RUSYA TARİHİ Dersi RUSYA İMPARATORLUĞU soru cevapları:
Toplam 51 Soru & Cevap#1
SORU: XVII. Yy. sonu ve XVIII. Yy. Rusya için ne gibi değişiklikleri ifade eder?
CEVAP: XVII. Yüzyıl boyunca ülkenin sosyal-ekonomik ve siyasi hayatının bütün alanlarında meydana gelen değişim XVIII. Yüzyılın ilk yarısında zirveye ulaştı. Ortaçağ Rus devleti bu süreç içinde Rusya imparatorluğuna dönüştü. Ekonomisinde, üretici güçlerin şeklinde ve seviyesinde, ordusunda, siyasi idaresinde, yönetim ve mahkeme organlarının yapısında ve işleyişinde, halkın sınıf yapısında, kültürel hayatında ve günlük yaşamında büyük değişiklikler meydana geldi. XVII. Yüzyılın sonlarında Rusya’nın siyasi idaresinde mutlakiyet eğilimi açıkça görülmeye başladı. Çarın mutlak hakimiyeti 1649 Kanunnamesi ile artık hukuki bir şekil kazandı. Bu Çarın bağımsız bir siyasi güç olmaya çalışan kiliseye karşı bir başarısıydı. Mutlakiyetin şekillenmesinde ordunun içeriğinde meydana gelen değişimler de önemliydi. Dvoryan ve streletsi ordularının ağırlıkları azaldı, yerine asker ve askeri alayların rolü artmaya başladı. Düzenli ordunun kurulmasına doğru önemli adımlar atıldı.
#2
SORU: Vasiliy V. Golitsin kimdir?
CEVAP: XVII. Yüzyılın önemli devlet adamlarından biri. Çarlık Rusyası’nda ünlü Golitsin ailesine mensup. 1676’da Ukrayna’ya gönderildi. Daha sonra Çehrin seferine katıldı. 1682’de dış politikadaki fikirleri çok önemli oldu. 1687 ve 1689’daki Kırım Harekatını yönetti. Buradaki başarısızlığı saygınlığını kaybettirdi. 1689’da Sofya’nın naipliği döneminde onun yanında yer aldı. Dışişleri Bakanlığı ile eş konumdaki bir makamın sahibi olan Golitsin, Sofya’nın çok değer verdiği fiilen Baflbakan konumuna sahipti. Sofya’nın düşüşünden sonra uzun süren yaşamının son bölümünü sürgünde tamamladı ve 1714’te öldü.
#3
SORU: Çariçe Natalya’nın oğlu olan Petro ne zaman hakimiyeti ele geçirmiştir?
CEVAP: 1682 yılında hakimiyet ortağı İvan’ın ölümüyle hakimiyet tamamen Petro’nun eline geçti, böylece 16821725 yılları arasında süren Petro devri başlamış oldu.
#4
SORU: Petro’nun ilk amacı ve hareketi ne oldu?
CEVAP: Petro, hakimiyetin başlarında güneye inen yolun anahtarı durumundaki Azak Kalesini Türklerin elinden almak üzere bir girişimde bulunmaya karar verdi. Kırım Tatarlarına yönelik sonuçsuz iki sefer sadece Sofya döneminin başarısızlıkları olarak kalmıyordu. I
#5
SORU: Petro’nun Avrupa’ya yaptığı gezilerin amaçları ne idi?
CEVAP: Avrupa’ya heyetlerin yollanması sadece bilgi toplamak veya Büyük Gezi adı verilen faaliyetlerin karşılığı değildi. Bu gezilerin aynı zamanda diplomatik amaçları da vardı. Batılılar Petro’nun Azak’ta kazanımlarını daha da ilerleterek belki Kerç aracılığı ile Karadeniz’e ulaşmasına yardımcı olacak bir Türk karşıtı ittifaka kazanmak istiyorlardı.
#6
SORU: Petro’nun Avrupa gezilerinin sonuçları nelerdir?
CEVAP: Avrupa Gezisi büyük dikkat çekti ve Petro’yu Rusya’dan daha iyi tanıyanların zaten fark etmiş olmaları gereken bir gerçeğin açıkça ortaya çıkmasını sağladı; iş- leri kendi başına yapmaya yönelik doyumsuz ve neredeyse delice coşku. Gezi sırasında Petro’nun en büyük çabası hiç kuşkusuz gemi yapımı ve denizcilik bece- rilerine yönelmişti. Hollanda ve İngiltede (Londra) bu konularda yoğunlaştı. Doğu Prusya’da Pillau Limanında kalış süresi uzayınca topçuluk kurslarına katıldı.
#7
SORU: Petro’nun Avrupa dönüşü ülkede başlattığı en çarpıcı hareket ne oldu?
CEVAP: Petro, Rusya’ya döndükten sonraki ilk gününde kimseyi uyarmadan ve ani bir ka- rarla çevresindeki boyarların sakallarını kör bir ustura ile kesmeye başladı. Artık bu öylesine bir hareket değildi. Çünkü sakal Ortodokslar için Tanrı vergisi saygınlığın simgesi olarak görülüyordu. Kısa sürede tüm hizmet sınıfı bu görüntüsel değişimi geçirdi. Köylüler ve ruhban sınıf bu zorunluluktan muaf tutulmuşlardı. Böylece alt ve üst sınıfların dış görünüşlerinde hemen anında fark edilecek bir ayırım doğmuş bulunuyordu. Petro, geleneksel Rus giysilerindeki uzun kolları kısaltmaya ve bu tür uzun kollu giysileri kendi hizmetindeki kişilere yasaklamaya başladığında dış görünüşlerdeki ayırım artmaya başladı. Sonuçta sakal b›rakmak yüklü bir sakal vergisi karşılığında serbest bırakıldı ve bu sakal tabelaları ile belgelendi. Bu görece serbestiye rağmen sakal bırakma XIX. Yüzyıl ortalarına kadar büyük ölçüde terk edildi.
#8
SORU: Büyük Kuzey Savaşı ne zaman başlamıştır?
CEVAP: Büyük Kuzey Savaşı Petro’nun hükümdarlığında 1700 yılında başlamıştır.
#9
SORU: Osmanlı ile girilen Prut savaşının sonucu ne olmuştur?
CEVAP: 1710’da Osmanlı Devleti Rusya’ya savaş açtı. Petro, Eflak ve Boğdan’ın desteğine güvenmiş ancak on lardan söz verilen takviye desteği görememişti. Birlikler erzak sıkıntısı çekiyordu ve Osmanlı ordusu tarafından Prut Nehri’nde kuflatılmıştı. Kesin bir yenilgi ile karşılaşan Petro barış imzalamak zorunda kaldı. Bu konuda daha üs tün olan Türk tarafının bundan neden faydalanmadığı sorusu hala tartışmalıdır. Sonuç olarak Petro 1711’de bir barış antlaşması imzalayarak güney filosunu terk etti. Bunun yanısıra Azak’ı ve 1700’lerdeki bazı kazanımlarını Türklere bıraktı.
#10
SORU: Petro hangi alanlarda reformlar yapmıştır?
CEVAP: İdari reformlar, kilise reformları, askeri reformlar, kültürel reformlar yapmıştır.
#11
SORU: III. İvan’ın temel hedefi ve faaliyetleri nelerdir?
CEVAP: III. İvan’ın temel hedefi tüm Rusya’nın Büyük Knezi olarak devraldığı yetkileri yerine getirmekti. Bu dönemde Katolik Lehistan ile hanedanlık düzeyinde yakınlık kuran Litvanya Büyük Dükalığı’nın yayılmacı emellerine karşı sürekli mücadele, bir yandan Ortodoks kilisesine bağlılığın öte yandan kendi bağımsızlığını ön planda tutma çabalarının getirdiği dengeler, verilen mücadeleden yana ağırlık koyabilecek dış güçlerle sürdürülecek dikkatli diplomasi, Litvanya dışında kalan topraklardaki bütün kuvvetlerin Moskova Knezliğinin elinde toplanması, Altın Orda Devleti’ne bağlılığın son izlerinin silinmesi ve toplumun tüm kesimlerinin hizmet devleti adı verilen işlevsel bir organizma için seferber edilmesi III. İvan’ın kırk üç yıllık hükümdarlık dönemindeki faaliyetleri idi.
#12
SORU: Petro’nun idari alanda yaptığı reformlar nelerdir?
CEVAP: 1708-1709’da idare ve idarecilik sisteminde reformlara başlandı. Ülke toprakları olmak üzere 8 eyalete bölündü. Smolensk, Arhangelsk, Peterburg, Kiyev, Kazan, Azak, Sibir, Moskova. Eyaletlerin başında Çar tarafından atanan valiler vardı ve onlar hem Çara hem senatoya hem de kurullara bağlıydı. Eyaletler 1719’da tekrar bölündü. Sayıları 50 kadar olan bu eyaletler kendi içinde kazalara bölündü. İdari sis- temin bu karmaşık yapısı dvoryan özellikleri taşımaktaydı. Ancak bu sistem dvoryanların hizmet şeklini ve hacmini daha da arttırmaktaydı ki, bu da onların memnuniyetsizliğine yol açıyordu.
#13
SORU: Petro’nun kilise gibi dini alanda yaptığı reformlar nelerdir?
CEVAP: Mutlakiyetin tasdik edilmesinde kilise reformlarının büyük rolü oldu. 1700’de pat- rik Adrian öldü ve I. Petro ona varis tayin etmeyi yasakladı. 1721’de partriklik lağ- vedildi ve kilise işleri ile meşgul olmak için Kutsal Sinod kuruldu. Bu da senatoya tabi idi. Fiili olarak Sinod (Dini Kurul) üst düzey savcılar tarafından idare edilmekteydi. I. Petro’nun taraftarı olan başpiskopos Teofan Prokoviç Dini reklament adlı bir anlaşma düzenledi. Burada kilise reformlarının düzenlenmesi ve Sinod’un işlevlerinin açıklaması yer alıyordu. Genelde ise kilise reformu kilisenin özgür siyasi bir güç olma rolünü ortadan kaldırmaya yönelikti. Kilise mutlakiyetçi devletin bürokratik bir bölümü haline geldi. Aynı zamanda devlet, kilise gelirlerini kontrol ederek bu geliri ordunun ve donanmanın ihtiyaçları ile okulların inşası için kullandı.
#14
SORU: Petro’nun askeri alandaki reformları nelerdir?
CEVAP: XVIII. Yüzyılın ilk yarısında silahlı kuvvetlerin sisteminde köklü değişiklikler meydana geldi. Rusya’da güçlü daimi ordu kuruldu ve dvoryan grupları ve streletsi askerleri lağvedildi. Ordunun esasını daimi piyade ve süvari alayları teşkil ediyordu. Ordu, genel ordu nizamnamesi ile faaliyet göstermekteydi. 1716’da asker nizamnamesi 1720’de de donanma nizamnamesi yapıldı ve I. Petro bu çalışmalara bizzat kendisi katıldı. Rusya’da madenciliğin gelişimi topçuluğun da gelişmesine yol açtı. XVIII. Yüzyılın birinci yarısında tüfeğin ucuna süngünün yerleştirilmesi ile yeni bir silah tipi oluştu. Bu devirde Rusya, tarihinde ilk kez Don’da ve Baltık’da askeri bir donanma meydana getirdi. Daimi ordunun ve donanmanın kurulması bu yapıda bazı prensipleri de beraberinde getirdi. Askere alma sistemi zadegan silahlı bölüklerinden, streletsi alaylarından daha üst bir konuma sahipti. Bu sistemin mahiyeti, ülkede vergi veren herkesin her yıl belli sayıda (500, bazı durumlarda 300, 200) askere alınmasıydı. Hizmet ömür boyu sürmekteydi. Dvoryanlar ise askere alınmazlar, ancak bunun karşılığında mutlak askeri veya mülki hizmette bulunmak zorundaydılar. Yeni bir dvoryan asker olarak faaliyete başlar daha sonra bir subay okuluna girer ve buradan ast subay rütbesi alırdı. Böylece bütün subaylar sadece dvoryanlardan meydana geliyordu.1722’de rütbeler hakkında bir tablo oluşturuldu. Bu tablo dvoryanların mecburi hizmetlerini tasdik etti. En aşağı rütbeden hizmete bşlayan dvoryanlar 14 basamaklı bir hizmet cetveline tabi idiler. Bu sistem benzer şekilde donanmada da hayata geçirildi. Vergisini veren halkın da subay rütbesi almasına fırsat yaratıldı. Fakat bu kişi en alt rütbeyi almak için dahi aralıksız olarak 10 yıldan 20 yıla kadar hizmet etmeliydi. Böylece halktan gelenler en iyi durumda bile bu tablonun en aşağı rütbelerine sahip olabilirlerdi.
#15
SORU: Petro’nun kültürel alandaki reformları nelerdir?
CEVAP: İlk olarak laik okullar artmaya başladı. Bu tarz açılan ilk okul 1701’de Moskova’da Matematik ve Deniz Nakliyatı Bilimleri Mektebi idi. Bu okul ilerde Petersburg Deniz Akademisinin temeli olacaktı. Bunun ardından tıp, mühendislik, gemi yapımı, sanat-meslek mektepleri açıldı. Bu okulların açılması yeni derslik ve kitaplar talep ediyordu. En önemli gelişmelerden biri L.F. Maknitski’nin Matematik Hesaplama ilminin Esa ders kitabının 1703’de basılması oldu. Bu kitap o devir için matematik ilminin ansiklopedisi kabul ediliyordu. I. Petro 1709’de yeni yazı tipini tatbik etmeye başladı. Önceki alfabe harfleri ile gösterilen sayıların yerini çağdaş Arap rakamları aldı ve bu ilk kez Maknitski’nin Matematik kitabında kullanıldı. Edebiyat ders kitapları ve kanunları neşretmek için Moskova ve Petersburg’ta yeni tipografyalar açıldı. Kitap basımının geliflmesi kitap ticaretinin oluşmasına imkan sağladı. 1714’te ilimler Akademisi Kütüphanesinin temelini atan bir kütüphane açılırken şahsi kütüphaneler de ardı ardına açılmaya başlandı.XVIII. Yüzyılın ilk yarısında ülkenin kültürel hayatında en önemli olaylardan biri de basının oluşmaya başlaması oldu. 1702’de Vedomosti adlı ilk Rus gazetesi planlı bir şekilde neşre başladı.
#16
SORU: I. Petro’nun ölümünden sonra kim tahta geçmiştir?
CEVAP: I. Petro’nu ölümünden II. Katerina’nın tahta çıkışına kadar geçen dönem belirsizliklerle doludur.
#17
SORU: XVIII. Yüzyılın ilk yarısında sosyal ekonomik durum nasıldı?
CEVAP: XVII. Yüzyılın sonu XVIII. Yüzyılın başlarında tarım sisteminde önemli bir değişim yoktu. İş aletleri, tarım teknolojisi ve köy ekonomisi kültürü daha önceki dönemler gibiydi. Köy ekonomisinde ürün artışı sadece kuzeyde ve güneyde yeni topraklarıın benimsenip tarım alanlarına dönüştürülmesine bağlıydı. Gelirlerini arttırmak amacıyla zenginler ailelerini bir avluda yerleştirmeye başladı. Bir avluda birkaç köylü ailesi ile birlikte posad aileleri de bulunuyordu. 1710’da tutulan listelerde avluların sayısı * azalmıştı. Kişi başına verginin uygulanması halktan alınan vergiyi iki kat arttırdı. Vergi veren halkın bütün sınıfları kişi başına 70 kopikten başka 40 kopik töyçüyü de (Eskiden toprak sahiplerinin köylülerden para veya mahsul olarak aldıkları vergi) devlet hazinesine ödemeliydi. Toprak sahibi köylü ise bu vergiyi kendi efendisine verirdi. Köylü kişi başına verginin dışında birçok baflka vergi de ödemekte, yolların döşenmesi vb. yükümlülükleri de yerine getirmekteydi. Bu devirde hafif sanayinin esas unsuru dokumacılıktı. Buradan elde edilen gelirin büyük bölümü düzenli ordu ve donanmanın ihtiyaçlarına ayrılmaktaydı. Dokumacılığın merkezi Moskova idi.
#18
SORU: Pugaçev isyanının nedenleri nelerdir?
CEVAP: Yasama Komisyonundaki toplumsal düşmanlık Pugaçev isyanında kendisini gös- terdi. Ülkede düzene ilişkin bir muhalefet yoktu, ancak önemli boyutlara varan sınıf düşmanlıklarıyla toplumsal ilişkileri, vergi yükümlülüklerini vb. düzene bağlama konusunda pek çok pratik öneri ortaya çıktı. Bu düşmanlıklar 6 yıl sonra Yemelyan Pugaçev’in liderliğindeki Büyük isyan ile sonuçlandı.
#19
SORU: Pugaçev kimdir?
CEVAP: Pugaçev Don Kazaklarından idi. Ancak onların artan Moskova otoritesini kabullenmeleri sebebiyle Kazak düzeninden uzaklaşmıştı. Çeşitli savaşların gazisi olan Pugaçev daha sonra kaçak da oldu. Pugaçev isyanını başlatan kişidir.
#20
SORU: Pugaçev isyanının sonucu nedir?
CEVAP: III. İvan ilk Rus milli hükümdarı olarak tanınmaktadır.
#21
SORU: 1787 yılındaOsmanlının Rusya’ya savaş ilan etmesinin nedeni nedir?
CEVAP: Katerina, Kırım’ı içerdeki karışıklıkları gerekçe göstererek Rusya’ya kattı. Bu ilhakla sadece Kırım değil, yarımadanın tamamı ve Kuban bölgesi de Rusya’ya katıldı. Türkler 1787’de Rusya’ya yeniden savaş açtılar. Savaşın sebebi Osmanlı Devleti’nin Rusya’nın Kırım’ı boşaltmasını talep eden ültimatomu reddetmesiydi.
#22
SORU: Rusya tarihine bakıldığında hangi hükümdarın dönemi Aydınlanma Çağı olarak adlandırılır?
CEVAP: II. Katerina dönemi eleştiriler alsa da Rusya tarihinde aydınlanma çağı olarak bilinir. Çoğu kez eleştirilse de kendine aşırı güveni olan Katerina’nın tarihçiler başarılarının kalıcılığı yönünde hemfikirdirler. Kendinden önce başlayan Rusya’yı büyük bir güç olarak ilerletmek, ülkeyi genişletmek, idareyi modernleştirmek, eğitim ve sanatı desteklemek gibi pek çok eğilimi devam ettirdi. Daha fazla sosyal inisiyatif ve yerel yükümlülüğü teşvik ederek milli tartışma ve müzakere fikrini düşünebilir yaparak, yeni meşruluk ve adalet kavramlarını tanıtarak yönetenler ve yönetilenler arasında yeni bir ilişki vaadini besledi ve ülkeyi XIX. Yüzyıla hazırladı.
#23
SORU: Katerina aydınlanma düşüncesiyle hangi ünlü düşünce adamları ve yazarlarla konuşup anlaşmalar yapmıştır?
CEVAP: Aydınlanma düşüncesi Montesquie’den Beccaria ya da Voltaire ve Diderot’ya Hume ya da Rousseau’ya kadar oldukça geniş bir alana yayılıyordu. Katerina bu düşüncelerden kendi sentezini oluşturmuştu. Bazı filozoflarla uzun süren yazışmalar yaptı. Bunlar arasında yeni uygarlık taşıyıcısı saydığı Rusya’ya ilgi duyan Voltaire, Grimm ve Diderot da bulunuyordu. Katerina yaşamının en kritik anında kütüphanesini satın alarak Diderot’yu mali açıdan kurtarmış sonra da bu kütüphaneyi kendisine geri vererek onu buranın maaşlı müdürü yapmıştı. Diderot uzun bir tereddütten sonra 1773-1774’de Rusya’ya gitti. Böylece Katerina’nın karşılıklı olarak konuşma fırsatı bulduğu filozoflardan biri oldu. Aralarındaki görüşmelerde her tür toplumsal konu ele alındı. Ancak filozof kendi aydınlanmacı gözlemlerinin her türde pratik politikaya karşılık verebileceği konusunda Çariçeyi ikna edemedi.
#24
SORU: Eğitim alanındaki aydınlanmayı II. Katerina nasıl uygulamayakoymuştur?
CEVAP: Aydınlanma Rusya’da eğitim faaliyetlerini de kapsamaktaydı. Katerina ülkenin eğitim düzeyini ve olanaklarını büyük ölçüde geliştirmişti. Petro’nun Bilimler Akademisinden sonra Elizabeth’in Sanatlar Akademisi ve Moskova Üniversitesi devreye girmişti. Sonunda Rusya ilk büyük çağdaş bilim adamını Mihail Lomonosov’u (1711-1765) yetiştirdi. Onun tarafından teşvik edilen ilk Rus yüksek eğitim kurumu bir bütün olarak ülke tarihinde en önemlisi diğer üniversiteler için de bir model oldu. Doğrudan Senato’ya sorumlu olan ve belli bir otonomiye sahip olan üniversite hukuk, tıp ve felsefe bölümlerine sahipti. Kadınların eğitimi de aralarında olmak üzere ileriye dönük bazı deneyimler getirdi.
#25
SORU: Bilimler akademisinin başına atanan II. Katerina döneminin en önemli kadın aydını kimdir?
CEVAP: Katerina döneminde eğitime ilişkin çağdaş bir anlayış, kadınların eğitimi de aralarında olmak üzere ileriye dönük bazı deneyimler getirdi. Dönemin en önemli kadın aydınlarından olan Daşkova 1782’de Bilimler Akademisinin başına atandı ve bir yıl sonra yeni kurulan Edebiyat Akademisinin de başkanı oldu.
#26
SORU: Katerina dönemi ilerledikçe çağdaş Rus edebiyatının ve kamuoyunun kurucuları da ortaya çıkmaya başladı. Bunlar kimlerdir?
CEVAP: Oyun yazarı Denis Fonvizin (1745-1792), yazar Fyodor Emin (1735-1770), politika yazarı ve yayıncı Nikolay Novikov (1744-1818) aynı zamanda Rusya’nın ilk tarihçisi ve ilk romantik ozanlarından, yazar Nikolay Karamzin (1766-1826) ve en yaygın bilinen Aleksandr Radişçev (1749-1802) bunlar arasındaydı.
#27
SORU: Yazar Radişçev’in hayatını yönlendiren kitabı ve sonuçları neler olmuştur?
CEVAP: Radişçev’in St. Petersburg’dan Moskova’ya Seyahat adlı eseri düflsel bir yolculukta yazarın kırsal yaşamdan hareketle gözlemlerini, ayrıntıları ve genel anlamda köleliğe ilişkin hüzünlü bir tabloyu içermektedir. Yaklaşımı Rousseau tarzında doğrudan yüreklere hitabı amaçlar. Radişçev’in yolculuğu halkın dehasını temsil eden Lomonosov’a yönelik şükran duyguları ve bir özgürlük övgüsü ile sona erer. Kitap, II. Katerina’yı kızdırır, yazarın kim olduğu ortaya çıkartıldıktan sonra Radişçev tutuklanarak vatana ihanetten ölüm cezasına çarptırıldı ancak cezası daha sonra Sibirya’ya sürgüne çevrildi. Aradan 5 yıl geçtikten sonra Pavel döneminde sürgünden dönen Radişçev bir takım ideolojik nedenler sonucunda intihar etti.
#28
SORU: Petersburg Baroku kavramını tanımlayınız?
CEVAP: Batının Rusya üzerindeki kültürel etkisi, Rusya’nın mahalli geleneklerinin gücü ülkedeki barok yapılarda görülmektedir. 1680’lerden 1760’lara uzanan yüzyıldan daha kısa bir dönem Rus mimarisinin en karakteristik tarzının gelişimine tanıklık etti. Mimaride üç barok birbirinden ayrıldı. Bunların ortak noktası çok renkli bir dekoratifliğe yönelme çabasıdır. Bu özellik pastel tonlarda duvarlar, beyaz renk aracılığıyla öne çıkarılan ayrıntılar, pencereler ve çatılarda görülür. Bu döneme Rastrelli damgasını vurmuştur.
#29
SORU: XIX. Yüzyılın ilk yarısında Rusya’nın iç ve dış politikalarını değerlendirecek olursak en önemli dönüm noktaları nelerdir?
CEVAP: Fransız ihtilalinden sonra Avrupa’da oluşan siyasi ortam hayli karmaşık bir yapıya sahipti. Moskova’ya kadar ilerleyen Napolyon 1812’de başarısız oldu ve ciddi kayıplarla geri çekilmek zorunda kaldı. Mora isyanı’nı bastırmak üzere Mısır Valisi Mehmet Ali Paşa’nın oğlu İbrahim Paşa kuvvetleri başarılar elde etmiş olsa da Mora’daki isyancılara yardıma gelen bir Rus donanması Navarin’de Osmanlı donanmasını yaktı. 1828’de Çar I. Nikola Osmanlı Devletine saldırdı ve 1829’da Edirne Antlaşması imzalandı. 1853’de kutsal yerler konusunda çıkan ihtilaflar sonucunda Rusya Osmanlı Devleti’ne savaş açtı ve 1853’de Sinop’ta bulunan Osmanlı donanmasını yaktı. 1853-1856’da meydana gelen Kırım Savaşı sırasında Osmanlı Devleti, Fransa ve İngiltere askeri bir ittifak meydana getirdiler. Müttefik donanma kıyıları vururken müttefik ordu da Sivastopol’de Rus ordusunu yendi. 1856’da Paris Antlaşması imzalandı. Siyasal gelişmeler bu flekilde yaşanırken Rusya’da I. Petro döneminde yapılan reformlar, II. Katerina döneminin aydınlanma çağı, ekonomik değişimler ve yeni sistemlerin uygulanmasının toplumdaki etkisi (Pugaçev Ayaklanması vb.) daha sonrasında çeşitli ekonomik, siyasal, top- lumsal veya kişisel sebeplerle meydana gelen is- yanlar, tepkiler (Dekabristlerin Ayaklanması vb.) Rusya tarihinin birer dönüm noktasını oluşturmaktadır.
#30
SORU: II. Katerina döneminin en önemli isyanı nedir?
CEVAP: II. Katerina döneminin en önemli isyanı Yemelyan Pugaçev isyanıdır.
#31
SORU: Ünlü Rus yazar Puşkin’in Rus edebiyatına katkıları nelerdir?
CEVAP: Puflkin kendini romantik olarak tanımlıyordu.Geleneklere ve topluma sorumluluk duygusuna sahipti Puşkin 1820’lerde sürgünde olduğu için arkadaşlarının yer aldığı Dekabrist ayaklanmasına katılamadı. Sürgün döneminde Puşkin’in yanında çok az kimse vardı. Bu tarihler Puşkin’in edebiyat çalışmalarının en verimli olduğu dönemdir. Puşkin’egöre Rusya’nın Shakespeare ci bir yazıma ihtiyacı vardı.Boris Gudunov’u bu amaçla yazmıştır. Puşkin, bütün edebiyat türlerini denemiştir. Dili kullanmadki titizliği ve kapsamı eserlerinde de görülmektedir.
#32
SORU:
Knez Vasiliy Vasilyeviç Golitsin kimdir?
CEVAP:
XVII. Yüzyılın önemli devlet adamlarından biri. Çarlık Rusyası’nda ünlü Golitsin ailesine mensup. 1676’da Ukrayna’ya gönderildi. Daha sonra Çehrin seferine katıldı. 1682’de dış politikadaki fikirleri çok önemli oldu. 1687 ve 1689’daki Kırım Harekatını yönetti. Buradaki başarısızlığı saygınlığını kaybettirdi. 1689’da Sofya’nın naipliği döneminde onun yanında yer aldı. Dışişleri Bakanlığı ile eş konumdaki bir makamın sahibi olan Golitsin, Sofya’nın çok değer verdiği fiilen Başbakan konumuna sahipti. Sofya’nın düşüşünden sonra uzun süren yaşamının son bölümünü sürgünde tamamladı ve 1714’te öldü. İyi eğitimli, geniş bir bilgiye ve fikri, yeteneklere sahipti. Birkaç dili rahatça konuşabildiği ifade edilir. Golitsin’in en önemli faaliyetleri arasında ceza kanunun sert hükümlerinin yumuşatılması ve Slav-YunanLatin Akademisinin açılması vb. sayılabilir. Golitsin, toplumun gelişimine ve eğitimine, ekonomik alanda ilerlemesine, mali istikrarına, dini özgürlüğüne ve köleliğin kaldırılmasına yönelik görüşlere sahipti.
#33
SORU:
Aleksandr Vasilyeviç Suvorov kimdir?
CEVAP:
Asker bir ailede doğdu. 1748’de Semyanovsk alayında askeri hizmete girdi. 1754’de ilk subay rütbesini aldı. Yedi Yıl Savaşlarında (1756-1763) Kunersdorf ve Kolobjeg’in alınmasına iştirak etti. Suvorov bu sırada yarbay rütbesiyle Prusya’ya gönderildi. Aynı yıl Silezya ele geçirildi.1761’de süvari alayı komutanlığına getirildi. 1762’de albay rütbesi ile Heşterhan alayının komutanlığını üstlendi. 1763’de Suzdal alayında Rus askeri sistemi yapılandırılmasına başlanırken Suvorov’un orduda er fikri de uygulanmaya başlandı. 1768’den sonra Smolensk’i terk ederek Ladoga’da Polyak konfederasyonu ile savaştı. Osmanlı-Rus Savaşlarında galibiyetler kazandı. 1783’de Nogayların savunmasını kırarak onları Rusya’ya teslim etti 1788’de Fokşan ve Rımnik’de Osmanlı Devletini yendi. İzmail kalesini Osmanlı Devletinden geri alması dolayısıyla feldmareşal oldu. Ordularını Fransa’dan Alp Dağlarından geçirerek İtalya’ya girmesi ününü arttırdı Bu başarılarından dolayı “generalissimus” unvanını aldı. Suvorov hiç savaş kaybetmemiş nadir komutanlardan biri olarak tarihe geçmiştir.
#34
SORU:
Denis Fonvizin kimdir?
CEVAP:
İlk önemli Rus tiyatro yazarı. Komedi yazarı olarak kabul görmüştür. Anasının kuzusu olarak tercüme edilen Nedorosl eseri ününü pekiştirmiştir. Yarı klasik biçim ve içerdiği bir dizi sahte karakter ve sahte durumlarla oyun Rus taşra kibar sınıfının tavırlarını tarifte büyük bir zenginlik ve gerçekliğe ulaşır. Fonvizin’in bu eserinden başka tercümeleri, uyarlamaları da vardır. Bunlar arasında Rusya’daki abartılı Fransız hayranlığını hicveden komedi Tuğbay da bulunmaktadır. Yabancı ülkelerle ilgili izlenimlerini anlattığı mektuplar serisi de dikkat çekicidir.
#35
SORU:
C. B. Rastrelli kimdir?
CEVAP:
talyan göçmeni bir taş oyma ustası Kont C. Bortolomeo Rasterelli St. Petersburg şehri ve civarıyla, Courland’da ise Bühren için çalıştı. Elizabeth döneminde etkisi her yere yayıldı. Tsarskoye Selo’daki Büyük Saray, Kışlık Sarayla birlikte Rasterelli’nin baş eserlerindendir.
#36
SORU:
Petersburg Baroku nedir?
CEVAP:
Batının Rusya üzerindeki kültürel etkisi, Rusya’nın mahalli geleneklerinin gücü ülkedeki barok yapılarda görülmektedir. 1680’lerden 1760’lara uzanan yüzyıldan daha kısa bir dönem Rus mimarisinin en karakteristik tarzının gelişimine tanıklık etti. Mimaride üç barok birbirinden ayrıldı. Bunların ortak noktası çok renkli bir dekoratifliğe yönelme çabasıdır. Bu özellik pastel tonlarda duvarlar, beyaz renk aracılığıyla öne çıkarılan ayrıntılar, pencereler ve çatılarda görülür. Bu döneme Rastrelli damgasını vurmuştur.
#37
SORU:
Mihail İllarionoviç Golenişçev Kutusov kimdir?
CEVAP:
Rus orduları başkumandanı. 1812’de Rusya-Fransa Savaşı’nda Fransızları geri püskürten Rus Mareşal. 1745’te St. Petersburg’ta doğdu. 1759-1760’da Rus ordusuna katıdı. 1764-1769 yılları arasında Polonya’da görev aldı. 1770-1774’de Osmanlı Devleti’ne karşı savaştı. 1787’de Kırım’ın idareciliğine getirildi. 1787-1792’de Osmanlı-Rus Savaşı’nda yararlılıklar gösterdi ve Rusya’nın toprak kazanımlarını arttırdı.
#38
SORU:
Pyotr İvanoviç Bagration kimdir?
CEVAP:
Nopolyon Savaşlarında ün kazandı. Borodino çarpışmasında Rus kuvvetlerinin sol kanadına komuta ederken 1812’de yaralandı ve öldü. II. Dünya Savaşı’nda Alman Merkez Ordular Grubu ve Belorusya’daki Alman kuvvetlerine karşı yapılan Sovyet harekatına “Bagration Harekatı” dendi.
#39
SORU:
Aleksandr Puşkin kimdir?
CEVAP:
Puşkin kendini romantik olarak tanımlıyordu. Geleneklere ve topluma sorumluluk duygusuna sahipti. Puşkin 1820’lerde sürgünde olduğu için arkadaşlarının yer aldığı Dekabrist ayaklanmaya katılamadı. Sürgün döneminde Puşkin’in yanında çok az kimse vardı. Bu tarihler Puşkin’in edebiyat çalışmalarının en verimli olduğu dönemdir. Puşkin’e göre Rusya’nın Shakespeareci bir oyun yazımına gereksinimi vardı. Boris Godunov’u bu amaçla yazdı. Bütün edebiyat türlerini denedi. Dili kullanmadaki titizliği ve kapsamı eserlerindeki karakteristik özelliğidir. Maça Kızı, Bronz Atlı, Yevgeniy Onegin en önemli eserleridir. Bu arada Pugaçev İsyanı hakkında ciddi tarihsel araştırmalara yönelmiştir.
#40
SORU:
Nikolay Gogol kimdir?
CEVAP:
Nikolay Gogol, köyden gelen bir genç olarak ilk hikayelerinde Ukrayna’daki geçmişinin birikimlerini yansıtır. Gerek Puşkin gerekse Gogol’ün halka yönelik bilgi ve kavrayışının çok ileri düzeyde olduğu ifade edilir. İki İvan Nasıl Kavga Etti?, Petersburg Öyküleri, Müfettiş, Ölü Canlar’ın ilk bölümü (eser yarım kalmıştır) komedi ve dramın derinliğini sunar.
#41
SORU:
Petro güçlerinin 1703'de Ladoga Gölü'nü Baltık'a bağlayan Neva Nehri üzerindeki iki İsveç tahkimatını ele geçirmesi ne bakımdan önemlidir?
CEVAP:
Böylece Rusya, Baltık’a ve Batıya açılan yollara yeniden sahip olmuştu.
#42
SORU:
Prut savaşı Rusya devleti için nasıl sonuçlanmıştır?
CEVAP:
1710’da Osmanlı Devleti Rusya’ya savaş açtı. Petro, Eflak ve Boğdan’ın desteğine güvenmiş ancak onlardan söz verilen takviye desteği görememişti. Birlikler erzak sıkıntısı çekiyordu ve Osmanlı ordusu tarafından Prut Nehri’nde kuşatılmıştı. Kesin bir yenilgi ile karşılaşan Petro barış imzalamak zorunda kaldı. Bu konuda daha üstün olan Türk tarafının bundan neden faydalanmadığı sorusu hala tartışmalıdır. Sonuç olarak Petro 1711’de bir barış antlaşması imzalayarak güney filosunu terk etti. Bunun yanısıra Azak’ı ve 1700’lerdeki bazı kazanımlarını Türklere bıraktı.
#43
SORU:
I. Petro hangi konularla ilgili reformlara imza atmıştır?
CEVAP:
I.Petro idare, kilise, askeriye ve kültürle ilgili reformların gerçekleşmesi için çalışmıştır.
#44
SORU:
I. Petro'nun en önemli kültürel reformları nelerdir?
CEVAP:
Laik anlayıştaki okulların açılması, yazı tipindeki değişimler ve basın olgusunun yerleşmesi I. Petro döneminin önemli kültürel gelişmeleri arasında sayılabilir.
#45
SORU:
I. Petro döneminde gerçekleşen önemli askeri reformlar nelerdir?
CEVAP:
Rusya’da güçlü daimi ordu kuruldu ve dvoryan grupları ve streletsi askerleri lağvedildi. 1716’da asker nizamnamesi 1720’de de donanma nizamnamesi yapıldı ve I. Petro bu çalışmalara bizzat kendisi katıldı. Rusya’da madenciliğin gelişimi topçuluğun da gelişmesine yol açtı. XVIII. Yüzyılın birinci yarısında tüfeğin ucuna süngünün yerleştirilmesi ile yeni bir silah tipi oluştu. Bu devirde Rusya, tarihinde ilk kez Don’da ve Baltık’da askeri bir donanma meydana getirdi. 1722’de rütbeler hakkında bir tablo oluşturuldu. Bu tablo dvoryanların mecburi hizmetlerini tasdik etti.
#46
SORU:
I. Petro döneminde gerçekleşen önemli idari reformlar nelerdir?
CEVAP:
1708’de Petro eski idari organları yeniden kurmaya başladı. 1711’de icra ve mahkeme faaliyetlerinin yüksek organı olan bir senato kuruldu. 1722’den itibaren senato, savcılar tarafından idare ediliyordu. Bu kurum aynı zamanda devlet organlarına nezaret etme hakkını da kazandı. 1722’den itibaren senato, savcılar tarafından idare ediliyordu. Bu kurum aynı zamanda devlet organlarına nezaret etme hakkını da kazandı. 1708-1709’da idare ve idarecilik sisteminde reformlara başlandı. Ülke toprakları olmak üzere 8 eyalete bölündü.
#47
SORU:
I. Petro döneminde gerçekleşen kilise ile ilgili önemli reformlar nelerdir?
CEVAP:
1700’de patrik Adrian öldü ve I. Petro ona varis tayin etmeyi yasakladı. 1721’de partriklik lağvedildi ve kilise işleri ile meşgul olmak için Kutsal Sinod kuruldu. Kilise mutlakiyetçi devletin bürokratik bir bölümü haline geldi.
#48
SORU:
Miras kanunuyla, köylü ve toprağın dvoryanın sınırsız mülkiyetine girmesi ne gibi sonuçlar doğurdu?
CEVAP:
Feodal karın artmasına sebep oldu ve dvoryan votçinası gittikçe güçlenerek ticari ilişkilerini genişletti.
#49
SORU:
XVIII. Yüzyılın “Soyluluk Çağı” olarak tanımlanmasına yol açan etkenler nelerdir?
CEVAP:
Toprak Sahipleri: Anna ve Elizabeth dönemleri ve onların yöntemleri, adaleti katı kurallarla sağlayan hizmet devletin de dengeleri değiştirerek Petro mirasının temelini sarstı. Alınan önlemler toplumsal etkileriyle hizmet sınıfındakiler için daha kolay, köylüler için ise daha ağır oldu. Soylulara genişleyen olanaklar sağlayan düzenlemeler bu dönemin "Soyluluk Çağı" olarak adlandırılmasına neden olmuştur.
#50
SORU:
Rusya hangi hükümdarı zamanında en geniş topraklara sahip olmuştur?
CEVAP:
II. Katerina (1762-1796), Pavel (1796-1801) ve I. Aleksandr (1801-1825) hükümdarlıklarına tanıklık eden 1762 ve 1825 yılları arasında Çarlık Rusyası, toprak açısından tarihinin hemen hemen en geniş dönemine ulaştı.
#51
SORU:
Katerina'nın aydınlanma felsefesinin hangi düşünürlere dayandığı söylenebilir?
CEVAP:
Katerina'nın aydınlanma düşüncesi Montesquie’den Beccaria ya da Voltaire ve Diderot’ya Hume ya da Rousseau’ya kadar oldukça geniş bir alana yayılan düşünürlerin bir sentezi olarak görülebilir.