Temel İlaç Bilgisi Ve Akılcı İlaç Kullanımı Final 4. Deneme Sınavı
Toplam 20 Soru1.Soru
Aşağıdakilerden hangisi; farmasötik eşdeğer olan müstahzarların, tedavi ya da başka bir tıbbi amaçla kullanıldığında aynı etkiyi göstermeleri ve aynı oranda güvenli olmalarını belirten eşdeğerlik kavramıdır?
Biyoeşdeğerlik |
Farmasötik eşdeğerlik |
Klinik eşdeğerlik |
Kimyasal eşdeğerlik |
Terapötik eşdeğerlik |
Terapötik ya da biyolojik eşdeğerlik ise farmasötik eşdeğer olan müstahzarların, tedavi ya da başka bir tıbbi amaçla kullanıldığında aynı etkiyi göstermeleri ve aynı oranda güvenli olmalarını belirtir. Dolayısıyla terapötik eşdeğer olan müstahzarlar birbirinin yerine kullanılabilir. Resmi otoriteler için eşdeğer ilaç kabul edilme kriteri, terapötik eşdeğerliktir. Otoriteler bunun için bazen binleri bulabilen sayıda hasta ile yapılan karşı- laştırmalı klinik çalışmaları ve elde edilen verilerin istatistiksel analizi ile terapötik eşde- ğerliğin kanıtlanmasını talep eder. Fakat bu süreç oldukça zorlu ve masraı olduğu için biyoeşdeğerlik çalışmaları yapılarak da farmasötik eşdeğer olan iki müstahzarın terapötik eş değerlikleri ispatlanabilir. Bu durumdan anlaşılacağı üzere biyoeşdeğer olan ürünler, aynı zamanda terapötik eşdeğer özellik göstermektedir.
2.Soru
Aşağıdakilerden hangisi özel hasta grubunda yer almaz?
Geriatrik hastalar |
Pediatrik hastalar |
Gebelik dönemindeki hastalar |
Emzirme dönemindeki hastalar |
Yatalak hastalar |
Pediatrik, geriatrik, gebelik ve emzirme dönemlerinde hastalar özel hasta grubunda bulunmaktadır. AİK ilkeleri kapsamında, her hastaya bireysel yaklaşılmalı, hastaya uygun olan tedavi protokolü belirlenmeli ve tüm sağlık çalışanları üzerine düşen sorumlulukları yerine getirmelidir. Diğer yandan bazı özel hasta gruplarında bulunan hastalara daha fazla özen gösterilmesi gerekmektedir. Sağlık çalışanlarının, özel hasta gruplarında bulunan hastalarda meydana gelen değişikliklerin bilincinde olması ve bu hastalara bilinçli yaklaşması, söz konusu hasta gruplarında ilaçların akılcı kullanılması ve uygulanan tedavinin başarılı olması açısından önemlidir.
3.Soru
Üretim tesisinde ilacın kalite güvencesini sağlamak ve hataları önlemek için yapılan kontrol ve ölçümlere ne ad verilir?
Kalite Kontrol |
Kalite Risk Yönetimi |
İyi Üretim Uygulamaları |
Biyoeşdeğerlik Çalışmaları |
İyi Klinik Uygulamaları |
Kalite kontrol, iyi üretim uygulamalarının bir parçası olarak ilgili testlerin gerçekleştirilmesini, materyal kullanımı, ürünlerin satış ve dağıtım öncesinde kalitelerinin istenilen düzeyde olduğuna karar verilmesini sağlayan bir takım prosedürleri içerir. Farmasötik ürünle ilgili risklerin ürüne dair her aşamada değerlendirilmesi, kontrol edilmesi ve gözden geçirilmesine kalite risk yönetimi denir. Üretim tesisinde ilacın kalite güvencesini sağlamak ve hataları önlemek için yapılan kontrol ve ölçümler, iyi Üretim Uygulamaları (Good Manufacturing Practices – GMP) olarak adlandırılır.
4.Soru
“Referans ilaç ya da ürün alanında geliştirilmiş ilk ürün olan ve gerekli etkinlik ve güvenlik testlerini geçerek ilaç firması tarafından satışa sunulmuş olan müstahzarı” olarak tanımlanan ifade aşağıdakilerden hangisidir?
Jenerik ilaç |
Orijinal ilaç |
İlaç dozajı |
İlaç sektörü |
Biyoyararlanım |
Orjinal İlaç, referans ilaç ya da ürün alanında geliştirilmiş ilk ürün olan ve gerekli etkinlik ve güvenlik testlerini geçerek ilaç firması tarafından satışa sunulmuş olan müstahzardır. Bir müstahzar için tüm bu biyoyararlanım çalışmaları, bir referans ilaç ya da ürün baz alınarak yapılır. Orijinal ilaç olarak da nitelendirilen ve tescil edilen bu müstahzar, tüm dünyada yasalarla ve patent haklarıyla belirli bir süre boyunca koruma altındadır. Böylelikle, patent süresi boyunca başka bir firma o ilacı üretme iznine sahip değildir. Bunun amacı, orijinal ilaç üreten şirketlerin fikri mülkiyet haklarının korunması ile mevcut ve yeni araştırmalar için gerekli araştırma-geliştirme (Ar-Ge) yatırımlarının ve maliyetlerinin karşılanabilmesidir.
5.Soru
Aşağıdakilerden hangisi pediatrik hastalara ilaç uygulanması sırasında hemşirelerin dikkat edeceği noktalardan birisi değildir?
Hemşire pediatrik hastanın kilosu, ateşi, gelişim düzeyi, kullandığı ilaçlar gibi konuları not etmelidir. |
Hemşire, pediatrik hastanın fiziksel ve zihinsel gelişimine göre ilaç uygulama yollarının değişebileceğini bilmelidir. |
Hemşire, çocuklarda ve özellikle bebeklerde kullanılan ilaçların çoğunluğunun endikasyon dışı olduğunu bilmeli ve bu konuda dikkatli davranmalıdır. |
Hemşire, ilaçları hazırlarken titiz davranmalı ve yapılması gereken işlemleri eksizsiz ve hatasız şekilde uygulamalıdır. |
Hemşire, ilaç hazırlama işlemini pediatrik hastanın yanında yapmalıdır. |
Pediatrik hastalara ilaç uygulanması sırasında hemşirelerin dikkat edeceği noktalardan birisi de ilaç hazırlama işlemini pediatrik hastanın yanında yapmamalarıdır.
6.Soru
ICH 1990 yılında Amerika, Avrupa ve Japonya’ya bağlı otoriteler tarafından, ruhsatlandırma aşamalarında kullanılmak üzere ihtiyaç duyulan kılavuzlar ve şartları, uluslararası düzeyde uyumlu hale getirmek amacıyla kurulmuş bir çatı örgüttür. ICH tarafından 2005 yılında yayınlanan Q8: Farmasötik Gelişim ve Q9: Kalite Risk Yönetimi yönergeleri ve 2008 yılında yayınlanan Q10: Farmasötik Kalite Sistemi yönergesi, ilaç endüstrisi açısından yeni bir kalite anlayışı getirmiştir.
Aşağıdakilerden hangisi kalite anlayışı ile ilgili Q8 yönergesi içinde yer alır?
Risk kontrolü |
Riskin incelenmesi |
Risk değerlendirmesi |
Ürünün piyasaya sunumu |
Tasarımla kalite yaklaşımı |
Q8 kılavuzuna göre kalite, etkin madde veya ürünün kullanım amacına uygun olmasıdır. Q8’in içerdiği bir diğer önemli kavram ise Tasarımla Kalite (Quality by Design - QbD)’dir. Bu kavram, belirli amaçlara sahip, bilimsel veriler ve kalite yönetimi baz alınarak, iyi üretim ve ürün geliştirilmesinin kavranmasını sağlayan bir yaklaşım olarak tanımlanabilir. Tasarımla kalite yaklaşımı, ürün kalitesinin sürekliliği için önemli işlem parametreleri ile diğer faktörlerin değişkenliklerini tespit eder.
7.Soru
Aşağıdakilerden hangisi pediatrik ve erişkin hastalarda ilaçların kullanımının farklı olma sebeplerinden birisi değildir?
Pediatrik hastalarda gözlenen farmakokinetik ve farmakodinamik farklılıklar |
Pediatrik hastalarda, bazı hastalıkların görülme sıklığının, hastalıkların belirtilerinin, şiddetinin, hastaların tedaviye olan gereksinimlerinin ve tedaviye verdikleri yanıtların erişkinlerden farklı olabilmesi. |
Doz hesaplama hatalarının ciddi toksisite sorunlarına yol açabilmesi. |
Tedaviyi bütün faktörleri dikkate alarak yönetebilecek hekim sayısının azlığı. |
Bu hastalarda her farmasötik şeklin kullanılabiliyor olması. |
Pediatrik hastalarda ilaçların kullanımı erişkinlerinkinden farklıdır. Bu farklılıklar şu şekilde sıralanabilir: Pediatrik hastalarda gözlenen farmakokinetik ve farmakodinamik farklılıklar. Pediatrik hastalarda, bazı hastalıkların görülme sıklığının, hastalıkların belirtilerinin, şiddetinin, hastaların tedaviye olan gereksinimlerinin ve tedaviye verdikleri yanıtların erişkinlerden farklı olabilmesi. Klinik verilerin az olması. Bu hastalarda her farmasötik şeklin kullanılamaması. Karşıt olaylara ilişkin bilgilerin sınırlı olması. Doz hesaplama hatalarının ciddi toksisite sorunlarına yol açabilmesi. Uyunç sorunu yaşanması. Endikasyon dışı ilaç kullanımının yaygın olması. Kronik ilaç tedavilerinde yaşa bağlı geçiş dönemlerinde doz ayarlama sorunları. Tedaviyi bütün faktörleri dikkate alarak yönetebilecek hekim sayısının azlığı. Sağlık personeline bu konuda verilen eğitimlerin yetersizliği.
8.Soru
Aşağıdakilerden hangisi akılcı olmayan ilaç kullanımına bir örnek değildir?
Gereksiz ve fazla ilaç kullanımı |
Sağlık kurumlarının tam teşekküllü olmaması |
Klinik kılavuzlara uygun olmayan reçete yazımı |
Gereksiz ve uygunsuz vitamin kullanımı |
Hastaların tedavileri ve ilaçları konusunda yeterince bilgilendirilmemeleri |
Sağlık kurumlarının tam teşekküllü olmaması farklı sağlık sorunlarına neden olabilir. Ancak akılcı olmayan ilaç kullanımını doğrudan etkisi yoktur. A, C, D ve E seçenekleri akılcı olmayan ilaç kullanımına ilişkin seçeneklerdir.
9.Soru
Aşağıdaki ifadelerden hangisinde ilaçların vucuda uygulanmasında sistemik uygulamanın parenteral uygulaması ile ilgili yanlış ifade verilmiştir?
İlaçların damar ya da doku içine steril bir enjektör yardımıyla uygulanmasına parenteral uygulama adı verilir. |
İlacın sindirim kanalı içine uygulanması işlemine parenteral uygulama denir. |
Parenteral ilaçlar camdan yapılmış ampüller ya da flakonlar içinde bulunurlar |
Parenteral uygulama da ilaç bir enjektör yardımı ile damar içine, kas içine ya da cilt altına uygulanabilir. |
Parenteral uygulamanın başlıca avantajı etkinin hızlı başlamasıdır. |
İlacın sindirim kanalı içine uygulanması işlemi parenteral uygulama tanımı olmayıp "enteral uygulama" yı tanımlamaktadır. Doğru cevap "B" olmaktadır.
10.Soru
Aşağıdakilerden hangisi akılcı olmayan ilaç kullanımına örnek olarak verilemez?
Reçeteli ya da reçetesiz satılan ilaçlar ile kişilerin kendi kendilerini uygunsuz tedavi etmeleri |
Gereksiz yere fazla ilaç yazılması (polifarmasi) |
Hastalıkla ilişkili olmayan ilaçların kullanımı |
Antibiyotiklerin uygunsuz kullanılmaması |
Uygun olmayan ilaç formülasyonlarının tercih edilmesi |
Reçeteli ya da reçetesiz satılan ilaçlar ile kişilerin kendi kendilerini uygunsuz tedavi etmeleri, gereksiz yere fazla ilaç yazılması (polifarmasi), hastalıkla ilişkili olmayan ilaçların kullanımı, antibiyotiklerin uygunsuz kullanılması, uygun olmayan ilaç formülasyonlarının tercih edilmesi.
11.Soru
Aşağıdaki kontrollerden hangisi tabletlerde yapılmamaktadır?
Dağılma testi |
Çözünme hızı testi |
Viskozite testi |
İçerik tekdüzeliği testi |
Ağırlık sapması testi |
Tabletlerde yapılan kontroller: İçerik tekdüzeliği testi, Ağırlık Sapması Testi, Dağılma Testi, Çözünme hızı testi, Tablet kırılma kuvveti testi, Tablet ufalama testi, Tablet çap ve kalınlık testidir. Doğru seçenek C'dir.
12.Soru
Numune etiketi üzerinde aşağıdaki bilgilerden hangisi yer almaz?
Numuneyi alan ve o andaki kontrolör |
Numune miktarı |
Ürün ise imalatın bitim tarihi |
Madde veya ürünün adı ve numarası, örnek numarası |
Parti (lot) veya kazan (seri) numarası |
Numune alınan her kap, sıkıca kapatılıp ağzı mühürlendikten sonra üzerine etiket yapıştırılır. Bu etikette aşağıdaki bilgiler yer almalıdır:
- Madde veya ürünün adı ve numarası, örnek numarası,
- Parti (lot) veya kazan (seri) numarası,
- Ürün ise imalatın bitim tarihi,
- Numunenin alındığı zaman ve tarih,
- Numuneyi alan ve o andaki kontrolör.
13.Soru
Aynı etken maddenin, aynı miktarda, aynı veya benzer farmasötik şekilde, farklı firmalarca, değişik yardımcı madde ve üretim teknolojileriyle hazırlanmış farklı isimlerdeki müstahzarlarını ifade etmek için kullanılan kavram aşağıdakilerden hangisidir?
Biyoeşdeğerlik |
Biyoyararlanım |
Farmasötik eşdeğerlik |
Orijinal ilaç |
Terapötik eşdeğerlik |
Farmasötik eşdeğerlik aynı etken maddenin, aynı miktarda, aynı veya benzer farmasötik şekilde, farklı firmalarca, değişik yardımcı madde ve üretim teknolojileriyle hazırlanmış farklı isimlerdeki müstahzarlarını ifade etmek için kullanılır. T.C. Sağlık Bakanlığı ve Avrupa Birliği Avrupa İlaç Ajansı (European Medicines Agency – EMA), farmasötik eşdeğerlik için iki ürünün aynı ya da benzer şekilde olmasını kabul ederken, Amerika Birleşik Devletleri Gıda ve İlaç Dairesi (U.S. Food and Drug Administration – FDA) sadece aynı farmasötik şekilde olmasını istemektedir. Farmasötik eşdeğerlik, aynı zamanda eşdeğerlik için minimum koşuldur.
14.Soru
AİK konusunda ilk adım hangi yılda atılmıştır?
1979 |
1985 |
1977 |
1983 |
1990 |
AİK konusunda ilk adım DSÖ tarafından 1977 yılında Temel İlaç Listesi’nin oluşturulması ile atılmış ve 1985 yılında Nairobi’de düzenlenen “AİK Uzmanları Konferansı”nda, AİK tanımlanmıştır.
15.Soru
- Yabancı madde miktar tayini
- Uçucu yağ miktar tayini
- Şişme indisi
Yukarıda verilen öncüllerden hangisi veya hangileri bitkisel drogların standardizasyonu için farmakopede belirtilen spesifikasyonlarındandır?
Yalnız I |
I ve II |
I ve III |
II ve III |
I, II ve III |
Bitkisel drogların standardizasyonu Farmakopelerde belirtilen spesifikasyonlara (özelliklere) göre yapılır. Bunlar; yabancı madde miktar tayini, su miktar tayini, kül miktar tayini, ekstre edilebilir madde tayini, uçucu yağ miktar tayini, şişme indisi, köpürme indisi, acılık derecesi tayini, kurutmada kayıp testleridir. Ayrıca pestisit kalıntısı, ağır metal miktar tayini ve mikroorganizma kontaminasyonu kontrolleri yapılmalıdır. Doğru cevap E şıkkıdır.
16.Soru
Hastalıklardan korunmak, hastalıkları iyileştirmek veya tedaviye yardımcı olmak amacıyla bitkilerin çeşitli kısımlarının, alg, mantar ve likenlerin, bitkilerin salgıladığı zamk, balzam, reçine gibi eksüdatların, ayrıca ekstrelerin, uçucu ve sabit yağların çeşitli bitkisel drog preparatı formlarında kullanılmasına ne ad verilir?
İnfüzyon |
Dekoksiyon |
Fitoterapi |
Maserasyon |
Perkolasyon |
Fitoterapi: Hastalıklardan korunmak, hastalıkları iyileştirmek veya tedaviye yardımcı olmak amacıyla bitkilerin çeşitli kısımlarının, alg, mantar ve likenlerin, bitkilerin salgıladığı zamk, balzam, reçine gibi eksüdatların, ayrıca ekstrelerin, uçucu ve sabit yağların çeşitli bitkisel drog preparatı formlarında kullanılmasıdır.
17.Soru
Aynı etken maddenin, aynı miktarda, aynı veya benzer farmasötik şekilde, farklı firmalarca, değişik yardımcı madde ve üretim teknolojileriyle hazırlanmış farklı isimlerdeki müstahzarlarını ifade etmek için aşağıdakilerden hangisi kullanılır?
Kimyasal Eşdeğer |
Farmakolojik eşdeğer |
Eşdeğer |
Klinik Eşdeğer |
Farmasötik Eşdeğer |
Farmasötik eşdeğerlik aynı etken maddenin, aynı miktarda, aynı veya benzer farmasötik şekilde, farklı firmalarca, değişik yardımcı madde ve üretim teknolojileriyle hazırlanmış farklı isimlerdeki müstahzarlarını ifade etmek için kullanılır. Bu açıklamaya göre doğru seçenek 'E' seçeneğidir.
18.Soru
Aşağıdakilerden hangisi genellikle kuru haldeki bitkisel veya hayvansal droglardan maserasyon, perkolasyon ya da başka uygun bir valide edilmiş yöntemle elde edilen; sıvı, katı veya yarı katı kıvamda olabilen preparatlardır?
Tentürler |
Ekstreler |
Uçucu yağlar |
Sabit Yağlar |
Tıbbi Bitki Çayları |
Genellikle kuru haldeki bitkisel materyalin alkol veya sulu alkol ile perkolasyon, maserasyon gibi yöntemlerle tüketilmesi sonucu elde edilen, sıvı haldeki preparatlardır. Tentürler ayrıca ekstrelerin, uygun konsantrasyondaki alkolde çözündürülmesiyle de hazırlanabilirler. Ekstreler (Extracta) genellikle kuru haldeki bitkisel veya hayvansal droglardan maserasyon, perkolasyon ya da başka uygun bir valide edilmiş yöntemle elde edilen; sıvı, katı veya yarı katı kıvamda olabilen preparatlardır. Uçucu Yağlar; aromatik bitkilerden veya bitkisel droglardan, genellikle distilasyon yöntemi ile elde edilen, kendine özgü koku, tat, renk yanı sıra uçucu özellikte olan, oda sıcaklığında çoğunlukla sıvı hâlde olan, fakat bazen donabilen yağımsı karışımlardır. Sabit yağlar (Olea) bitkisel droglardan, genellikle soğuk/sıcak mekanik sıkma veya ekstaksiyon yöntemleriyle elde edilen, genellikle sıvı halde ancak katı halde de olabilen doymuş ve doymamış yağ asitleri, gliseritler ve türevlerinden oluşan, sabunlaşabilen uçucu olmayan yağlardır. Basit rahatsızlıklarda koruyucu veya tedavi edici özelliğe sahip etken madde ya da maddeleri içeren bitkinin tamamı veya farklı kısımlarından infüzyon, dekoksiyon, maserasyon yöntemleri ile hazırlanan preparatlardır. Doğru cevap B şıkkıdır.
19.Soru
Tip I diyabet hastalarının yaşamlarına devam edebilmeleri için dışarıdan düzenli olarak insülin hormonu almaları aşağıdaki etki mekanizmalarından hangisine örnektir?
İlacın reseptör aracılığıyla etki göstermesi |
İlacın enzimler aracılığıyla etki göstermesi |
İlacın vücuttaki eksik olan endojen maddenin eksikliğini gidererek etki göstermesi |
İlacın vücutta bulunan bir metabolitin yerine geçip onun işlevini değiştirerek etki göstermesi |
İlacın antimetabolit olarak etki göstermesi |
İlaçlar, vücutta eksik olan endojen maddelerin yerini alarak etki gösterebilirler. Örneğin, tip I diyabet hastalarının yaşamlarına devam edebilmeleri için dışarıdan düzenli olarak insülin hormonu almaları gerekir.
20.Soru
Geriatrik dönem aşağıdaki yaş aralıklarından hangisine denk gelmektedir?
0-18 yaş |
18-25 yŞ |
25-50 yaş |
50-65 yaş |
65 yaş ve üstü |
Geriatrik dönem 65 yaş ve üzerindeki bireylerin içinde bulunduğu dönemdir.
-
- 1.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 2.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 3.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 4.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 5.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 6.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 7.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 8.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 9.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 10.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 11.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 12.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 13.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 14.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 15.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 16.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 17.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 18.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 19.SORU ÇÖZÜLMEDİ
- 20.SORU ÇÖZÜLMEDİ