Yazının ve rakamların buluş nedeni olarak gösterilen ticaret, muhasebenin de başlangıcı olarak kabul edilmektedir. Her ne kadar bu başlangıç MÖ 5000’li yıllara rastladığı tahmin edilse de bugün kullandığımız anlamda çift yanlı kayıt tekniği 15. yüzyılda Luca Pacioli tarafından keşfedilebildi. Bu tekniğin uygulanmaya başlaması ise 1900’lü yılların başlarında gerçekleşmiştir. Alman şair ve filozof Goethe muhasebenin çift yanlı kayıt tekniğini “insanlık dimağının en mükemmel icatlarından biri” olarak tanımlamıştır. 7000 yıllık geçmişi olan muhasebenin İnternet çağında bile etkinliğini ve önemini kaybetmeden sürdürmesi, Goethe’nin sözlerini doğrular niteliktedir

Muhasebe, işletme yöneticilerinin ve işletme ile ilişkili tüm paydaşlarının ihtiyaç duyduğu nitelikte kaliteli bilgileri üretmekten ve sunmaktan sorumludur. Bu nedenle muhasebe işletmenin dili olarak da tanımlanmaktadır. Muhasebesiz bir dünya, karanlık bir mağarada fenersiz kalmak gibidir ve muhasebeye gerekli önemi vermeyen işletmeler ve devletler yok olmaya mahkûmdur. İşletmelerin ve devletlerin muhasebenin temel ilkelerinden uzaklaşılması finansal krizlerin ortaya çıkış nedeni olarak gösterilmektedir.

Finansal bilgilerin “kaliteli” bilgi olma niteliği kazanabilmeleri, öncelikle bu bilgilerin elde edildiği verilerin kaliteli olmasına bağlıdır. Ayrıca verilerin kaliteli olmasının yanı sıra verilerin işlenme sürecinde, bilgi işlem faaliyetinin de verilerin  özelliklerini bozmadan bilgiyi yaratması gerekmektedir. Bilgi kullanıcılarının ihtiyaç duydukları bilgilerin sunulabilmesi için kaliteli finansal bilginin bazı özellikleri bünyesinde barındırması gerekmektedir. Bu özellikler şöyle sınıflandırılabilir 
• Bilginin kaynağı, bilgi kullanıcılarının bilginin çıkış noktasına ve kaynağına verdikleri önemi ifade etmektedir.
• Bilginin içeriği, bilginin o anda yapılmakta olan işin gerekleriyle birlikte ele alınması gereğini; bilginin değer yaratabilmesi için ilgili, zamanlı, tam ve yeterli miktarda olması gerektiğini ortaya koymaktadır.
• Bilginin temsil edilebilirliği, üretilen bilginin yalınlığı ve tutarlığı sayesinde anlaşılabilir ve yorumlanabilir bir bilginin sunulmasının sağlanmasıdır.
• Bilgiye erişilebilirlik ise bilgi üretim sürecine ve sistemin genel yapısına erişimin belirli bir yetki çerçevesinde geliştirmesi ve bilgiye ulaşmada sistem güvenliğinin ön planda olması gerekmektedir.

İşletme, sahiplerinden bağımsız olarak bir kişiliğe, bir isme ve girişimcinin devrettiği çeşitli varlıklara sahiptir. Bir işletmenin var olabilmesi için girişimcinin sağladığı kaynakları kullanarak, toplumun ihtiyaç duyduğu bir şeyi karşılaması ve girişimcilerin para kazanması için sahip olduğu varlıkları en iyi şekilde yönetmesi gerekmektedir. 

Varlıklar: İşletmenin sahip olduğu ekonomik değerlerdir. Binalar, makineler, mallar, para vb. değerler örnek olarak gösterilebilir.
Kaynaklar: Girişimci ya da yatırımcıların işletmenin ihtiyaç duyduğu varlıkları elde etmesini sağlamak amacıyla
verdikleri para ve para benzeri değerlerdir. İşletme; sahibinden, alacaklılarından, yöneticilerinden ve diğer ilgili
taraflarından ayrı bir varlık olarak kabul edilir. Buna muhasebe kişiliği denir.

Özkaynak, işletme sahiplerinin varlıklar üzerindeki haklarıdır.
Yabancı kaynak, işletme varlıklarını üçüncü şahıslardan sağlaması durumudur. Bu durumda varlıkların kaynağı borçtur.
Sermaye, işletme kurulurken girişimcinin sağladığı varlıkların toplam değeridir. Sermaye bir öz kaynak unsurudur.  Sermaye, işletme faaliyetleri devam ettiği sürece geri ödemesiz bir kaynak olarak kabul edilmektedir. 

Muhasebe Eşitliği: Varlıklar = Kaynaklar dır.

Muhasebe eşitliğine göre; bir işletmenin sahip olduğu varlıkların tamamı ya işletme sahiplerinin sağladığı öz kaynaktan ya bir finansman kurumu tarafından sağlanan yabancı kaynaktan ya da bu iki kaynağın toplamından sağlanabilmektedir. Bu durumda bir işletmede varlıklar her zaman kaynaklara eşit olmak zorundadır.

Muhasebe, bir işletmenin ekonomik faaliyetlerine ilişkin finansal bilgileri tanımlar, ölçer, raporlar hazırlar ve kullanıcıların ihtiyaç duyduğu şekilde raporları analiz eder ve yorumlar.

Muhasebe, işletmenin belirli bir zaman diliminde para ile ifade edilen mali nitelikli olayları karşısında varlıklarında ve kaynaklarında artış ve azalış meydana getiren işlemlere ilişkin belgeleri toplayan, kayıtlayan, sınıflandıran, finansal tablolar üzerinde özetleyen, analiz eden ve yorumlayan ve ürettiği bilgileri ilgili kullanıcılara ileten bir bilgi sistemidir.

İşletmeler kurulurken ölüm tarihi düşünülerek kurulmaz, bu nedenle her bir işletmenin sonsuz bir ömre sahip olduğu varsayılır. Ancak varsayılan sonsuz süre içinde işletmenin durumu ve performansı hakkında bilgi edinmek, yöneticilerin
işletmenin geleceği hakkında alacağı kararlar için önemlidir. Bu amaçla işletmenin sonsuz ömrü belirli eşit aralıklara bölünür. Bu sürelere dönem denir ve ölçülmesi kolay olduğu için genellikle 1 Ocak ile 31 Aralık arası bir dönem olarak kabul edilir. Aslında buradaki temel kriter, bir dönem içinde kasadaki paranın mala, malın tekrar paraya dönüşebilmesine yetecek bir sürenin olması istenir.

Eğer mal belirli bir vadeye bağlı olarak satılmışsa, bu durumda vade süresinin en fazla aynı dönem içinde tahsil edilebilir olması gerekmektedir. Bu sürece faaliyet döngüsü denilmektedir.

Faaliyet döngüsü bir dönem içinde en az bir kez  tekrarlanması beklenmektedir. Ayrıca faaliyet döngüsünün işletmenin varlıklarını ve kaynaklarını kısa vadeli ve uzun vadeli ayrımının yaratılmasını sağlamaktadır

Muhasebe eşitliği tanımında varlıklar toplamının kaynaklar toplamına her zaman eşit olduğu belirtilmiştir. Buna göre ANADOLU işletmesinin varlık toplamı ile kaynak toplamı karşılaştırıldığında, sermayesinin varlık toplamından küçük olduğu görülmektedir.

Bu durumda işletmenin varlık toplamı 136.000 TL olduğuna göre kaynak toplamı da 136.000 lira olmalıdır. Ancak kaynaklarının bir unsuru olan sermayenin 90.000 TL olduğu bilinmektedir. Kaynakların diğer unsuru ise yabancı kaynaktır.
İşletmenin yabancı kaynakları 136.000 - 90.000 = 46.000 TL olur.

İşletmenin bir faaliyet döngüsü içinde işlem gören varlıkları dönen varlıklar olarak nitelendirilirken, bu tanımlamaya uygun olmayan varlıklar ise duran varlıklar olarak kabul edilir.

İşletmenin sağladığı yabancı kaynakları bir yıl içinde ödeme yükümlülüğü söz konusu ise kısa vadeli yabancı kaynaklar olarak ifade edilirken, bir yıldan daha uzun bir süre içinde ödenmek zorunda olduğu kaynaklar ise uzun vadeli yabancı kaynaklar olarak nitelendirilir.

Varlıklar vadelerine göre Dönen Varlıklar ve Duran Varlıklar olarak ifade edilirken, Yabancı Kaynaklar ise Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar ve Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar olarak ikiye ayrılmaktadır. Ayrıca yabancı kaynakların dışında Öz kaynaklar da bulunmaktadır. Bu durumda muhasebe (bilanço) eşitliği;

Dönen Varlıklar + Duran Varlıklar = Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar + Uzun Vadeli Yabancı Kaynakları + Öz Kaynaklar olmaktadır.

İşletmenin bir dönem içinde finansal durumunu gösteren tabloya bilanço denilmektedir. Bilanço, işletmenin belirli bir andaki varlıklarının ve kaynaklarının sonuçlarını göstermektedir.

Dönen varlıklar ile duran varlıklar bilançonun aktif tarafını oluştururken, yabancı kaynaklar ile öz kaynakları bilançonun pasif tarafını oluşturmaktadır.

Gelir tablosu belirli bir dönemde (1 Ocak - 31 Aralık tarihleri arası) gerçekleştirilen faaliyetlerin sonucunu kâr veya zarar olarak gösteren bir finansal tablodur. Bu nedenle gelir tablosuna işletmenin finansal performans tablosu da denilmektedir.

Muhasebe süreci; işletmede normal faaliyet dönemi içinde ortaya çıkan işlemlere ilişkin verilerin toplanması, belgelerin yevmiye defterine hesaplar aracılığıyla kaydedilmesi, hesapların büyük defterlere aktarılarak sınıflandırılması ve sınıflandırılan verilerin özetlenerek finansal tablolar aracılığıyla bilginin üretilmesi anlamına gelmektedir. Muhasebe süreci, işletmenin finansal verilerini bilgiye dönüştüren ve toplanan finansal veriler ile üretilen bilgilerin gerçeğe uygun olup olmadığını kontrol eden bir sistemdir. 

Ölçme işlevi muhasebede “defter tutma” veya “kayıtlama” olarak da adlandırılmaktadır. Muhasebe işletmenin ölçme işlevini yerine getirirken, finansal nitelikli ticari işlemlere ilişkin belgeleri toplamakta, yasal defterlere kaydetmekte ve sınıflandırıp özetlemektedir. Bu işlev ile işletmede gerçekleşen bir kuruşluk harcamadan birkaç milyon liralık tahsilata kadar tüm işlemler kayıt altına alınmaktadır. Bu aşamanın temelini belgelendirme oluşturmaktadır.
Belgelendirme, bir işletmenin finansal işlemleri hakkında bilgi sağlayan ve aynı zamanda bu işlemlerin kanıtlanmasını sağlayan yasalar tarafından zorunlu tutulan ya da işletmenin ihtiyacına bağlı olarak oluşturulan tüm dokümanlardır. Türkiye muhasebe sisteminde belgeye dayalı olmayan (kayıt dışı) hiçbir işlem muhasebenin konusunu oluşturmamakta ve kayıt altına alınmamaktadır. Türkiye’de kayıtlama işlevi yasal (TTK, VUK gibi) olarak zorunludur

Yasalar tarafından zorunlu olarak tutulması gereken kayıtlama araçlarına “defter” denilmektedir. Defterin biçimsel şartları yasada belirtilmektedir.

Buna göre işletme faaliyetine ilişkin olayın tanımı “yevmiye (günlük) defter”e yapılırken, olay içindeki her bir unsurdaki değişmenin izlenmesi “büyük defter” aracılığıyla gerçekleştirilmektedir.

Finansal nitelikli olayın içindeki unsurlarda meydana gelen artışa veya azalışa yönelik değişimin izlenmesi “hesap” adı verilen çizelgeler yardımıyla yapılmaktadır. Türkiye’de işletmelerin kullanması için Tekdüzen Hesap Planı oluşturulmuştur.

Muhasebe sistemin girdisi, verilerin toplanmasına yardımcı olan belgelerdir. Bu belgeler işletmenin yasal olarak düzenlemek zorunda olduğu; fatura, yazar kasa fişi, çek, senet gibi belgeler olabileceği gibi, işletmenin faaliyetlerini sistemli bir şekilde yapabilmesi için kendisinin yarattığı tahsilat ve tediye makbuzları, stok kartları, cari hesap kartları, sipariş fişleri gibi belgelerde olabilir.

Sistemin süreç aşamasında, toplanan belgelerin muhasebe ilke ve kuralları ile yasal düzenlemelerin öngördüğü sürelerde zorunlu (ve ayrıca işletme ihtiyaç duyarsa isteğe bağlı) defterlere kaydetme ve sistemli bir şekilde dosyalanma faaliyetini yürütmektedir.

İşlemlerin kaydedilmesi yevmiye defteri ile gerçekleştirilir. Yevmiye defterine finansal nitelikli işlemin bütünü kaydedilirken, bu işlemden etkilenen hesaplar büyük defter aracılığıyla sınıflandırılır. Böylece işletmenin her bir varlığı, kaynağı, geliri ve gideri hakkında veri ve bilgi istendiği anda üretilebilmektedir

Sistemin çıktı aşamasında ise yevmiye defterine kaydedilen ve büyük defterde sınıflandırılan bilgilerin tutarlılığını ölçmek amacıyla ara dönemlerde veya dönem sonunda mizanların düzenlenmesi ve sonucunda finansal durum tablosu (bilanço), finansal performans tablosu (gelir tablosu) ve nakit akış tablosu gibi finansal tabloların hazırlanıp ilgili kullanıcılara sunulması söz konusudur. Finansal tabloların amacı, mevcut ve potansiyel yatırımcılara, borç verenlere ve kredi sağlayan taraflara işletmenin finansal durumunu raporlamak ve işletme yöneticilerinin ihtiyaç duyduğu özel raporlar için veri veya bilgi niteliğinde doğru ve tam zamanlı finansal bilgileri sağlamaktadır.

Bilginin işletme içine veya dışına sunulmasına göre farklı muhasebe türleri
söz konusudur. Bunlar;
• Finansal Muhasebe,
• Bağımsız (dış) Denetim
• Maliyet ve Yönetim Muhasebesi ve
• İç Denetim

İşletme dışı bilgi kullanıcıları doğrudan veya dolaylı ilişkili taraflar olabilmektedir. İşletme dışında olmasına rağmen, doğrudan bilgi kullanıcısı olarak kabul edilebilecek ilgili taraflar şöyle sıralanabilir: Devlet, rakipler, işletme sahipleri veya ortakları, finansal kurumlar, müşteriler, tedarikçiler, çalışanlar, işçi sendikaları, sivil toplam kuruluşları, medya vb. olarak nitelendirilebilir. Ayrıca işletmeyi sadece temsil etme ve danışmanlık hizmetlerini yürütme görevlerine sahip avukat, sigortacılar, işletme araştırmacıları gibi bilgi kullanıcıları ise işletme dışında olmalarına rağmen dolaylı bilgi kullanıcılarıdır. 

İşletme sahipleri ve ortakları işletme dışındaki doğrudan bilgi kullanıcıları arasında yer almaktadır.

Muhasebe işletme dışı bilgi kullanıcılarına bilanço, gelir tablosu, nakit akım tablosu ve öz kaynak değişim tablosu yardımıyla bilgi sunmaktadır.

Muhasebenin ürettiği finansal bilginin tümünü elde etme ve kullanma yetkisine sahip olan işletme yöneticileri işletme içi bilgi kullanıcılarını oluşturmaktadır. İşletme yöneticileri, işletmeyi yöneten taraf olarak işletmede olan biten her şey hakkında bilgi sahibi olmak isteyeceklerdir. Yöneticiler, işletmenin geçmiş dönemlerdeki performansına ilişkin değerlendirme yapmak; mevcut durumunu devamlı izlemek ve geleceğe yönelik planlar yapmak için muhasebe bilgisini kullanacaktır. 

İşletme dışı bilgi kullanıcılarına sunulan bilgiler, muhasebenin bir dönemde en az bir kez yasal olarak da hazırlamak zorunda olduğu finansal tablolardır. İşletme içi bilgi kullanıcıları ise finansal tabloların dışında, bu tabloların analizi ve yorumları hakkında da bilgi sahibi olmaktadır. Ayrıca işletme fonksiyonlarının karar almak için ihtiyaç duyduğu tüm raporlar da muhasebe tarafından hazırlanmaktadır. İşletme dışı bilgi kullanıcılarına sunulan bilgiler toplumun her kesimine açık bilgilerdir. İşletme içi bilgi kullanıcılarına sunulan bilgiler ise genellikle gizli, işletme sırrı olarak kabul edilen bilgilerdir

Bütçe hazırlama süreci;
• Bütçe komitesi oluşturulması,
• Bütçe döneminin belirlenmesi,
• Bütçe yönergesinin tanımlanması,
• Bütçe amaçlarının hazırlanması,
• Bütçenin kabulü ve onayıdır.

Şerefiye: Tek olarak tanımlanamayan ve ayrı olarak kaydedilemeyen bir işletme birleşmesinde edinilmiş diğer varlıklardan kaynaklanan gelecekteki ekonomik faydadır. İşletmenin sahip olduğu insan kaynağının parasal değeri finansal tablolara doğrudan yansıtılamaz ancak bir işletme birleşmesinde ortaya çıkabilir.

İşletme sermaye, yabancı kaynak ve işletme faaliyetleri ile sağladığı nakit girişlerini işletmenin büyüyebilmesi, gelişmelere uyum sağlanabilmesi ve sürekliliğini devam ettirebilmesi için yatırım yapmak durumundadır. Faaliyetlerin sürdürülmesinde işletmenin makine, teçhizat, haklar, patentler, insan, teknoloji için fon yaratılması veya harcanması faaliyetlerine yatırım faaliyeti denilmektedir. Yatırım faaliyeti, uzun vadeli varlıkların ve diğer yatırımların elde edilmesine ve elden çıkarılmasına yönelik faaliyetlerdir.