İNŞAAT VE GAYRİMENKUL MUHASEBESİ Dersi GAYRİMENKUL VE İNŞAAT İŞLERİNDE VERGİLEME soru cevapları:
Toplam 51 Soru & Cevap#1
SORU: İnşaat işletmesi nedir?
CEVAP: İnşaat işletmesi kendi adına veya hesabına veya taahhüt yoluyla başkalarına inşaat yapan işletmeler olarak tanımlanmıştı. İnşaat işletmeleri kuruluş aşamasında özel inşaat işletmeleri ve inşaat taahhüt işletmeleri şeklinde kurulmuş olsalar bile, inşaat taahhüt işletmeleri şeklinde kurulanlar, taahhüt işlerinin yanında özel inşaat işleri de yapabilmektedirler
#2
SORU: Türk Medeni Kanununda inşaat işleri kaç tür ayrıma tabi tutulmuştur?
CEVAP: Türk Medeni Kanununda inşaat işleri ile ilgili olarak yapılar; • Taşınır inşaatlar (yapılar) ve • Taşınmaz inşaatlar (yapılar) olmak üzere ikili bir ayrıma tabi tutulmuştur. Taşınır yapılar; başkasının arazisi üzerinde kalıcı olması amaçlanmaksızın yapılan kulübe, büfe, çardak, baraka ve benzeri hafif yapılar olarak tanımlanmıştır. Taşınmaz yapılar ise insan eliyle toprağa bağlı olarak (arsa/arazi üzerinde) sürekli kalmak amacıyla meydana getirilen ve ekonomik değer taşıyan yapılardır.
#3
SORU: Vergi kanunlarında inşaat işleri kaç tür ayrıma tabi tutulmuştur?
CEVAP: Vergi kanunlarında Medeni Kanundaki gibi bir yapı (inşaat) ayrımı yapılmamakla birlikte inşaat işlerinin ve işletmelerinin vergileme farklılıkları açısından bir ayrıma gidildiği görülmektedir. Buna göre vergi kanunları açısından inşaat türleri; • Özel inşaatlar ve • Taahhüt şeklindeki inşaatlar olmak üzere ikiye ayırılabilir.
#4
SORU: Bir müteahhidin kendi nam ve hesabına bina inşa ederek bağımsız bölümler halinde satması ile inşaatın taahhüt şeklinde bir başkası hesabına yapılması arasında hukuki ve mali yönden bir farklılıklar bulunmaktadır mıdır?
CEVAP: Bir müteahhidin kendi nam ve hesabına bina inşa ederek bağımsız bölümler halinde satması ile inşaatın taahhüt şeklinde bir başkası hesabına yapılması arasında hukuki ve mali yönden farklılıklar bulunmaktadır. Benzerlik, her iki şekilde de bir inşaatın söz konusu olmasıdır. Kendi nam ve hesabına bina inşa ederek, bağımsız bölümler halinde satan kişi satma amacıyla kendiliğinden inşaata teşebbüs eder. Taahhüt suretiyle yapılan inşaatta ise, inşaat bir iş sahibi adına yapılır. İnşaata iş sahibi tarafından teşebbüs edilir. Kendi nam ve hesabına inşaatta sözleşmenin asıl unsuru eşya ve malzemedir. Verilen ücret veya bedel eşya ve malzemenin karşılığıdır. Emek ikinci unsurdur. Buna karşın taahhüt suretiyle inşaatta sözleşmenin asıl unsuru emektir. Verilen ücret veya bedel kendisine inşaat yaptırılan kimsenin emeğinin karşılığıdır. Malzeme ve eşya müteahhit tarafından temin edilse bile bunlar ikinci unsurdur. Yine taahhüt şeklindeki işin bitiminde yapılan inşaatın (eserin) mülkiyetinin iş sahibine devir ve temliki gibi bir süreç yapılmaz. Buna karşın kendi nam ve hesabına yapılan inşaatta mülkiyetin alıcıya devri için tapuda resmi senet düzenlemek ve tescil işlemlerini yapmak zorunludur.
#5
SORU: Özel İnşaat işlerinde vergiyi doğuran olay nedir?
CEVAP: Genellikle özel inşaat işlerinde vergiyi doğuran olayın tapuya tescil işlemi ile gerçekleştiği düşünülmektedir. Ancak tescil işlemi yapılmadan da inşaat işletmeleri yapmakta oldukları bağımsız bölümleri inşaat devam ederken özel sözleşme veya satış vaadi sözleşmesi ile satmaktadırlar. İnşaat devam ederken yapılan bu satışlar karşılığında alınan bu paralar avans niteliğindedir. Burada vergiyi doğuran olay söz konusu değildir. Özel inşaat işlerinde vergiyi doğuran olay tasarruf hakkının devridir. Yapılan inşaat alıcının tasarrufuna (istifadesine ve yararına) sunulduğu anda teslim edilmiş ve vergisel açıdan satış gerçekleşmiş sayılır. Özel inşaat işlerinde elde edilen kar veya zarar yıl içindeki satışlara göre belirlenmektedir. Özel inşaat işletmeleri üretimini yaptıkları bağımsız bölümlerinin satışını ne zaman yaparlar ise üretim maliyeti ile satış fiyatı arasındaki olumlu fark ticari kazanç olarak satışın gerçekleştiği dönemde vergilendirilir ve o yılın geliri olarak beyan edilir. Benzer şekilde inşaatı devam ederken yapılan satışlarda satış bedelinin tamamının, inşaatın tamamlanıp anahtar tesliminin yapıldığı yılın satış hasılatı olarak gösterilmesi gerekmektedir.
#6
SORU: Kendileri kullanmak amacıyla yapılan inşaat işlerinde vergileme uygulanmakta mıdır?
CEVAP: Kendileri kullanmak amacıyla yapılan inşaat işlerinde kişilerin yapmış oldukları inşaat işleri Gelir Vergisi Kanunu açısından ticari kazanç olarak değerlendirilmeyecek, dolayısıyla inşa aşamasında bir vergi yükümlülüğü ortaya çıkmayacaktır. Bu tür inşaat işlerinde vergi yükümlülüğü gayrimenkulün satış aşamasında ortaya çıkmaktadır. Bu aşamada doğan kazançlar devamlılık arzetmemek ve ticari bir organizasyon dahilinde yapılmamak koşuluyla Gelir Vergisi Kanunu kapsamında Diğer Kazanç ve İratlar başlığı altında “Değer Artış Kazancı” olarak vergilendirilmektedir. Gayrimenkul satışının ticari bir organizasyon içinde yapılması durumunda elde edilen kazanç ise ticari kazanç olacaktır.
#7
SORU: Kendi nam ve hesabına Bina inşa ederek satmak amacıyla yapılan inşaat işlerinde herhangi bir vergi uygulaması gerçekleştirilir mi?
CEVAP: Kendi nam ve hesabına bina inşa ederek satmak amacıyla yapılan inşaat işi gerçek kişi tarafından yapılıyor ise gelir vergisinin, tüzel kişiler tarafından yapılıyor ise kurumlar vergisinin kapsamına girmektedir. Fakat bu tür inşaat işlerinden elde edilen kazanç ister gelir vergisi, ister kurumlar vergisi mükellefleri tarafından elde edilsin ticari kazanç sayılacak ve Gelir Vergisi Kanununun ticari kazanç hükümlerine göre vergileme yapılacaktır. Bu tür inşaat işlerinden elde edilen gelir ticari kazanç hükümlerine göre vergilendirildiğinden bu tür inşaat faaliyetleri ile uğraşan işletmelerin (gelir/kurumlar vergisi mükellefi) vergilendirme dönemi, geçici vergi, katma değer vergisi vb. yükümlülükleri gelir ya da kurumlar vergisi mükellefi olan bir üretim işletmesinden farklı değildir. Gelir Vergisi Kanununun 37/4 maddesine göre “gayrimenkullerin alım satım ve inşaat işleri ile devamlı olarak uğraşanların bu işlerden elde ettikleri kazançları ticari kazanç” sayılmıştır. Bu nedenle bu tür inşaat faaliyetinde bulunanlar özel bir vergileme sistemine tabi değildirler. Başka bir ifadeyle bu tür inşaat işleri ile uğraşan gerçek ve tüzel kişilerin bu faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlar gerçek usulde vergilendirilmekte ve kazancın tespiti için bilanço veya işletme hesabı esasına göre defter tutulması gerekmektedir.
#8
SORU: Arsa(kat) karşılığı inşaat işlerinde bir vergileme söz konusu mudur?
CEVAP: Arsa karşılığı inşaat işleri uygulamada son derece yaygın olarak görülmekle birlikte, Türk Vergi Kanunlarında bu işlerin nasıl vergilendirileceğine ilişkin doğrudan bir düzenlemeye yer verilmemiştir. Vergileme daha çok genel hükümlere dayalı olarak yapılmaya çalışılmakta, bu durum ise bünyesinde pek çok özellikli unsur barındıran bu tür işlerde farklı sorunlara neden olmaktadır. Gerçekten diğer üretim işletmelerinde olduğu gibi, inşaat sektöründe de nihai anlamda bir üretim yapılmaktadır. Ancak yapılan işlerin herbirinin kendine özgü üretiminin olması, işin çoğunlukla bir takvim yılında tamamlanmaması ve üretim yerinin standart olmaması gibi hususlar, bu işleri diğer standart üretim şekillerinden ayrı kılmakta dolayısıyla bu tür işlerin vergilendirilmesinde özel düzenlemelerin yapılması ihtiyacı yaratmaktadır. İnşaat işlerinin bu özellikli üretim yapısına birde arsa karşılığı inşaat işlerinin kendine özgü yapısından doğan hususlar eklendiğinde vergileme iyice karmaşık bir hal almaktadır
#9
SORU: Arsa sahiplerini vergisel açıdan genel olarak nasıl bir ayrıma tabi tutulmaktadır?
CEVAP: Arsa sahiplerini vergisel açıdan genel olarak şöyle bir ayrıma tabi tutmak mümkündür: • Vergi mükellefi olmayan arsa sahipleri, • Gelir vergisi mükellefi olan arsa sahipleri, • Kurumlar vergisi mükellefi olan arsa sahipleri.
#10
SORU: Arsa sahibi tarafından müteahhide arsa teslimi sonucu bir vergi uygulaması var mıdır?
CEVAP: Eğer arsa bir iktisadi işletmeye dahil ise (kurumlar vergisi mükellefi arsa sahipleri) veyahut arsa sahibi arsa alım-satım işini mutad ve sürekli olarak yani ticari faaliyet kapsamında yapıyorsa (gelir vergisi mükellefi arsa sahipleri) müteahhide konut ya da işyeri karşılığında yapılan arsa teslimleri katma değer vergisine tabidir. Ancak arsa sahibi arızi (sürekli olmayan) olarak bağımsız bölüm karşılığında arsa teslimini müteahhide yapıyorsa yani yapılan bu işlem arsa sahibinin ticari kazanç kapsamında mükellef olmasını gerektirmiyorsa (vergi mükellefi olmayan arsa sahipleri) bu şekilde yapılan arsa teslimleri katma değer vergisine tabi değildir.
#11
SORU: Müteahhitin arsa sahibine bağımsız bölüm teslim etmesi durumunda vergi olayı doğar mı?
CEVAP: Müteahhit inşaat faaliyetinden dolayı gelir ya da kurumlar vergisi mükellefi olduğu için inşaatın bitimi ve bağımsız bölümlerden herhangi birinin satılması ile vergiyi doğuran olay gerçekleşecektir. Bu nedenle inşaat süresince yapılan işlerle ilgili olarak kâr/zarar beyanında bulunulmayacak fakat beyanname verilecektir. Müteahhidin kâr/zarar beyan etmesi için, inşaatın tamamlanmış olması yeterli değildir. Hem inşaat bitmiş hem de bağımsız bölümlerden en az biri satılmış olmalıdır. İnşaatın devamı sırasında satılan bağımsız bölümler nedeniyle alınan paralar avans niteliğindedir. İnşaat bitmeden önce tüm bağımsız bölümler satılmış olsa dahi yine de kâr/zarar beyan edilmez. Çünkü inşaat bitmediğinden maliyetlerde belli olmamıştır. Müteahhit tarafından arsa sahiplerine yapılan bağımsız bölüm teslimleri ayrıca katma değer vergisine de tabidir. Arsa karşılığı inşaat işini yapanların gelir ya da kurumlar vergisi mükellefi olmaları katma değer vergisi açısından önem arz etmemektedir. Katma Değer Vergisi Kanununa göre müteahhit tarafından arsa sahibine, arsanın karşılığı olarak yapılan 150 m2 ’ye kadar konut teslimlerinde katma değer vergisi oranı %1, işyeri ve 150 m2 ’den büyük konut teslimlerinde ise katma değer vergisi oranı %18 olarak uygulanmaktadır.
#12
SORU: Özel inşaat işlerinden elde edilen elde edilen kazanç ne tür bir kazançtır?
CEVAP: Özel inşaat işlerinden elde edilen kazanç Gelir Vergisi Kanunu madde 37/4 kapsamında ticari kazanç sayılmaktadır. Bu kazancın vergilendirilmesinde özel bir düzenlemede getirilmediğinden ticari kazancın saptanması ve vergilendirilmesine yönelik düzenlemeler aynen özel inşaat işleri içinde geçerlidir. İnşaatın tamamlanıp bağımsız bölümlerin alıcılara teslimi ile (tasarruf hakkının devri) satış işlemi (vergiyi doğuran olay) gerçekleşmiş olacağından bitirilen yılda satışı yapılarak alıcılara teslim edilen bağımsız bölümlere ilişkin gelirler ticari kazanç kapsamında elde edildikleri yılda beyan edilerek vergilendirilmektedir. Tamamlandığı halde henüz satışı yapılmayan bağımsız bölümler işletme açısından stok sayıldığından ticari kazancın tespitinde gelir unsuru olarak işlem görmeyecektir. Bu bölümler, satılıncaya kadar stokta bekletilmekte ve satıldıkları yılın ticari kazancına dahil edilerek beyan edilmektedirler.
#13
SORU: Özel inşaat işlerinden kazanç elde eden mükellefin durumuna göre beyan dönemi değişmekte midir?
CEVAP: Özel inşaat işlerinden kazanç elde eden mükellefin durumuna göre beyan dönemi değişmektedir. Özel inşaat işlerinden kazanç elde eden mükellef gelir vergisi mükellefi ise, beyannamenin, kazancın elde edildiği yılı takip eden yılın üçüncü ayının birinci gününden yirmibeşinci günü akşamına kadar, kurumlar vergisi mükellefi ise, kazancın elde edildiği yılı takip eden yılın dördüncü ayının birinci gününden yirmibeşinci günü akşamına kadar verilmesi gerekmektedir. Ayrıca özel inşaat işleri geçici vergi uygulamasına tabi olduğundan ödenen geçici vergiler beyan edilen kazanç üzerinden hesaplanan vergiden mahsup edilmektedir.
#14
SORU: Taahhüt şeklindeki inşaat işleri nasıl tanımlanır?
CEVAP: Vergi kanunları açısından taahhüt şeklindeki inşaat işlerini bir inşaat firmasının bir başka gerçek ya da tüzel kişilere ait bir inşaat eylemini sözleşme koşullarına uygun olarak belirlenen bir ücret karşılığında yapması işi olarak tanımlamıştır.
#15
SORU: Taahhüt şeklindeki inşaat ve onarım işlerinden elde edilen kazanç vergilendirilmek midir?
CEVAP: Taahhüt şeklindeki inşaat ve onarım işlerinden elde edilen kazançlar Gelir Vergisi Kanununun ticari kazanç hükümlerine göre vergilendirilmektedir. Ancak taahhüt şeklindeki inşaat işlerinin yıllara yaygın olması halinde taşıdığı özellikler nedeniyle genel hükümler dışında özel bir vergileme sistemi kabul edilmiştir. Özel vergileme sadece birden fazla takvim yılına taşan inşaat ve onarım işlerinde sözkonusudur. Aynı yıl içinde başlanıp bitirilen taahhüt şeklindeki inşaat işlerinden elde edilen kazançlar genel hükümlere göre vergilendirilmektedir.
#16
SORU: Yıllara yaygın olmayan inşaat ve onarım nedir?
CEVAP: Yıllara yaygın olmayan inşaat ve onarım işleri inşaat işletmelerinin aynı yıl içinde başlayıp bitirdikleri inşaat işlerini ifade etmektedir.
#17
SORU: Yıllara yaygın olmayan inşaat ve onarım işlerinde vergilendirme yapılır mı?
CEVAP: Yıllara yaygın olmayan inşaat ve onarım işlerden elde edilen kâr ya da zarar iş aynı yıl içinde bittiği için kesin olarak tespit edilir ve yıl sonunda dönem sonu işlemlerine dahil edilerek vergilendirilir. Aylara yaygın inşaat ve onarım işleri olarak da ifade edilebilen bu tür inşaat işleri üretim işlerinde olduğu gibi vergilendirilmektedir. Bu tür inşaat işlerinde yılara yaygın inşaat ve onarım işlerinde olduğu gibi gelir vergisi stopajı uygulaması bulunmamakta fakat geçici vergi uygulaması bulunmaktadır.
#18
SORU: Yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinde vergilendirme yapılır mı?
CEVAP: Vergi kanunları kapsamında inşaat ve onarım işlerinden elde edilen kazançlar gelir vergisi kapsamında ticari kazanç hükümlerine göre vergilendirilir. Ancak bu işlerin yıllara yaygın inşaat ve onarım işi kapsamında değerlendirilmesi durumunda taşıdığı özellikler nedeniyle bu işlerden elde edilecek kazançlar genel hükümler dışında özel bir vergileme rejimine tabidir.
#19
SORU: Yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinde özel vergilendirme rejimini gerekli kılan temel neden nedir?
CEVAP: Yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinde özel vergileme rejimini gerekli kılan temel neden iş bitiminden önce maliyetlerin ve hasılatın, dolayısıyla gerçek faaliyet sonucunun tespitinde yaşanan güçlüklerdir.
#20
SORU: Yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinin vergilendirilebilmesi için hangi özellikleri taşıması gerekir?
CEVAP: İnşaat ve onarım işinin Gelir Vergisi Kanununun 42. maddesi kapsamında vergilendirilebilmesi için aşağıda yer alan üç özelliği taşıması gerekir; • Faaliyetin konusunun inşaat ve onarım işi olması • İnşaat ve onarım işinin taahhüde bağlı olarak yapılması • İnşaat ve onarım işinin yıllara yaygın olması Bu üç koşulu birlikte sağlamayan işlerin yıllara yaygın inşaat ve onarım işi olarak değerlendirilmesi ve Gelir Vergisi Kanununun 42. maddesinden faydalandırılması mümkün değildir.
#21
SORU: Yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinde vergiyi doğuran olay nedir?
CEVAP: Gelir Vergisi Kanununun 42. maddesi kapsamına giren işlerde, inşaat ve onarım işinin başlangıç ve bitim tarihi önem arzetmektedir. Bu çerçevede; • Yapılan sözleşmede yapılacak işin yer teslimi öngörülmüş ise yerin teslim edildiği tarih, • Sözleşmede yer teslim tarihi belirtilmemiş ise sözleşmede belirtilen işin başlangıç tarihi, • Sözleşmede bunların hiçbiri belirtilmemiş ise sözleşme tarihi, işin başlangıç tarihi olarak kabul edilir. Yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinde vergilendirme döneminin belirlenmesi açısından önemli olan vergiyi doğuran olay işin bitimidir. Nitekim Gelir Vergisi Kanununun 44. maddesinde “inşaat ve onarma işlerinde geçici ve kesin kabul sürecine tabi olan hallerde geçici kabulün yapıldığını gösteren tutanağın idarece onaylandığı tarih, diğer hallerde işin fiilen tamamlandığı veya fiilen bırakıldığı tarih bitim tarihi olarak kabul edilir. Bitim tarihinden sonra bu işlerle ilgili olarak yapılan giderler ve her ne nam ile olursa olsun elde edilen hasılat, bu giderlerin yapıldığı veya hasılatın elde edildiği yılın kâr veya zararının tespitinde dikkate alınır.” hükmü yer almaktadır.
#22
SORU: İnşaat ve onarım işini yapan işletmeler için hangi kazanç hükümlerine göre vergileme yapılmaktadır?
CEVAP: İnşaat ve onarım işini yapan işletme ister gelir vergisi mükellefi ister kurumlar vergisi mükellefi olsun Gelir Vergisi Kanununun ticari kazanç hükümlerine göre vergileme yapılmaktadır.
#23
SORU: Yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinde ödenen hakediş bedellerinden vergi kesintisi yapılmakta mıdır?
CEVAP: Yıllara yaygın inşaat ve onarım işini yapanlara zaman zaman söz konusu işlerle ilgili olarak düzenlenen rapora dayanarak hakediş ödemesi yapılmaktadır. Bu ödemeler geçici kabulün ve işin fiilen bitiminden sonraki ana ödemeye mahsuben yapılan bir ödeme olmaktadır. Vergilemedeki gecikmeyi telafi etmek ve müteahhidin ödemedeki mali yükünü azaltmak amacıyla, yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinde ödenen hakediş bedellerinden vergi kesintisi yapılmaktadır. Gelir Vergisi Kanununun 94. maddesi ve Kurumlar Vergisi Kanununun 15/1-a maddesi uyarınca yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerini yaptıranlara müteahhide yapacakları nakden veya hesaben her türlü hakediş ödemesinden (avans ödemeleri dahil) ödeme anında gelir vergisi kesintisi yapma sorumluluğu getirilmiştir.
#24
SORU: Yıllara yaygın inşaat ve onarım işleri yapan işletmeler geçici vergi ödemekte midir?
CEVAP: Yıllara yaygın inşaat ve onarım işi yapan işletmeler ister gelir vergisi isterse kurumlar vergisi mükellefi olsun kazançları üzerinden geçici vergi ödemeyecekler, ancak bu kazançları dışında kalan ticari veya mesleki kazançları için geçici vergi ödeyeceklerdir. Vergi kanunlarında geçici vergi konusunda dönem dönem bir takım değişiklikler yapılmış olsa da, yıllara yaygın inşaat ve onarım işleri sürekli olarak geçici verginin kapsamı dışında tutulmuştur.
#25
SORU: Yıllara yaygın inşaat ve onarım işleri yapan işletmelerin katma değer vergisi mükellefiyeti bulunmakta mıdır?
CEVAP: Katma değer vergisinin konusu, mükellefi, vergiyi doğuran olay ve diğer hususlar kanunun ilgili maddelerinde açıklanmış olup yıllara yaygın inşaat ve onarım işleri kapsamında genel uygulamanın dışında özel bir düzenlemeye yer verilmemiştir. Başka bir ifadeyle yıllara yaygın inşaat ve onarım işleri hizmet ifası olarak değerlendirilmekte ve işi yapan işletmelerin yaptıkları işler ticari kazanç kapsamında olduğundan bu tür işleri yapan gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri yaptıkları işlerle ilgili olarak katma değer vergisi mükellefiyetleri bulunmaktadır. Ayrıca yıllara yaygın inşaat ve onarım faaliyeti yapan işletmeler yaptıkları vergiye tabi işlemler üzerinden hesaplanan katma değer vergilerini aksine hüküm olmadıkça indirim konusu yapabilmektedirler. Yıllara yaygın inşaat ve taahhüt işi yapan işletmelerin yapmış oldukları iş hizmet işidir. Dolayısıyla üstlenmiş oldukları işlerin teslimi sırasında hesaplayacakları katma değer vergisinin oranı %18’dir.
#26
SORU: Damga vergisi nedir?
CEVAP: Damga vergisi, kişilerin kendi aralarında ya da devletle yaptıkları hukuki işlemlerde düzenledikleri belgeler ya da kağıtlar üzerinden ödedikleri mali yükümlülüklerdir.
#27
SORU: Damga vergisinin mükellefi kimlerdir?
CEVAP: Damga vergisinin mükellefi bu kağıtları düzenleyenler ve imza edenlerdir. Resmi kurum ve kuruluşlar ile kişiler arasındaki işlemlere ait kağıtların damga vergisini kişiler ödemektedir.
#28
SORU: Yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinde damga vergisine tabi başlıca işlemler nelerdir?
CEVAP: 488 sayılı Damga Vergisi Kanununa göre yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinde damga vergisine tabi başlıca işlemler şu şekildedir; • Sözleşmeler, taahhütnameler ve temliknamelerden belli parayı ihtiva edenler, • Makbuzlar ve diğer kağıtlar bölümünde hakediş ödemeleri, • Avanslardır (henüz hakediş raporuna bağlanmayan ödemeler).
#29
SORU: Yıllara yaygın inşaat ve onarım faaliyetleri yapan işletmelerin şahıs işletmeleri veya sermaye şirketi olmasına göre beyan dönemi farklı mıdır?
CEVAP: Yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinden elde edilen kazançlar işin tamamlandığı yılın kazancı sayılır ve vergilendirilir. Yıllara yaygın inşaat ve onarım faaliyetlerini yapan işletmelerin şahıs işletmesi ve sermaye şirketi olmasına göre beyan dönemi farklıdır.
#30
SORU: Yıllara yaygın inşaat ve onarım faaliyetleri yapan şahıs işletmeleri beyanlarını ne zaman yapar?
CEVAP: Şahıs işletmelerinin Gelir Vergisi Kanunun 42. maddesi hükümlerine göre yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinin sonucu kazanç işin bitim tarihinde tespit olunmakta ve işin bitimini izleyen yıl Mart ayının birinci gününden yirmibeşinci günü akşamına kadar tamamı o yılın geliri olarak beyan edilmektedir.
#31
SORU: Yıllara yaygın inşaat ve onarım faaliyetleri yapan sermaye işletmeleri beyanlarını ne zaman yapar?
CEVAP: Sermaye şirketlerinin yıllara yaygın inşaat ve onarım faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlar da işin bitim yılının kazancı sayılır ve kurumlar elde ettikleri safi kazançları kurumlar vergisi beyannamesi ile hesap döneminin kapandığı dördüncü ayın birinci gününden yirmibeşinci günü akşamına kadar ve verildiği ayın sonuna kadar ödenmektedir.
#32
SORU:
Vergi kanunları açısından inşaat türleri ne şekilde ayrılmıştır?
CEVAP: Vergi kanunları açısından inşaat türlerini özel inşaatlar ve taahhüt şeklindeki inşaatlar olmak üzere ikiye ayırabiliriz.
Vergi kanunları açısından inşaat türlerini özel inşaatlar ve taahhüt şeklindeki inşaatlar olmak üzere ikiye ayırabiliriz.
#33
SORU:
Türk Medeni Kanunu'nda inşaat işleri nasıl bir ayrıma tabi tutulmuştur?
CEVAP:
Türk Medeni Kanunu’nda inşaat işleri ile ilgili olarak yapılar, taşınır inşaatlar (yapılar) ve taşınmaz inşaatlar (yapılar) olmak üzere ikili bir ayrıma tabi tutulmuştur. Taşınır yapılar; başkasının arazisi üzerinde kalıcı olması amaçlanmaksızın yapılan kulübe, büfe, çardak, baraka ve benzeri hafif yapılar olarak tanımlanmıştır. Taşınmaz yapılar ise insan eliyle toprağa bağlı olarak (arsa/arazi üzerinde) sürekli kalmak amacıyla meydana getirilen ve ekonomik değer taşıyan yapılardır.
#34
SORU:
Taahhüt suretiyle yapılan inşaat sözleşmelerinin asıl unsuru nedir?
CEVAP:
Taahhüt suretiyle yapılan inşaat sözleşmelerinin asıl unsuru emektir. Verilen ücret veya bedel kendisine inşaat yaptırılan kimsenin emeğinin karşılığıdır.
#35
SORU:
Vergileme farklılıkları açısından özel inşaat türleri nasıl bir ayrıma tabi tutulmaktadır
CEVAP:
Vergileme farklılıkları açısından özel inşaat türleri üçlü bir ayrıma tabi tutulmaktadır:
- Satmak amacı olmaksızın kendi arsa/ arazisi üzerine yapılan inşaat işleri,
- Kendi nam ve hesabına bina inşa ederek satmak amacıyla yapılan inşaat işleri (yap/sat işleri) ve
- Arsa (kat) karşılığı inşaat işleri
#36
SORU: Kendi nam ve hesabına bina inşa ederek satmak amacıyla yapılan inşaat işlerinden elde edilen ticari kazanç ne zaman vergilendirilmektedir?
Kendi nam ve hesabına bina inşa ederek satmak amacıyla yapılan inşaat işlerinden elde edilen ticari kazanç ne zaman vergilendirilmektedir?
CEVAP: Kendi nam ve hesabına bina inşa ederek satmak amacıyla yapılan inşaat işlerinde vergilendirme açısından önemli olan unsur satışın gerçekleşmesidir. Yapılan inşaat, alıcının tasarrufuna (istifadesine ve yararına) sunulduğu anda teslim edilmiş ve vergisel açıdan satış gerçekleşmiş sayılır. Bu doğrultuda, üretimi yapılan bağımsız bölümlerin satışı ne zaman gerçekleşir ise maliyet ile satış fiyatı arasındaki olumlu fark ticari kazanç olarak satışın gerçekleştiği dönemde vergilendirilir ve o yılın geliri olarak beyan edilir
Kendi nam ve hesabına bina inşa ederek satmak amacıyla yapılan inşaat işlerinde vergilendirme açısından önemli olan unsur satışın gerçekleşmesidir. Yapılan inşaat, alıcının tasarrufuna (istifadesine ve yararına) sunulduğu anda teslim edilmiş ve vergisel açıdan satış gerçekleşmiş sayılır. Bu doğrultuda, üretimi yapılan bağımsız bölümlerin satışı ne zaman gerçekleşir ise maliyet ile satış fiyatı arasındaki olumlu fark ticari kazanç olarak satışın gerçekleştiği dönemde vergilendirilir ve o yılın geliri olarak beyan edilir
#37
SORU: Arsa karşılığı inşaat işlerinde arsa sahipleri vergisel açıdan nasıl bir ayrıma tabi tutulmaktadır?
Arsa karşılığı inşaat işlerinde arsa sahipleri vergisel açıdan nasıl bir ayrıma tabi tutulmaktadır?
CEVAP: Arsa sahiplerini vergisel açıdan genel olarak aşağıdaki şekilde bir ayrıma tabi tutmak mümkündür:
- Vergi mükellefi olmayan arsa sahipleri
- Gelir vergisi mükellefi olan arsa sahipleri
- Kurumlar vergisi mükellefi olan arsa sahipleri
Arsa sahiplerini vergisel açıdan genel olarak aşağıdaki şekilde bir ayrıma tabi tutmak mümkündür:
- Vergi mükellefi olmayan arsa sahipleri
- Gelir vergisi mükellefi olan arsa sahipleri
- Kurumlar vergisi mükellefi olan arsa sahipleri
#38
SORU:
Müteahhide yapılan arsa teslimi hangi durumlarda katma değer vergisine tabi tutulmaktadır?
CEVAP: Arsa bir iktisadi işletmeye dâhil ise (kurumlar vergisi mükellefi arsa sahipleri) veyahut arsa sahibi arsa alım satım işini mutad ve sürekli olarak yani ticari faaliyet kapsamında yapıyorsa (gelir vergisi mükellefi arsa sahipleri) müteahhide konut ya da iş yeri karşılığında yapılan arsa teslimleri katma değer vergisine tabidir.
Arsa bir iktisadi işletmeye dâhil ise (kurumlar vergisi mükellefi arsa sahipleri) veyahut arsa sahibi arsa alım satım işini mutad ve sürekli olarak yani ticari faaliyet kapsamında yapıyorsa (gelir vergisi mükellefi arsa sahipleri) müteahhide konut ya da iş yeri karşılığında yapılan arsa teslimleri katma değer vergisine tabidir.
#39
SORU:
İnşaatın devamı sırasında satılan bağımsız bölümler karşılığında alınan paralar inşaat şirketi açısından hangi kalem niteliğindedir?
CEVAP:
İnşaatın devamı sırasında satılan bağımsız bölümler nedeniyle alınan paralar avans niteliğindedir.
#40
SORU:
Özel inşaat işlerinden elde edilen kazanç ne zaman beyan edilmektedir?
CEVAP:
Özel inşaat işlerinden kazanç elde eden mükellefin durumuna göre beyan dönemi değişmektedir. Özel inşaat işlerinden kazanç elde eden mükellef gelir vergisi mükellefi ise beyannamenin, kazancın elde edildiği yılı takip eden yılın üçüncü ayının birinci gününden yirmi beşinci günü akşamına kadar, kurumlar vergisi mükellefi ise, kazancın elde edildiği yılı takip eden yılın dördüncü ayının birinci gününden yirmi beşinci günü akşamına kadar verilmesi gerekmektedir.
#41
SORU:
Vergi kanunları açısından taahhüt şeklindeki inşaat işleri nasıl tanımlanmıştır?
CEVAP:
Vergi kanunları açısından taahhüt şeklindeki inşaat işlerini bir inşaat firmasının bir başka gerçek ya da tüzel kişilere ait bir inşaat eylemini sözleşme koşullarına uygun olarak belirlenen bir ücret karşılığında yapması işi olarak tanımlamıştır.
#42
SORU:
Taahhüt şeklindeki inşaat ve onarım işlerinde aylara ya da yıllara yaygın ayrımının yapılmasında hangi unsura dikkat edilmektedir?
CEVAP:
Taahhüt şeklindeki inşaat ve onarım işinin süresi bir yıldan fazla ise yıllara yaygın inşaat ve onarım işi olarak ifade edilir. Sürenin belirlenmesinde taahhüt işi için yapılan sözleşmedeki süre esas alınır. Burada ifade edilen süre 12 aylık süre değil hesap dönemidir. Örneğin, 01.01.2017 tarihinde başlayıp 31.12.2017 tarihinde biten bir inşaat işi için geçen süre bir yıl olmasına rağmen iş yıllara yaygın inşaat işi değildir. Çünkü iş aynı hesap dönemi içinde başlamış ve bitmiştir. Ancak 08.09.2017 tarihinde başlayıp 20.05.2018 tarihinde tamamlanan bir inşaatın yapım süresi 8 ay olmasına rağmen iki takvim yılı yani hesap dönemini kapsadığı için yıllara yaygın inşaat ve onarım işi olarak kabul edilir.
#43
SORU:
Yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinde özel vergileme rejimini gerekli kılan
temel neden nedir?
CEVAP:
Yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinde özel vergileme rejimini gerekli kılan temel neden iş bitiminden önce maliyetlerin ve hasılatın, dolayısıyla gerçek faaliyet sonucunun tespitinde yaşanan güçlüklerdir.
#44
SORU:
Bir inşaat ve onarım işinin Gelir Vergisi Kanunu’nun 42. maddesi kapsamında vergilendirilebilmesi için taşıması gereken özellikler nelerdir?
CEVAP:
Bir inşaat ve onarım işinin Gelir Vergisi Kanunu’nun 42. maddesi kapsamında vergilendirilebilmesi için aşağıda yer alan üç özelliği taşıması gerekir:
1. Faaliyetin konusunun inşaat ve onarım işi olması
2. İnşaat ve onarım işinin taahhüde bağlı olarak yapılması
3. İnşaat ve onarım işinin yıllara yaygın olması
#45
SORU:
Yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinde ödenen hakediş bedellerinden neden vergi kesintisi yapılmaktadır?
CEVAP:
Vergilemedeki gecikmeyi telafi etmek ve müteahhidin ödemedeki mali yükünü azaltmak amacıyla, yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinde ödenen hakediş bedellerinden vergi kesintisi yapılmaktadır.
#46
SORU:
Taahhüt şeklinde inşaat işlerinde gelir vergisi stopajı nasıl uygulanmaktadır?
CEVAP:
Yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerini yaptıranlara müteahhide yapacakları nakden veya hesaben her türlü hakediş ödemesinden (avans ödemeleri dâhil) ödeme anında gelir vergisi kesintisi yapma sorumluluğu getirilmiştir. Sözleşmeye konu inşaat, işin başladığı yılda bitirilecekse gelir vergisi kesintisi yapılamaz. Gelir Vergisi Kanunu’nun 42. madde kapsamına göre işler dolayısıyla bu işleri yapanlara ödenen hakediş bedelleri üzerinden %3 oranında vergi kesintisi yapılması öngörülmüştür.
#47
SORU:
Yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinde Katma Değer Vergisini doğuran olay nedir?
CEVAP:
Katma Değer Vergisinde vergiyi doğuran olay mal teslimi veya hizmetin ifasıdır. Hakediş raporlarının esas olarak yapılan işin karşılığının iş yapıldıkça müteahhide ödenmesi amacıyla düzenlenen belgeler olması, aynı zamanda işin belli bir kısmının yapıldığını da göstermesinden dolayı yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinde katma değer vergisinde vergiyi doğuran olay meydana gelmektedir.
#48
SORU:
Damga Vergisi Kanunu’na göre yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinde damga vergisine tabi işlemler nelerdir?
CEVAP:
Damga Vergisi Kanunu’na göre yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinde damga vergisine tabi başlıca işlemler şu şekildedir:
- Sözleşmeler, taahhütnameler ve temliknamelerden belli parayı ihtiva edenler,
- Makbuzlar ve diğer kâğıtlar bölümünde hakediş ödemeleri,
- Avanslar (henüz hakediş raporuna bağlanmayan ödemeler).
#49
SORU:
Resmî kurum ve kuruluşlar ile kişiler arasında yapılan hukuki işlemlere ait kağıtların damga vergisinin mükellefi kimdir?
CEVAP:
Damga vergisinin mükellefi bu kağıtları düzenleyenler ve imza edenlerdir. Resmî kurum ve kuruluşlar ile kişiler arasındaki işlemlere ait kâğıtların damga vergisini kişiler ödemektedir.
#50
SORU:
Yıllara yaygın inşaat ve taahhüt işi yapan işletmelerin yapmış oldukları işlerin teslimi sırasında hesaplayacakları Katma Değer Vergisi oranı yüzde kaçtır?
CEVAP:
Yıllara yaygın inşaat ve taahhüt işi yapan işletmelerin yapmış oldukları iş hizmet işidir. Dolayısıyla üstlenmiş oldukları işlerin teslimi sırasında hesaplayacakları katma değer vergisinin oranı %18’dir.
#51
SORU:
Kurumlar vergisi mükelleflerinin yıllara yaygın inşaat ve onarım işleriyle uğraşanların bu işleriyle sınırlı olmak üzere geçici vergi kapsamı dışında bırakılmasının temel nedeni nedir?
CEVAP:
Kurumlar vergisi mükelleflerinin yıllara yaygın inşaat ve onarım işleriyle uğraşanlar, bu işlere yönelik ve bu işleriyle sınırlı olmak üzere geçici vergi ödememektedirler. Bu durumun temel nedeni, bu tür inşaat işlerinde hakediş ödemeleri üzerinden vergi kesintisi yapılmasının öngörülmüş olması ve kesintinin bir nevi geçici vergi niteliğinde olmasıdır.