Yer hizmetleri, yolcunun havaalanına gelişinden
uçağın kalkışına kadar süregelen tüm süreci
kapsamaktadır.

Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü SHY-22
yönetmeliğinin 5. Maddesinde yer hizmetleri türleri;
temsil, yolcu hizmetleri, yük kontrolü ve haberleşme,
ramp, uçak hat bakım, uçuş operasyon, ulaşım, ikram,
gözetim ve yönetim ile uçak özel güvenlik hizmeti ve
denetimi olarak sıralanmaktadır.

Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’nün Havacılık
Talimatı, SHY 150.10A Havaalanı Yer Hizmetleri Türleri
ve Detayları talimatında yük kontrolü şu şekilde
açıklanmıştır:
• Hava aracı ve ilgili havaalanı binaları arasında
uçuş evraklarını taşımak ve dağıtımını sağlamak.
• Yükleme talimatlarını, yükleme formlarını,
balans kartlarını, kaptan pilota verilen yük
bilgilerini ve manifestoları gibi ve bunlarla sınırlı
kalmamak üzere belgeleri, yerel ve uluslararası
kurallar veya taşıyıcının makul istekleri
doğrultusunda;
o Hazırlamak,
o İmzalamak,
o Dağıtımını yapmak,
o İşlemini yapmak,
o Dosyalamak.
• Karşılıklı anlaşmaya varıldığı gibi istatistikleri,
cevapları ve raporları;
o Toplamak,
o Göndermektir

Yük kontrolü, aksi bir hüküm yok ise anlaşma
yapılan yer hizmetleri personeli tarafından yapılmalıdır.

Yük kontrolü ile bağlantılı tüm dokümanlar,
hizmet veren hava yolunun temel dokümanlarına ve yük
kontrol fonksiyonlarına uygun şekilde, eğitilmiş personel
tarafından hazırlanmalıdır.

Hava yolu işletmeleri, uçaklarında, temel paralı
yük (payload) ve faydalı yük olarak iki çeşit yük
taşımaktadırlar.

Ticari sebeple uçakla taşınan bütün yüklere aralı
yük denir.

Paralı yük gibi kabul edilmesine rağmen ticari
değeri olmayan fakat uçuş için taşınması zorunlu olan
yüklere faydalı yük denir.

Yük kontrolü konusuna göre trafik yükü, yolcu
ve kuru yük (deadload) olarak tanımlanan kargo, posta,
bagaj ve uçak teçhizatının (EIC – Equipment In
Compartment) toplam ağırlığıdır. Şu formülle hesaplanır:
Trafik yükü = Yolcu + Kuru yük (Bagaj + Kargo +Posta +
Uçak Teçhizatı)

Bagaj, yolcunun beraberinde götürdüğü özel
eşyalarıdır. Kayıtlı ve kayıtsız bagajlar olmak üzere ikiye
ayrılır.

Kayıtsız bagaj, yolcunun kendi nezaretinde
taşıdığı kabin bagajı etiketli bagajlardır. Kabin bagajı
olarak da tanımlanır.

Kayıtlı bagaj yolcunun biletine kaydedilerek,
tamamen taşıyıcı sorumluluğunda olan ve alt gövdede
(lowerdeck) taşınan bagajlardır.

Kayıtlı bagajlar genel olarak üç sınıfa ayrılır:
• İstasyon Bagajı: Bulunulan istasyonda
etiketlenmiş, tüm iç ve dış hat bagajlardır.
• Transit Bagajı: Gümrüklü veya gümrüksüz olarak
iç hat veya dış hat seferleriyle gelerek aynı sefer
numarasıyla iç hat veya dış hat seferine devam
eden bagajlardır.
• Transfer bagajı: Gümrüklü veya gümrüksüz
olarak iç hat veya dış hat seferiyle gelerek farklı
sefer numarasıyla iç hat veya dış hat seferine
devam eden bagajlardır.

Kayıtlı bagajlar yolcuların uçuş sınıflarına göre
First bagajı, Business bagajı ve Economy bagajı olmak
üzere üçe ayrılır.

Hava yolu taşıma senedi, havayolu işletmelerince
düzenlenen ve malların taşınmak üzere teslim alındığını
gösteren makbuzdur. Mallar üzerinde tasarruf etme yetkisi
vermez. Varış havalimanında gümrük işleminin
tamamlanmasından sonra mallar belgede ismi yazılı
alıcıya teslim edilir

Kargo, yüke ilişkin bilgilerin yer aldığı
konşimento (Airway bill – Hava yolu taşıma senedi)
düzenlenerek alt gövdede taşınan yüktür.

Kargolar genel kargo ve özel kargo olarak iki
sınıfa ayrılır.

Özel bir hizmet ya da depolama gerektirmeyen,
tehlikeli madde, bozulabilir gıda veya canlı hayvan
sınıfına girmeyen kuru ve temiz kargoya genel kargo
denir.

Özel kargolar, yapıları ve/veya içerdikleri
maddeler nedeniyle Özel Yükler Ayrım Tablosuna göre
yüklenen ve yük bilgileri NOTOC (Notification to Captan)
formu ile uçuş ekibine bildirilen kargolardır.

Kargo kompartımanında taşınan canlı
hayvanların, kuru yük olarak taşınmasında farklı
uygulamalar vardır. Canlı hayvan taşımasında güncel
IATA, Canlı Hayvan Taşıma Düzenlemeleri (LAR, Live
Animal Regulations)’ de belirtilen kurallar uygulanır.

Canlı hayvanların yüklenmesinde aşağıdaki
kurallara dikkat edilmelidir:
• Isıtma ve havalandırmanın olduğu
kompartımanlara yüklenmelidir.
• Canlı hayvanlar kalkışa yakın bir zamanda kargo
kapısına yakın yüklenmelidir. Varış¸
istasyonunda, ilk önce indirilmesi sağlanmalıdır.
• Canlı hayvan, zemindeki metalin soğuğundan
korunmalı, kompartıman zeminiyle direkt
temasını önlemek için kafes altına strafor, kalas
vb. konulmalıdır.
• Canlı hayvan kafesleri, daima dik durumda
yüklenmeli ve bağlanmalıdır.
• Yüklenecek canlı hayvan adedi, kompartımanın
hacmi ve doluluk oranı ile ilgilidir.
Havayollarının belirlemiş olduğu limitler farklılık
gösterebilir.
• Birbirine düşman, kedi ve köpek gibi, hayvanlar
aynı kargo bölümüne (hold) yüklenmez.
• Cenazeye duyarlı hayvanlar, cenazenin
bulunduğu kargo bölümüne yüklenmez (KöpekCenaze
gibi).
• Zehirli (RPB) ve bulaşıcı (RIS) maddeler ile aynı
kompartımana (kargo bölümü içinde kısım)
yüklenmez.
• Yiyecekler ile canlı hayvanlar aynı
kompartımana yüklenmez.
• Kuru buz veya kuru buz ile paketlenen kargolarla
aynı kompartımana yüklenmez. • Sıvı organ ve
nitrojen gibi derin (RCL) dondurulmuş gazlar ile
aynı kargo bölümüne yüklenmez.
• Radyoaktif maddeler (RRY) ile minimum ayırma
mesafeleri dikkate alınarak yüklenmelidir.
• Laboratuvar hayvanları, diğer hayvanlardan ayrı
kargo bölümlerine yüklenmelidir.
• Transit uçuşlarda durak noktalarında hayvanların
hava alması sağlanmalıdır.
• Canlı hayvanlar Yük ve Denge Formunda
(Load&Trim Sheet) ve yük dağılım mesajında
(LDM, Load Distrubution Message)
gösterilmelidir.
• NOTOC (Notification to Captain) düzenlenerek,
kaptana yeri hakkında bilgi verilmelidir

Yapıları ve içerdikleri maddeler nedeniyle uçağa
yükleme/boşaltma sırasında özel hizmet gerektiren
kargolardır. Bu özel kargolar:
• Bozulabilir Gıda Maddeleri: Bozulabilir bitki ve
gıda maddeleri, yükseklik, ısı ve basınç gibi
değişiklikler veya gecikme sonucunda
bozulabilecek kargolardır. Çiçek, meyve ve
sebze, yumurta, yenilebilen maddeler, taze balık,
donmuş¸ balık ve etler bozulabilir kargo
çeşitleridir. Bozulabilir kargoların taşınmasında
şu konulara dikkat edilmesi gerekir:
o Kargonun gideceği ülkede bu tür kargo
için herhangi bir kısıtlama olup olmadığı
kontrol edilmelidir.
o Hava yolu taşıyıcısının bu tür kargo için
herhangi bir kısıtlamasının bulunup
bulunmadığı incelenmelidir.
o Kargo ambalajı çıkıştan varışa kadar
bozulmadan gidebilecek sağlamlıkta ve
uygunlukta olmalıdır.
o Karışık kargo içerisinde bozulabilir
kargo varsa bu tür kargolar kabul
edilmemelidir.
• Islak Kargolar: Sıvı ihtiva eden veya IATA
Tehlikeli Maddeler Düzenlemeleri kapsamına
girmeyen ancak tabiatı itibarıyla sıvı üretebilen
kargolardır. Islak kargoların sevkiyatında
uyulması gereken önemli hususlar şunlardır:
o En fazla istif sayısına göre üst üste
istiflenmelidir.
o Kargonun gideceği ülkede bu kargo için
herhangi bir kısıtlama olup olmadığı
kontrol edilmelidir.
o Taşıyıcının bu kargo için herhangi bir
kısıtlamasının olup olmadığı kontrol
edilmelidir.
o Kargo içerisindeki maddelerin akmasını
önleyecek nitelikte, IATA Tehlikeli  
Maddeler Düzenlemelerine uygun
olmalıdır.
o Konulduğu konteynerler su sızdırmaz
konteyner olmalıdır.
o Karışık yükler içerisinde ıslak kargo
sınıfına giren yük varsa kabul
edilmemelidir.
o Kargo üzerine taşıma yön etiketi (This
Way Up) işareti konulmalıdır.

• Ağır Kargolar: Parça başı ağırlığı 150 kilogramı
aşan kargolar, hava yolu taşımacılığında ağır
kargo olarak adlandırılmakta ve buna göre işlem
yapılmaktadır. Açıkta gönderilen makine aksamı,
otomobil, uçak motoru, borular, kablo
makaraları, bu gruba giren kargolardır. Ağır
kargoların taşınmasıyla ilgili özellikler şunlardır:
o Kargonun gideceği ülkede bu kargo için
herhangi bir kısıtlama olup olmadığı
kontrol edilmelidir.
o Kargo için bir kısıtlama olup olmadığı
incelenmelidir.
o Transfer ve varış noktalarında yükleme
boşaltma araç ve gereçlerinin varlığı ve
kapasiteleri IATA kuralları kitabından
kontrol edilmelidir.
o 300 kilogramı geçen kargolar
konteynere konulmamalıdır.
o Yığma (Bulk) kargoların, yükleme, uçak
kapı ölçüleri pozisyonu ve ağırlığı
mutlaka belirtilmelidir.
• Kıymetli Kargolar: Bir kilogramının değeri 1000
USD (Amerikan Doları) ve üzerinde olan
kargolar ile ismen tanımları yapılmış altın, elmas,
platin, yasal para ve hisse senetleri gibi kıymetler
ile talimat mektubu ekindeki diplomatik postalar
kıymetli kargo olarak değerlendirilir. Kıymetli
kargonun sevkiyatında dikkat edilecek konular
şunlardır:
o Kargonun gideceği ülkede bu tür kargo
için herhangi bir kısıtlama olup olmadığı
kontrol edilmelidir.
o Taşıyıcının bu cins kargonun
taşınmasında bir kısıtlamasının olup
olmadığı belirlenmelidir.
o Karışık kargo içerisinde kıymetli kargo
varsa kabul edilmemelidir. Bu tip
kargolar birleştirilmez, tek basına
konşimento düzenlenir.
o Kargonun üzerinde kargonun kıymetli
olduğuna dair herhangi bir işaret ve
etiket olmamalıdır. Normal kargo
etiketleri yapıştırılmalıdır.
• Diplomatik Kargolar: Hükümetler veya onların
yabancı ülkedeki temsilcileri arasında taşınan
kargolar diplomatik kargo olarak
adlandırılmaktadır.
o Kargoların üzerindeki mühür kontrol
edilmelidir.
o Dış görünüşleri kontrol edilmeli, hasar
durumunda kabul edilmemelidir.
o Konşimento üzerinde ‘Mal Cinsi’
hanesine kargonun diplomatik olduğu
belirtilmelidir.
o Karışık kargo içerisinde diplomatik
kargo varsa kabul edilmemelidir.
• Diğer özel kargolar: kaybolma riski yüksek olan
kargolar, cenaze taşınması, kırılabilir kargolar,
basım malzemesi ve canlı organlardır.
o Kaybolma riski yüksek olan kargolar
olarak kol saatleri, bozuk madeni
paralar, hayati öneme sahip ilaçlar,
tabanca ve tüfekler sayılabilir. Bu tür
kargoların ambalajları kontrol edilmeli,
hasar tespit edilirse kabul edilmemelidir.
Üzerine herhangi bir etiket ve işaret
konulmamalıdır. Karışık kargo içerisine
kabul edilebilirler.
o Cenaze, lehimlenmiş metal, çinko veya
kurşun tabut ya da sağlam bir tahta kutu
içerisine konulur ve üzeri çuval veya
kanvas ile örtülür. Sandık veya kutu
üzerine taşıma yön etiketi yapıştırılır.
Cenaze ilaçlanmış ise ilaçlandığına dair
belge ile konsolosluk tasdikini gösteren
belge alınır. Kül halindeki cenaze tahta
kutuda veya sandıkta kabul edilir. Çıkış
noktasından varış noktasına kadar
rezervasyonu yapılır. Konsolide
edilmez, ayrı konşimento düzenlenir.
Ara nokta ve varış noktası ile ilgili
taşıma ve ülke kısıtlamalarının olup
olmadığı kontrol edilir.

Haberleşme amacı ile kargo kompartımanında
taşınan yükler postadır. Postalar üçe ayrılır:
• Devletin posta idaresinin (PTT gibi) postaları:
Dünya Posta Birliğinin fiyat tarifesi üzerinden
taşınırlar.
• Şirket postaları (Co-Mail): Şirketle ilgili tüm
dokümanlardır.
• Diplomatik Postalar: İşlemleri gizlilik gerektiren
resmi postalardır

Uçak teçhizatı (EIC – Equipment In
Compartment) BAL, BED, COM, CSU, FKT ve BEH özel
yük kodları dışında kompartımanda taşınan şirket
malzemeleridir.

Kargo limitleri uçakların ağırlık ve denge el
kitaplarında aşağıdaki sınıflarda gösterilir:
• Yapısal yük limitleri

o Boylam limiti
o Alan sınırlaması limiti
• Döşeme/panel limitleri
o Temas sahası limiti
o Nokta basınç limiti

Boylam limiti (Running Load Limitation), her bir
yığma yükleme yapılan kargo bölümüne izin verilen
maksimum yük miktarını gösterir.

Alan limiti (Area Load Limitation), 1 m2
’lik
kargo bölümüne kabul edilebilecek maksimum yükün
baskısını ifade eder.

Temas sahası limitine (Contact Load Limitation)
göre, Alan limiti aşılmıyor ancak yükün gerçek temas
alanı küçük ayaklardan oluşuyor ise yükün altına konan
her bir kalas alanı, alan sınırlaması limiti hesabında
bulunan alanın minimum ¼ ‘üne eşittir.

Nokta basınç limiti (Point Load Limitation),
Yükün nokta denilebilecek kadar küçük bir alana kg/cm2
yaptığı basınç değeridir.

Uçak yüklemesinde aşağıdaki temel kurallar
uygulanır:
• Bagaj en son yüklenir, ilk boşaltılır.
• Kargo ilk yüklenir, en son boşaltılır.
• Bagaj yüklemesi yapılırken, etiketlere göre
yüklenmeli ve birbirleriyle karışmamaları
sağlanmalıdır.
• Yükleme planlaması, varış istasyonundaki
indirme işleminde bagajların öncelik sırası
düşünülerek yapılmalıdır.
• Uçak yüklemeye ön kargo bölümünden,
boşaltmaya arka kargo bölümünden başlanır.
• Uçağa ilk olarak son varış istasyonun yükleri
yüklenir, en son ise ilk istasyona ait yükler
yüklenir (birden fazla bacaklı uçuşlarda).
• Yükler, yükleme öncesi uçak altında yağmur, kar
yağışı gibi hava şartlarından korunmalıdır.
• İçerik ve şekil itibariyle uçağa zarar verebilecek
nitelikteki her türlü¨ yük mutlaka bağlanmalıdır.
Bağlama, öne, arkaya, sağa-sola ve yukarıya
olabilecek hareketleri önleyecek şekilde
yapılmalıdır. Bağlamada ağ, halat, kayış ve ipler
kullanılır.
• Hacim ve boyut itibariyle büyük yükler kabul
edilmeden önce, yük ölçüleriyle, uçağın kapı
ölçülerinin karşılaştırılması gerekmektedir. Bu
sayede, hem uygun olmayan yüklerin kabulü
engellenmiş olur hem de yükleme esnasında
uçağa verilebilecek bir hasarın önüne geçilmiş
olunur.
• Kompartıman zeminine zarar verme riski olan
ağır yükler için (tek parça halinde 150 kg ve
üzeri) uygun kalaslama yapılmalıdır. Yük,
emniyete alınarak bağlanmalıdır.
• Kompartıman içindeki yabancı maddeler
yükleme yapılmadan önce temizlenmelidir,
boşaltma bittikten sonra da yabancı maddeler
alınmalıdır.
• Kargo yüklemesinde, öncelikli olarak yüklenmesi
gereken kargolar (özelliği olan, bozulabilir
kargolar ve tehlikeli madde içeren paketler)
yüklenmelidir. Yükleme esnasında ayrım
mesafelerine ve yükleme yapabileceğimiz
alanlara uyulmalıdır.
• Herhangi bir sebepten dolayı uçaktan yük
indirilmesi gerekiyorsa, hava yolu tarafından aksi
belirtilmedikçe, yükler aşağıda belirtilen öncelik
sırasına göre indirilir:
o Özelliği olmayan kargolar
o Kara ve hava postaları
o Özelliği olan kargolar
o Bagajlar (bagajlarda sırasıyla BY, BC,
VIP olarak indirilir).
• Her kompartımanın maksimum taşıma kapasitesi
vardır. Bu değerler uçak üreticileri tarafından
çeşitli testler sonucunda hesaplanmıştır.
Operasyon esnasında ihtiyaç duyulan bu
bilgilere, uçağın ilgili dokümanlarından (Ağırlık
ve Denge el kitaplarından) ulaşılabilir. Uçağın
taban yapısına zarar vermemek için bu limitler
asla aşılmamalıdır.
• Yükleme esnasında, kompartıman içerisinde yer
alan üst limit aşılmamalıdır.
• Yükleme esnasında, yükler ile tavan arasında,
yeterli alan bırakılmadığında hava filtreleri
görevini yapamaz ve kompartıman içindeki
havayı temizleyemez. Bu durum canlı hayvanlar
ve uçuş boyunca belli ısı şartlarının muhafaza
edilmesi gereken, bazı özel kargolar için tehlike
oluşturmaktadır.
• Yükün ışıklandırma sistemlerine çok yakın
olması sonucu hem yeterli aydınlatma
sağlanamaz hem de sistemlerin ürettiği yüksek
sıcaklık nedeniyle yük ısınıp, yangın çıkarma
riski ortaya çıkabilir ve/veya gereksiz yere
yangın alarmı verebilir.
• Yükleme planlanırken, uçağın ağırlık merkezi
dikkate alınmalı, yakıt tasarrufu sağlanacak
şekilde, havayollarının belirtmiş olduğu ideal
değerler temel alınmalıdır.

Yığma yükleme, konveyör adı verilen, yürüyen
bant sistemi kullanılarak yapılan yüklemedir.

Metal veya metal alaşımlarının oksitlenme veya
diğer kimyasal etkilerle aşınmasıdır. Demirin paslanması,
alüminyumun oksitlenmesi örnek olarak verilebilir.

Yığma yüklenecek bagaj ve kargolar aşağıdaki
gibi kontrol edilmelidir:
• Yüklemeye başlamadan önce ağların tam ve
sağlam olduğu mutlaka kontrol edilmelidir,
yüklemeden sonra tüm ağlar bağlanmalıdır.
• Islak kargo niteliği taşıyan kargolarda (deniz
ürünleri), kargo bölümlerinin korozyona karşı
korunması için zemine naylon serilmelidir.
• Tehlikeli madde paketleri, yükleme boşaltma
esnasında dikkatli bir şekilde yüklenmeli,
etiketlerinin tam ve yerinde olduğu kontrol
edilmelidir.
• Birbiriyle ayrı yüklenmesi gereken tehlikeli
madde paketleri taşıma, yükleme ve boşaltma
esnasında da aynı dikkat ile taşınmalıdır.
• Bazı uçaklarda kompartıman içinde, ilgili
pozisyona yüklenemeyecek DGR görselleri
bulunmaktadır. Bu bilgilendirmelere uyulmalıdır.
• Tüm tehlikeli maddeler emniyete alınmalıdır.
• Yükleme/boşaltmada hava koşullarına ve
yüklerin özelliğine göre gerekli önlemler
alınmalıdır (yağmur, kar, aşırı sıcak/soğuk).
• Boşaltma ve yüklemede, öncelikle tüm
kompartımanların boş olduğundan emin
olunmalı, kontrol edilmelidir.
• Ara istasyonlarda yükler doğru indirilmelidir.
• ‘Sıcaktan uzak tutunuz’ etiketli yükler için,
güneşli havalarda apronda bekletilmeden
yüklenmesi sağlanmalıdır.
• Boşaltma sırasında hatalı yüklemeler tespit
edilirse üst amire rapor edilmelidir.
• Kompartıman içinde vida eksiği, yırtık zemin,
patlak lamba gibi durumlarla karşılaşılması
durumunda uçucu ekibe ya da tekniğe bilgi
verilmelidir. • Yükleme sonrası tüm kapılar
kapatılmalıdır.

Birim yükleme gereçleri (ULD), kilit
mekanizması bulunan uçaklarda yüklerin emniyetli bir
şekilde taşınması için tasarlanmış ünitelerdir. Konteyner
ve palet olarak ikiye ayrılırlar.
 

Yük kontrolünde dikkat edilmesi gerekenler:
• Palet ağları iyi durumda olmalıdır.
• Palet üzerine yükler yerleştirildikten sonra ağlarla
gergin bir şekilde bağlanmalı ve palet üzerindeki
kilitlerden kilitlenerek, yükler sabitlenmelidir.
• Palet ve konteynerde deformasyon varsa
yüklenmemelidir.
• Konteyner kapakları kapatılmalı, bağlantı
noktaları hasarlı olmamalıdır.
• ULD pozisyonlarında kilitleri kapatılamayan
pozisyona yükleme yapılmamalıdır.
• İki ULD arasına ya da ULD ile gövde arasındaki
boşluğa, yük yüklenemez.
• ULD hazırlanırken düzgün istiflenmelidir.
• ULD içinde ağır kargo var ise bağlanarak
sabitlenmelidir.
• Konteyner ve palet kartları doldurularak,
kullanılmalıdır.
• Stok takibi amacıyla gelen ve giden ULD
numaraları not edilmelidir.
• Taşıma kapasiteleri aşılmamalıdır.
• Boşaltma ve yüklemede, öncelikle tüm
kompartımanların boş olduğu kontrol edilmelidir.
• ULD’ler yüklenmeden önce kar, su ve buz gibi
maddelerden temizlenmelidir.
• ULD yüklenmemiş pozisyonların kilitleri
kapatılmalıdır.
• Yükleme yapılmadan önce, uçak kompartımanı
ve ULD’nin, daha önceden taşınan hasarlı bir
paket nedeni ile sızıntı veya akıntıya maruz kalıp
kalmadığı kontrol edilmelidir.

Özel yüklerin yükleme ve boşaltılmasında
aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir:
• Yükleme ve boşaltma esnasında, üzerinde taşıma
yön etiketleri bulunan paketlerin, işaretler
doğrultusunda dik pozisyonda istiflenmesi ve
yüklenmesi gerekmektedir.
• İçerisinde tehlikeli madde bulunan ULD’lere,
DGR ULD kartı takılmalıdır.
• Özel yükler ve tehlikeli madde paketleri, uçuş
sırasında paket yönünün değişmesini engellemek
için, mutlaka bağlanarak emniyet altına alınmalı
ve hasara uğramamaları için korunmalıdır.
• Ağır kargoların alan limiti sınırını aşmaması için
üzerine yük konulmaması gerekmektedir.
• Kuru buzun tek başına veya soğutucu olarak
diğer maddelerle beraber yüklenmesi durumunda,
uçak tipi, havalandırma oranları, paketleme
metodu, isti eme özelliği ve aynı kompartımanda
canlı hayvan olmaması gibi faktörler göz önünde
bulundurulmalıdır.
• Canlı hayvan yüklemelerinde havalandırma,
ısıtma ve hava yolu talimatlarına uyulmalıdır.
• Canlı hayvan kafeslerinin altına kalas koyup
metal ile teması kesilmelidir.

• Radyoaktif madde yükleme ve boşaltmalarında
mesafe ve zaman faktörü dikkate alınarak hareket
edilmelidir.
• Cenazenin apron içinde özel tasarlanmış araç ile
taşınması gerekmektedir.
• Akülü tekerlekli sandalye yüklemesinde gerekli
prosedürlere uyulmalıdır.
• Uçakta bulunan, uçağa ait olan teknik
malzemenin (EIC) bağlı olduğundan emin
olunmalıdır.
• Bozulabilir özel yükler, özellikle sıcak havalarda
uçak altında fazla bekletilmeden, en kısa sürede
yüklenmelidir. Ayrıca üzerine ağır yük
konulmamalıdır.
• Damızlık yumurta gönderiminde yükün üzerine
hiç bir yük konulmamalıdır.
• Manyetik madde paketleri, uçuş ekipmanlarından
uzak kompartımanlara yüklenmelidir.
• Varil ve bidon şeklinde olan yüklerin,
kompartıman içinde bağlanmasının yeterli
olmadığı durumlarda gerekli tedbirler alınmalıdır

SHY-150.10A Talimatında, havaalanı yer
hizmetleri haberleşme hizmetleri aşağıdaki gibi
detaylanmıştır:
• Taşıyıcının çıkış kodunu kullanarak veya çift
imza yöntemiyle yer hizmetleri kuruluşunun
gördüğü hizmetlerle ilgili tüm mesajları;
o Derlemek,
o Göndermek ve almak,
o Taşıyıcı temsilcisine bu tip mesajların
içeriği konusunda bilgi vermek.
Mesajların gönderim ücretleri taşıyıcıya
yansıtılabilir.
• Yukarıda belirtilen tüm mesajları her uçuş için
doksan gün korunacak şekilde bir mesaj dosyası
tutmak,
• Yer istasyonu ile taşıyıcının hava aracı arasında
uygun muhabere vasıtalarını;
o Sağlamak ve
o İşletmektir.

Havacılıkta haberleşmek için standart SITA
(Uluslararası Havacılık Telekomünikasyon Birliği), AFTN
(Sabit Haberleşme Ağı) ve ACARS (Uçak İletişim
Adresleme ve Raporlama Sistemi) haberleşme sistemleri
kullanılmaktadır.

SITA mesaj öncelik kodları:

• SS: Birinci derecede öncelik, sadece kazalar için
kullanılır.
• QX: Önceliki
• QU: Acele, gönderme önceliği, operasyon
mesajları.
• QK/QN: Normal, normal ücretli.
• QD: Ertelenebilir, QU kadar hızlı, gönderim
ücreti düşük.

Havacılık sabit haberleşme şebekesi (AFTN –
Aeronautical Fixed Telecommunications Network) sistemi
uçuş emniyet mesajlarının dağıtımı, NOTAM bilgilerinin,
hava durum raporlarının iletimi gibi yazılı bilgilerin hava
trafik birimleri arasında eş zamanlı olarak değişimi için
teleks haberleşmesinin teknolojiye uyarlanıp bilgisayar
altyapısıyla oluşturulmuş küresel bir haberleşme
tekniğidir.

Uçak iletişim adresleme ve raporlama sistemi
(Aircraft Communications Addressing and Reporting
System, kısaca ACARS), radyo ve uydu üzerinden uçak
ve yer istasyonları arasında aktarılan basit mesajlar gibi
kısa aktarımlar için, bir dijital veri bağlantısı sistemidir.

Yer hizmetleri, yolcunun havaalanına gelişinden uçağın kalkışına kadar süregelen tüm süreci kapsamaktadır.

Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü SHY-22 yönetmeliğinin 5. Maddesinde yer hizmetleri türleri; temsil, yolcu hizmetleri, yük kontrolü ve haberleşme, ramp, uçak hat bakım, uçuş operasyon, ulaşım, ikram, gözetim ve yönetim ile uçak özel güvenlik hizmeti ve denetimi olarak sıralanmaktadır.

Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’nün Havacılık Talimatı, SHY 150.10A Havaalanı Yer Hizmetleri Türleri ve Detayları talimatında yük kontrolü şu şekilde açıklanmıştır:

• Hava aracı ve ilgili havaalanı binaları arasında uçuş evraklarını taşımak ve dağıtımını sağlamak.

• Yükleme talimatlarını, yükleme formlarını, balans kartlarını, kaptan pilota verilen yük bilgilerini ve manifestoları gibi ve bunlarla sınırlı kalmamak üzere belgeleri, yerel ve uluslararası kurallar veya taşıyıcının makul istekleri doğrultusunda;

o Hazırlamak,

o İmzalamak,

o Dağıtımını yapmak,

o İşlemini yapmak,

o Dosyalamak.

• Karşılıklı anlaşmaya varıldığı gibi istatistikleri, cevapları ve raporları;

o Toplamak,

o Göndermektir.

Yük kontrolü, aksi bir hüküm yok ise anlaşma yapılan yer hizmetleri personeli tarafından yapılmalıdır.

Yük kontrolü ile bağlantılı tüm dokümanlar, hizmet veren hava yolunun temel dokümanlarına ve yük kontrol fonksiyonlarına uygun şekilde, eğitilmiş personel tarafından hazırlanmalıdır.

Hava yolu işletmeleri, uçaklarında, temel paralı yük (payload) ve faydalı yük olarak iki çeşit yük taşımaktadırlar.

 Ticari sebeple uçakla taşınan bütün yüklere aralı yük denir.

Paralı yük gibi kabul edilmesine rağmen ticari değeri olmayan fakat uçuş için taşınması zorunlu olan yüklere faydalı yük denir.

Yük kontrolü konusuna göre trafik yükü, yolcu ve kuru yük (deadload) olarak tanımlanan kargo, posta, bagaj ve uçak teçhizatının (EIC – Equipment In Compartment) toplam ağırlığıdır. Şu formülle hesaplanır:

Trafik yükü = Yolcu + Kuru yük (Bagaj + Kargo +Posta + Uçak Teçhizatı)

Bagaj, yolcunun beraberinde götürdüğü özel eşyalarıdır. Kayıtlı ve kayıtsız bagajlar olmak üzere ikiye ayrılır.

Kayıtsız bagaj, yolcunun kendi nezaretinde taşıdığı kabin bagajı etiketli bagajlardır. Kabin bagajı olarak da tanımlanır.

Kayıtlı bagaj yolcunun biletine kaydedilerek, tamamen taşıyıcı sorumluluğunda olan ve alt gövdede (lowerdeck) taşınan bagajlardır.

Kayıtlı bagajlar genel olarak üç sınıfa ayrılır:

• İstasyon Bagajı: Bulunulan istasyonda etiketlenmiş, tüm iç ve dış hat bagajlardır.

• Transit Bagajı: Gümrüklü veya gümrüksüz olarak iç hat veya dış hat seferleriyle gelerek aynı sefer numarasıyla iç hat veya dış hat seferine devam eden bagajlardır.

• Transfer bagajı: Gümrüklü veya gümrüksüz olarak iç hat veya dış hat seferiyle gelerek farklı sefer numarasıyla iç hat veya dış hat seferine devam eden bagajlardır.

Kayıtlı bagajlar yolcuların uçuş sınıflarına göre First bagajı, Business bagajı ve Economy bagajı olmak üzere üçe ayrılır.

Hava yolu taşıma senedi, havayolu işletmelerince düzenlenen ve malların taşınmak üzere teslim alındığını gösteren makbuzdur. Mallar üzerinde tasarruf etme yetkisi vermez. Varış havalimanında gümrük işleminin tamamlanmasından sonra mallar belgede ismi yazılı alıcıya teslim edilir.

Kargo, yüke ilişkin bilgilerin yer aldığı konşimento (Airway bill – Hava yolu taşıma senedi) düzenlenerek alt gövdede taşınan yüktür.

Kargolar genel kargo ve özel kargo olarak iki sınıfa ayrılır.

Özel bir hizmet ya da depolama gerektirmeyen, tehlikeli madde, bozulabilir gıda veya canlı hayvan sınıfına girmeyen kuru ve temiz kargoya genel kargo denir.

Özel kargolar, yapıları ve/veya içerdikleri maddeler nedeniyle Özel Yükler Ayrım Tablosuna göre yüklenen ve yük bilgileri NOTOC (Notification to Captan) formu ile uçuş ekibine bildirilen kargolardır.

Kargo kompartımanında taşınan canlı hayvanların, kuru yük olarak taşınmasında farklı uygulamalar vardır. Canlı hayvan taşımasında güncel IATA, Canlı Hayvan Taşıma Düzenlemeleri (LAR, Live Animal Regulations)’ de belirtilen kurallar uygulanır.

Canlı hayvanların yüklenmesinde aşağıdaki kurallara dikkat edilmelidir:

• Isıtma ve havalandırmanın olduğu kompartımanlara yüklenmelidir.

• Canlı hayvanlar kalkışa yakın bir zamanda kargo kapısına yakın yüklenmelidir. Varış¸ istasyonunda, ilk önce indirilmesi sağlanmalıdır.

• Canlı hayvan, zemindeki metalin soğuğundan korunmalı, kompartıman zeminiyle direkt temasını önlemek için kafes altına strafor, kalas vb. konulmalıdır.

• Canlı hayvan kafesleri, daima dik durumda yüklenmeli ve bağlanmalıdır.

• Yüklenecek canlı hayvan adedi, kompartımanın hacmi ve doluluk oranı ile ilgilidir. Havayollarının belirlemiş olduğu limitler farklılık gösterebilir.

• Birbirine düşman, kedi ve köpek gibi, hayvanlar aynı kargo bölümüne (hold) yüklenmez.

• Cenazeye duyarlı hayvanlar, cenazenin bulunduğu kargo bölümüne yüklenmez (KöpekCenaze gibi).

• Zehirli (RPB) ve bulaşıcı (RIS) maddeler ile aynı kompartımana (kargo bölümü içinde kısım) yüklenmez.

• Yiyecekler ile canlı hayvanlar aynı kompartımana yüklenmez.

• Kuru buz veya kuru buz ile paketlenen kargolarla aynı kompartımana yüklenmez.

• Sıvı organ ve nitrojen gibi derin (RCL) dondurulmuş gazlar ile aynı kargo bölümüne yüklenmez.

• Radyoaktif maddeler (RRY) ile minimum ayırma mesafeleri dikkate alınarak yüklenmelidir.

• Laboratuvar hayvanları, diğer hayvanlardan ayrı kargo bölümlerine yüklenmelidir.

• Transit uçuşlarda durak noktalarında hayvanların hava alması sağlanmalıdır.

• Canlı hayvanlar Yük ve Denge Formunda (Load&Trim Sheet) ve yük dağılım mesajında (LDM, Load Distrubution Message) gösterilmelidir.

• NOTOC (Notification to Captain) düzenlenerek, kaptana yeri hakkında bilgi verilmelidir.

Yapıları ve içerdikleri maddeler nedeniyle uçağa yükleme/boşaltma sırasında özel hizmet gerektiren kargolardır. Bu özel kargolar:

• Bozulabilir Gıda Maddeleri: Bozulabilir bitki ve gıda maddeleri, yükseklik, ısı ve basınç gibi değişiklikler veya gecikme sonucunda bozulabilecek kargolardır. Çiçek, meyve ve sebze, yumurta, yenilebilen maddeler, taze balık, donmuş¸ balık ve etler bozulabilir kargo çeşitleridir. Bozulabilir kargoların taşınmasında şu konulara dikkat edilmesi gerekir:

o Kargonun gideceği ülkede bu tür kargo için herhangi bir kısıtlama olup olmadığı kontrol edilmelidir.

o Hava yolu taşıyıcısının bu tür kargo için herhangi bir kısıtlamasının bulunup bulunmadığı incelenmelidir.

o Kargo ambalajı çıkıştan varışa kadar bozulmadan gidebilecek sağlamlıkta ve uygunlukta olmalıdır.

o Karışık kargo içerisinde bozulabilir kargo varsa bu tür kargolar kabul edilmemelidir.

• Islak Kargolar: Sıvı ihtiva eden veya IATA Tehlikeli Maddeler Düzenlemeleri kapsamına girmeyen ancak tabiatı itibarıyla sıvı üretebilen kargolardır. Islak kargoların sevkiyatında uyulması gereken önemli hususlar şunlardır:

o En fazla istif sayısına göre üst üste istiflenmelidir.

o Kargonun gideceği ülkede bu kargo için herhangi bir kısıtlama olup olmadığı kontrol edilmelidir.

o Taşıyıcının bu kargo için herhangi bir kısıtlamasının olup olmadığı kontrol edilmelidir.

o Kargo içerisindeki maddelerin akmasını önleyecek nitelikte, IATA Tehlikeli Maddeler Düzenlemelerine uygun olmalıdır.

o Konulduğu konteynerler su sızdırmaz konteyner olmalıdır. o Karışık yükler içerisinde ıslak kargo sınıfına giren yük varsa kabul edilmemelidir.

o Kargo üzerine taşıma yön etiketi (This Way Up) işareti konulmalıdır.

• Ağır Kargolar: Parça başı ağırlığı 150 kilogramı aşan kargolar, hava yolu taşımacılığında ağır kargo olarak adlandırılmakta ve buna göre işlem yapılmaktadır. Açıkta gönderilen makine aksamı, otomobil, uçak motoru, borular, kablo makaraları, bu gruba giren kargolardır. Ağır kargoların taşınmasıyla ilgili özellikler şunlardır:

o Kargonun gideceği ülkede bu kargo için herhangi bir kısıtlama olup olmadığı kontrol edilmelidir.

o Kargo için bir kısıtlama olup olmadığı incelenmelidir.

o Transfer ve varış noktalarında yükleme boşaltma araç ve gereçlerinin varlığı ve kapasiteleri IATA kuralları kitabından kontrol edilmelidir.

o 300 kilogramı geçen kargolar konteynere konulmamalıdır.

o Yığma (Bulk) kargoların, yükleme, uçak kapı ölçüleri pozisyonu ve ağırlığı mutlaka belirtilmelidir.

• Kıymetli Kargolar: Bir kilogramının değeri 1000 USD (Amerikan Doları) ve üzerinde olan kargolar ile ismen tanımları yapılmış altın, elmas, platin, yasal para ve hisse senetleri gibi kıymetler ile talimat mektubu ekindeki diplomatik postalar kıymetli kargo olarak değerlendirilir. Kıymetli kargonun sevkiyatında dikkat edilecek konular şunlardır:

o Kargonun gideceği ülkede bu tür kargo için herhangi bir kısıtlama olup olmadığı kontrol edilmelidir.

o Taşıyıcının bu cins kargonun taşınmasında bir kısıtlamasının olup olmadığı belirlenmelidir.

o Karışık kargo içerisinde kıymetli kargo varsa kabul edilmemelidir. Bu tip kargolar birleştirilmez, tek basına konşimento düzenlenir.

o Kargonun üzerinde kargonun kıymetli olduğuna dair herhangi bir işaret ve etiket olmamalıdır. Normal kargo etiketleri yapıştırılmalıdır.

• Diplomatik Kargolar: Hükümetler veya onların yabancı ülkedeki temsilcileri arasında taşınan kargolar diplomatik kargo olarak adlandırılmaktadır.

o Kargoların üzerindeki mühür kontrol edilmelidir.

o Dış görünüşleri kontrol edilmeli, hasar durumunda kabul edilmemelidir.

o Konşimento üzerinde ‘Mal Cinsi’ hanesine kargonun diplomatik olduğu belirtilmelidir.

o Karışık kargo içerisinde diplomatik kargo varsa kabul edilmemelidir.

• Diğer özel kargolar: kaybolma riski yüksek olan kargolar, cenaze taşınması, kırılabilir kargolar, basım malzemesi ve canlı organlardır.

o Kaybolma riski yüksek olan kargolar olarak kol saatleri, bozuk madeni paralar, hayati öneme sahip ilaçlar, tabanca ve tüfekler sayılabilir. Bu tür kargoların ambalajları kontrol edilmeli, hasar tespit edilirse kabul edilmemelidir. Üzerine herhangi bir etiket ve işaret konulmamalıdır. Karışık kargo içerisine kabul edilebilirler.

o Cenaze, lehimlenmiş metal, çinko veya kurşun tabut ya da sağlam bir tahta kutu içerisine konulur ve üzeri çuval veya kanvas ile örtülür. Sandık veya kutu üzerine taşıma yön etiketi yapıştırılır. Cenaze ilaçlanmış ise ilaçlandığına dair belge ile konsolosluk tasdikini gösteren belge alınır. Kül halindeki cenaze tahta kutuda veya sandıkta kabul edilir. Çıkış noktasından varış noktasına kadar rezervasyonu yapılır. Konsolide edilmez, ayrı konşimento düzenlenir. Ara nokta ve varış noktası ile ilgili taşıma ve ülke kısıtlamalarının olup olmadığı kontrol edilir.

Haberleşme amacı ile kargo kompartımanında taşınan yükler postadır. Postalar üçe ayrılır:

• Devletin posta idaresinin (PTT gibi) postaları: Dünya Posta Birliğinin fiyat tarifesi üzerinden taşınırlar.

• Şirket postaları (Co-Mail): Şirketle ilgili tüm dokümanlardır.

• Diplomatik Postalar: İşlemleri gizlilik gerektiren resmi postalardır.

Uçak teçhizatı (EIC – Equipment In Compartment) BAL, BED, COM, CSU, FKT ve BEH özel yük kodları dışında kompartımanda taşınan şirket malzemeleridir.

Kargo limitleri uçakların ağırlık ve denge el kitaplarında aşağıdaki sınıflarda gösterilir:

• Yapısal yük limitleri

o Boylam limiti

o Alan sınırlaması limiti

• Döşeme/panel limitleri

o Temas sahası limiti

o Nokta basınç limiti

Boylam limiti (Running Load Limitation), her bir yığma yükleme yapılan kargo bölümüne izin verilen maksimum yük miktarını gösterir.

Alan limiti (Area Load Limitation), 1 m2’lik kargo bölümüne kabul edilebilecek maksimum yükün baskısını ifade eder.

Temas sahası limitine (Contact Load Limitation) göre, Alan limiti aşılmıyor ancak yükün gerçek temas alanı küçük ayaklardan oluşuyor ise yükün altına konan her bir kalas alanı, alan sınırlaması limiti hesabında bulunan alanın minimum ¼ ‘üne eşittir.

Nokta basınç limiti (Point Load Limitation), Yükün nokta denilebilecek kadar küçük bir alana kg/cm2 yaptığı basınç değeridir.

Uçak yüklemesinde aşağıdaki temel kurallar uygulanır:

• Bagaj en son yüklenir, ilk boşaltılır.

• Kargo ilk yüklenir, en son boşaltılır.

• Bagaj yüklemesi yapılırken, etiketlere göre yüklenmeli ve birbirleriyle karışmamaları sağlanmalıdır.

• Yükleme planlaması, varış istasyonundaki indirme işleminde bagajların öncelik sırası düşünülerek yapılmalıdır.

• Uçak yüklemeye ön kargo bölümünden, boşaltmaya arka kargo bölümünden başlanır.

• Uçağa ilk olarak son varış istasyonun yükleri yüklenir, en son ise ilk istasyona ait yükler yüklenir (birden fazla bacaklı uçuşlarda).

• Yükler, yükleme öncesi uçak altında yağmur, kar yağışı gibi hava şartlarından korunmalıdır.

• İçerik ve şekil itibariyle uçağa zarar verebilecek nitelikteki her türlü¨ yük mutlaka bağlanmalıdır. Bağlama, öne, arkaya, sağa-sola ve yukarıya olabilecek hareketleri önleyecek şekilde yapılmalıdır. Bağlamada ağ, halat, kayış ve ipler kullanılır.

• Hacim ve boyut itibariyle büyük yükler kabul edilmeden önce, yük ölçüleriyle, uçağın kapı ölçülerinin karşılaştırılması gerekmektedir. Bu sayede, hem uygun olmayan yüklerin kabulü engellenmiş olur hem de yükleme esnasında uçağa verilebilecek bir hasarın önüne geçilmiş olunur.

• Kompartıman zeminine zarar verme riski olan ağır yükler için (tek parça halinde 150 kg ve üzeri) uygun kalaslama yapılmalıdır. Yük, emniyete alınarak bağlanmalıdır.

• Kompartıman içindeki yabancı maddeler yükleme yapılmadan önce temizlenmelidir, boşaltma bittikten sonra da yabancı maddeler alınmalıdır.

• Kargo yüklemesinde, öncelikli olarak yüklenmesi gereken kargolar (özelliği olan, bozulabilir kargolar ve tehlikeli madde içeren paketler) yüklenmelidir. Yükleme esnasında ayrım mesafelerine ve yükleme yapabileceğimiz alanlara uyulmalıdır.

• Herhangi bir sebepten dolayı uçaktan yük indirilmesi gerekiyorsa, hava yolu tarafından aksi belirtilmedikçe, yükler aşağıda belirtilen öncelik sırasına göre indirilir:

o Özelliği olmayan kargolar

o Kara ve hava postaları

o Özelliği olan kargolar

o Bagajlar (bagajlarda sırasıyla BY, BC, VIP olarak indirilir).

• Her kompartımanın maksimum taşıma kapasitesi vardır. Bu değerler uçak üreticileri tarafından çeşitli testler sonucunda hesaplanmıştır. Operasyon esnasında ihtiyaç duyulan bu bilgilere, uçağın ilgili dokümanlarından (Ağırlık ve Denge el kitaplarından) ulaşılabilir. Uçağın taban yapısına zarar vermemek için bu limitler asla aşılmamalıdır.

• Yükleme esnasında, kompartıman içerisinde yer alan üst limit aşılmamalıdır.

• Yükleme esnasında, yükler ile tavan arasında, yeterli alan bırakılmadığında hava filtreleri görevini yapamaz ve kompartıman içindeki havayı temizleyemez. Bu durum canlı hayvanlar ve uçuş boyunca belli ısı şartlarının muhafaza edilmesi gereken, bazı özel kargolar için tehlike oluşturmaktadır.

• Yükün ışıklandırma sistemlerine çok yakın olması sonucu hem yeterli aydınlatma sağlanamaz hem de sistemlerin ürettiği yüksek sıcaklık nedeniyle yük ısınıp, yangın çıkarma riski ortaya çıkabilir ve/veya gereksiz yere yangın alarmı verebilir.

• Yükleme planlanırken, uçağın ağırlık merkezi dikkate alınmalı, yakıt tasarrufu sağlanacak şekilde, havayollarının belirtmiş olduğu ideal değerler temel alınmalıdır.

Yığma yükleme, konveyör adı verilen, yürüyen bant sistemi kullanılarak yapılan yüklemedir.

Metal veya metal alaşımlarının oksitlenme veya diğer kimyasal etkilerle aşınmasıdır. Demirin paslanması, alüminyumun oksitlenmesi örnek olarak verilebilir.

Yığma yüklenecek bagaj ve kargolar aşağıdaki gibi kontrol edilmelidir:

• Yüklemeye başlamadan önce ağların tam ve sağlam olduğu mutlaka kontrol edilmelidir, yüklemeden sonra tüm ağlar bağlanmalıdır.

• Islak kargo niteliği taşıyan kargolarda (deniz ürünleri), kargo bölümlerinin korozyona karşı korunması için zemine naylon serilmelidir.

• Tehlikeli madde paketleri, yükleme boşaltma esnasında dikkatli bir şekilde yüklenmeli, etiketlerinin tam ve yerinde olduğu kontrol edilmelidir.

• Birbiriyle ayrı yüklenmesi gereken tehlikeli madde paketleri taşıma, yükleme ve boşaltma esnasında da aynı dikkat ile taşınmalıdır.

• Bazı uçaklarda kompartıman içinde, ilgili pozisyona yüklenemeyecek DGR görselleri bulunmaktadır. Bu bilgilendirmelere uyulmalıdır.

• Tüm tehlikeli maddeler emniyete alınmalıdır.

• Yükleme/boşaltmada hava koşullarına ve yüklerin özelliğine göre gerekli önlemler alınmalıdır (yağmur, kar, aşırı sıcak/soğuk).

• Boşaltma ve yüklemede, öncelikle tüm kompartımanların boş olduğundan emin olunmalı, kontrol edilmelidir.

• Ara istasyonlarda yükler doğru indirilmelidir.

• ‘Sıcaktan uzak tutunuz’ etiketli yükler için, güneşli havalarda apronda bekletilmeden yüklenmesi sağlanmalıdır.

• Boşaltma sırasında hatalı yüklemeler tespit edilirse üst amire rapor edilmelidir.

• Kompartıman içinde vida eksiği, yırtık zemin, patlak lamba gibi durumlarla karşılaşılması durumunda uçucu ekibe ya da tekniğe bilgi verilmelidir.

• Yükleme sonrası tüm kapılar kapatılmalıdır.

Birim yükleme gereçleri (ULD), kilit mekanizması bulunan uçaklarda yüklerin emniyetli bir şekilde taşınması için tasarlanmış ünitelerdir. Konteyner ve palet olarak ikiye ayrılırlar.

Yük kontrolünde dikkat edilmesi gerekenler:

• Palet ağları iyi durumda olmalıdır.

• Palet üzerine yükler yerleştirildikten sonra ağlarla gergin bir şekilde bağlanmalı ve palet üzerindeki kilitlerden kilitlenerek, yükler sabitlenmelidir.

• Palet ve konteynerde deformasyon varsa yüklenmemelidir.

• Konteyner kapakları kapatılmalı, bağlantı noktaları hasarlı olmamalıdır.

• ULD pozisyonlarında kilitleri kapatılamayan pozisyona yükleme yapılmamalıdır.

• İki ULD arasına ya da ULD ile gövde arasındaki boşluğa, yük yüklenemez.

• ULD hazırlanırken düzgün istiflenmelidir.

• ULD içinde ağır kargo var ise bağlanarak sabitlenmelidir.

• Konteyner ve palet kartları doldurularak, kullanılmalıdır.

• Stok takibi amacıyla gelen ve giden ULD numaraları not edilmelidir.

• Taşıma kapasiteleri aşılmamalıdır.

• Boşaltma ve yüklemede, öncelikle tüm kompartımanların boş olduğu kontrol edilmelidir.

• ULD’ler yüklenmeden önce kar, su ve buz gibi maddelerden temizlenmelidir.

• ULD yüklenmemiş pozisyonların kilitleri kapatılmalıdır.

• Yükleme yapılmadan önce, uçak kompartımanı ve ULD’nin, daha önceden taşınan hasarlı bir paket nedeni ile sızıntı veya akıntıya maruz kalıp kalmadığı kontrol edilmelidir.

Özel yüklerin yükleme ve boşaltılmasında aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir:

• Yükleme ve boşaltma esnasında, üzerinde taşıma yön etiketleri bulunan paketlerin, işaretler doğrultusunda dik pozisyonda istiflenmesi ve yüklenmesi gerekmektedir.

• İçerisinde tehlikeli madde bulunan ULD’lere, DGR ULD kartı takılmalıdır.

• Özel yükler ve tehlikeli madde paketleri, uçuş sırasında paket yönünün değişmesini engellemek için, mutlaka bağlanarak emniyet altına alınmalı ve hasara uğramamaları için korunmalıdır.

• Ağır kargoların alan limiti sınırını aşmaması için üzerine yük konulmaması gerekmektedir.

• Kuru buzun tek başına veya soğutucu olarak diğer maddelerle beraber yüklenmesi durumunda, uçak tipi, havalandırma oranları, paketleme metodu, isti eme özelliği ve aynı kompartımanda canlı hayvan olmaması gibi faktörler göz önünde bulundurulmalıdır.

• Canlı hayvan yüklemelerinde havalandırma, ısıtma ve hava yolu talimatlarına uyulmalıdır.

• Canlı hayvan kafeslerinin altına kalas koyup metal ile teması kesilmelidir.

• Radyoaktif madde yükleme ve boşaltmalarında mesafe ve zaman faktörü dikkate alınarak hareket edilmelidir.

• Cenazenin apron içinde özel tasarlanmış araç ile taşınması gerekmektedir. • Akülü tekerlekli sandalye yüklemesinde gerekli prosedürlere uyulmalıdır. • Uçakta bulunan, uçağa ait olan teknik malzemenin (EIC) bağlı olduğundan emin olunmalıdır.

• Bozulabilir özel yükler, özellikle sıcak havalarda uçak altında fazla bekletilmeden, en kısa sürede yüklenmelidir. Ayrıca üzerine ağır yük konulmamalıdır.

• Damızlık yumurta gönderiminde yükün üzerine hiç bir yük konulmamalıdır.

• Manyetik madde paketleri, uçuş ekipmanlarından uzak kompartımanlara yüklenmelidir.

• Varil ve bidon şeklinde olan yüklerin, kompartıman içinde bağlanmasının yeterli olmadığı durumlarda gerekli tedbirler alınmalıdır.

SHY-150.10A Talimatında, havaalanı yer hizmetleri haberleşme hizmetleri aşağıdaki gibi detaylanmıştır:

• Taşıyıcının çıkış kodunu kullanarak veya çift imza yöntemiyle yer hizmetleri kuruluşunun gördüğü hizmetlerle ilgili tüm mesajları;

o Derlemek,

o Göndermek ve almak,

o Taşıyıcı temsilcisine bu tip mesajların içeriği konusunda bilgi vermek. Mesajların gönderim ücretleri taşıyıcıya yansıtılabilir.

• Yukarıda belirtilen tüm mesajları her uçuş için doksan gün korunacak şekilde bir mesaj dosyası tutmak,

• Yer istasyonu ile taşıyıcının hava aracı arasında uygun muhabere vasıtalarını;

o Sağlamak ve

o İşletmektir.

Havacılıkta haberleşmek için standart SITA (Uluslararası Havacılık Telekomünikasyon Birliği), AFTN (Sabit Haberleşme Ağı) ve ACARS (Uçak İletişim Adresleme ve Raporlama Sistemi) haberleşme sistemleri kullanılmaktadır.

SITA mesaj öncelik kodları:

• SS: Birinci derecede öncelik, sadece kazalar için kullanılır.

• QX: Önceliki

• QU: Acele, gönderme önceliği, operasyon mesajları.

• QK/QN: Normal, normal ücretli.

• QD: Ertelenebilir, QU kadar hızlı, gönderim ücreti düşük

Havacılık sabit haberleşme şebekesi (AFTN – Aeronautical Fixed Telecommunications Network) sistemi uçuş emniyet mesajlarının dağıtımı, NOTAM bilgilerinin, hava durum raporlarının iletimi gibi yazılı bilgilerin hava trafik birimleri arasında eş zamanlı olarak değişimi için teleks haberleşmesinin teknolojiye uyarlanıp bilgisayar altyapısıyla oluşturulmuş küresel bir haberleşme tekniğidir.

Uçak iletişim adresleme ve raporlama sistemi (Aircraft Communications Addressing and Reporting System, kısaca ACARS), radyo ve uydu üzerinden uçak ve yer istasyonları arasında aktarılan basit mesajlar gibi kısa aktarımlar için, bir dijital veri bağlantısı sistemidir.

Ticari sebeple uçakla taşınan bütün yüklere paralı yük denir.

Paralı yük gibi kabul edilmesine rağmen ticari değeri olmayan fakat uçuş için taşınması zorunlu olan yüklere  faydalı yük denir.

Trafik yükü, yolcu ve kuru yük (deadload) olarak tanımlanan kargo, posta, bagaj ve uçak teçhizatının (EIC, Equipment in Compartment) toplam ağırlığıdır. 

Kayıtsız bagaj yolcunun kendi nezaretinde taşıdığı kabin bagajı etiketli bagajlardır.

Hava yolu taşıma senedi hava yolu işletmelerince düzenlenen ve malların taşınmak üzere teslim alındığını gösteren makbuzdur.

Özel kargolar yapıları ve/veya içerdikleri maddeler nedeniyle Özel Yükler Ayrım Tablosu’na göre yüklenen ve yük bilgileri NOTOC (Notification to Captain) formu ile uçuş ekibine bildirilen kargolardır. 

Islak kargolar sıvı ihtiva eden veya IATA Tehlikeli Maddeler Düzenlemeleri kapsamına girmeyen ancak tabiatı itibarıyla sıvı üretebilen kargolardır.

Yığma yükleme, konveyör adı verilen, yürüyen bant sistemi kullanılarak yapılan yüklemedir. 

Konteyner kodlaması 9 karakterden (AKE 2522 TK gibi) oluşur.

Palet kodlaması 9 karakterden (PLA 1721 TK gibi) oluşur.

Korozyon metal veya metal alaşımlarının oksitlenme veya diğer kimyasal etkilerle aşınmasıdır. Demirin paslanması, alüminyumun oksitlenmesi örnek olarak verilebilir.

Gecikme mesajları (MVT/NI-ED) uçuşların tarife saatleri aşıldığında gönderilmesi gereken mesajlardır.

Yük dağılım mesajı (LDM, Load Distribution Message) uçakta bulunan yolcu ve yüklerin dağılım bilgilerinin varış havaalanına gönderilmesi için çekilen mesajdır.

Bilgi talep mesajı (RQM, Request Information Message) karşı istasyondan uçuşla ilgili haber alınamadığı durumda bilgi istemek amaçlı gönderilen mesajdır.

Düzeltme mesajı (COR, Correction) yanlış çekilmiş olan mesajın düzeltilmesi için gönderilen mesajdır.

Yer hizmetleri işletmelerinde, VHF cihazları, uçakların yaklaşma kontrolle yaptığı konuşmaları takip edebilmek amacıyla kullanılır.

Uçak iletişim adresleme ve raporlama sistemi (Aircraft Communications Addressing and Reporting System, kısaca ACARS), radyo ve uydu üzerinden uçak ve yer istasyonları arasında aktarılan basit mesajlar gibi kısa aktarımlar için, bir dijital veri bağlantısı sistemidir.

Havacılık Sabit Haberleşme Şebekesi (AFTN, Aeronautical Fixed Telecommunications Network) sistemi uçuş emniyet mesajlarının dağıtımı, NOTAM bilgilerinin, hava durum raporlarının iletimi gibi yazılı bilgilerin hava trafik birimleri arasında eş zamanlı olarak değişimi için teleks haberleşmesinin teknolojiye uyarlanıp bilgisayar altyapısıyla oluşturulmuş küresel bir haberleşme tekniğidir.

Konteyner palet mesajı (CPM, Container Pallet Message) yüklenmesinde ULD kullanılan uçaklarda gönderilen mesajdır. Bu mesajda yüklerin çeşitleri, ULD’lerin uçakta yüklendikleri kompartıman pozisyonu, ağırlıkları, konteyner ve palet numaraları gösterilir.

DD: Acele ve özel öncelik isteyen mesajlarda kullanılan öncellikli koddur.