca, “bir” ifadesi de çoğu zaman tümel-niceleyici anlamında kullanılır. Örneğin, “Bir sayı çift ise iki ile bölünür” önermesi “Her çift sayı iki ile bölünür” anlamına gelir.
17.Soru
Çözümleyici çizelge ile nicelemeli bir sembolik önermenin geçerli olduğunu göstermek için yapılması gereken aşağıdakilerden hangisidir?
Kök noktasına önermeyi yazarak oluşturulan çizelgede en az bir açık dal olmalıdır. |
Kök noktasına önermenin değilini yazarak oluşturulan çizelgede en az bir açık dal olmalıdır. |
Önermenin değilinde ad sembolleri yerine birer eleman olarak yazarak oluşturulan ifadeyi kök noktasına yazarak oluşturulan çizelgede en az bir açık dal olmalıdır. |
Önermenin değilinde ad sembolleri yerine birer eleman olarak yazarak oluşturulan ifadeyi kök noktasına yazarak oluşturulan çizelgede tüm dallar kapanmalıdır. |
Önermenin değilinde ad sembolleri yerine birer eleman olarak yazarak oluşturulan ifadeyi kök noktasına yazarak oluşturulan çizelgede tüm dallar açık olmalıdır. |
Çözümleyici çizelge ile nicelemeli bir sembolik önermenin geçerli olduğunu göstermek için yapılması gereken “Önermenin değilinde ad sembolleri yerine birer eleman olarak yazarak oluşturulan ifadeyi kök noktasına yazarak oluşturulan çizelgede tüm dallar kapanmalıdır.”
19.Soru
F: a bir gezegendir.
G: a kendi etrafında döner.
H: a güneş etrafında döner.
Yukarıdaki sembolleştirme anahtarına göre, “Gezegenler hem kendi etrafında döner hem de güneşin etrafında döner. O halde, gezegen değilse ne kendi etrafında döner ne de güneşin etrafında döner.” çıkarımının niceleme mantığında sembolleştirmesi aşağıdakilerden hangisidir?
Ɐx (Fx → (Gx ˄ Hx))Ɐx (~ Fx (~Gx ˄ ~Hx)) |
Ɐx (Fx → (Gx ˅ Hx))Ɐx (~ Fx (~Gx ˄ ~Hx)) |
Ɐx (Fx → (Gx ˄ Hx))Ɐx (~ Fx (~Gx ˅ ~Hx)) |
Ɐx (Fx ↔ (Gx ˄ Hx))Ɐx (~ Fx (~Gx ˄ ~Hx)) |
Ɐx (Fx → (Gx ˅ Hx))Ɐx (~ Fx (Gx ˄ ~Hx)) |
Önce sonuca dayanak oluşturan “Gezegenler hem kendi etrafında döner hemde güneşin etrafında döner” önermesini sembolleştirirsek, Her x (x gezegen ise (x kendi etrafında döner) ve (x güneşin etrafında döner)) ifadesi elde edilir. Burada da niceleme ifadeleri ve önerme eklemleri yerine niceleyici ve önerme eklem sembollerini yazarsak, Ɐx (x gezegen → (x kendi etrafında döner ˄ x güneşin etrafında döner)) elde edilir. Ad ve yüklem sembollerini koyarsak, Ɐx (Fx → (Gx ˄ Hx)) olur. Şimdi de çıkarım sonucu olan “Gezegen değil ise, ne kendi etrafında döner ne de güneşin etrafında döner” önermesini sembolleştirirsek, Her x (değildir x gezegen ise (değildir x kendi etrafında döner) ve değildir (x güneşin etrafında döner)) ifadesi elde edilir. Burada da niceleme ifadeleri ve önerme eklemleri yerine niceleyici ve önerme eklem sembollerini yazarsak, Ɐx (~x gezegen → (~x kendi etrafında döner ˄ ~x güneşin etrafında döner)) elde edilir. Ad ve yüklem sembollerini koyarsak, Ɐx(~ Fx(~Gx ˄ ~Hx)) elde edilir.
20.Soru
Aşağıdaki önermelerden hangisi bir tümel-nicelemeli bir önermedir?
Bazı insanlar doğuştan şanslıdır. |
Kimi hayvanlar evcildir. |
En az bir soru çözülmüştür. |
Yasalar insanların huzuru içindir. |
Bir matematikçi zor problem çözmüştür. |
Gündelik dilde, tümel-niceleyiciyi ifade etmek için “her” kelimesi yerine “tüm”, “bütün” ifadeleride kullanılmaktadır. Hiç bir niceleyici ifade kullanmadan da tümel-nicelemeli bir önerme ifade edilebilir. “İnsan ölümlüdür” dediğimizde aslında “Her insan ölümlüdür” demek isteriz. “Tüm yasalar insanların huzuru içindir” anlamındadır.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ