METİN İNCELEME II

Kutadgu Bilig’in “yigitlikke açıp avuçgalıkın ayur ” Bölümü Mısır nüshası

Orjinal metin (386. Sayfa) Çeviriyazı

esirkep açır-men sa?a ay yigitlik  

kamug körkümi sen yırattı? yırattım

Türkiye Türkçesine Aktarma

Ey gençlik, ben sana acıyorum; bütün güzelliğimi sen uzaklaştırdın, ben uzaklaştırdım.

Bu bilgilerden de anlaşıldığı gibi “kamug” sözcüğü Türkiye Türkçesinde “bütün, hep” demektir, dolayısıyla doğru cevap C’dir.

Oguz Kagan Menakıbı’nın bilinen tek yazma nüshası, Paris Bibliothèque Nationale, Supplement Turc, no. 1001’de kayıtlıdır. 1300’lerde Uygur harfleriyle yazılan ve 21 varaktan (42 sayfa) oluşan eserin her sayfasında 9 satır bulunmaktadır. Son sayfasındaki iki satır ise eksiktir. Kimi sayfaların bazı yerleri okunamaz hâldedir.

körüklügrek ‘daha güzel’

Oğuz Kağan menkıbelerinin farklı ve pek çok rivayetleri vardır. Bunlar arasında en önemlileri şunlardır:
1. Reşîdü’d-dîn’in Câmi’ü’t-tevârîh adlı Farsça eserinde yer alan rivâyet
2. Harezm Türkçesi Oğuz Kağan Menâkıbı2
3. Ebu’l-Gâzi Bahâdır Han’ın Şecere-i Terâkime’si
4. Yazıcızâde Alî’nin Târih-i Âl-i Selçuk adlı eserinin başında Câmi’ü’t-tevârîh’ten çevrilen bölüm
5. Dede Korkut Oğuz-nâmeleri
6. Çağatay Türkçesi ile yazılmış Uzunköprü’de ele geçen manzum bir Oğuz-nâme3

Harezm Türkçesi’nde racab ayı; yedinci ay anlamındadır. Doğru cevap D’dir.

Kutadgu Bilig ve ‘Atabetü’lHakayık’la aynı vezinde yazılan Mu‘inü’l-Mürıd'ın dikkat çekici bir özelliği de dörtlüklerle yazılmış olmasıdır.

İlk manzum çevirisini Kutb yapmıştır. Cevap E şıkkıdır

Oğuz Kağan Menakıbı’nın bilinen tek yazma nüshası, Paris Bibliothèque Nationale, Supplement Turc, no. 1001’de kayıtlıdır. 1300’lerde Uygur harfleriyle yazılan ve 21 varaktan (42 sayfa) oluşan eserin her sayfasında 9 satır bulunmaktadır. Son sayfasındaki iki satır ise eksiktir. Kimi sayfaların bazı yerleri okunamaz hâldedir.

Bu dönemin eserleri genellikle Arap harfli olup çok az kısmı Uygur harflidir.

Onar fasıllı altı değil dört baptan meydana gelmektedir. Doğru cevap B'dir.

Türk edebiyatındaki kırk hadis çevirilerinin ilk örneği olan Nehcü ’l-Faradis Mahmud bin ‘Ali tarafından yazılmıştır. Eser onar fasıllı dört baptan meydana gelmektedir. 

Kutb adlı şairin Altunorda [1127-1502] hanı Özibekoğlu Tınıbek Han [1341-1342] ve eşi Melike Hatun adına Harezm Türkçesiyle yapılan ilk manzum çevirisinin Büreküzoğlu Berke tarafından kırk iki yıl sonra 1383’te İskenderiye’de Altunbuğa adına çoğaltılan yazması eldedir. Bu yazma ilkin Ananiasz ZAJÂCZKOWSKI [1903-1970] tarafından çalışılmıştır (Najstarsza wersja Turecka, Husräv u Şirin Qutba I-II: Wars-zawa 1958). 1968’de de Necmeddin HACIEMİNOĞLU tarafından İstanbul’da yayımlanmıştır. 

Soruda yer alan bölümün Türkçe doğru karşılığı D seçeneğinde verilmiştir. 

Bölümünün Türkiye Türkçesi karşılığı A seçeneğinde doğru olarak verilmiştir: 

Kâsûr’un Za‘ûm adlı bir karısı vardı. Sahur adlıydı da derler. Bir hayli gün geçtikten sonra bu kadın deli oldu; koşuyor bağırıyordu. Kendi çirkin görünüşlüydü.

Oğuz Kağan Menakıbı 1300’lerde yazılmıştır.

Hüsrev ü Şirin Genceli Nizâmî [1141-1203]’nin Selçüklü sultanı Arslanoğlu Rüknü’ddünyâ ve’d-dîn III. Tuğrul Şah [1176-1194] ile Èldenizoğlu [1145-1225] Cihân Pehlivân Ebû Ca‘fer Nusretu’d-dîn Muhammed Atabeg [1175-1186] ve kardeşi Ebû Ca‘fer Muzafferu’d-dîn Kızıl Arslan Osman Atabeg [1186-1191] adlarına 1180 yılında kaleme aldığı 6512 beyitlik manzum romanıdır. 

Yalnıca d seçeneğindeki -ġınça / -ginçe zarf-fiil eki “-ncaya / - inceye kadar” işlevindedir.

“çalguz” kelimesinin günümüz Türkçesindeki anlamı ‘yalnız’dır. Çözümlemesi ise < yalguz şeklindedir. 

-gU ve +lık ekinin birleşmesinden oluşan -gUlUk eki, eklendiği eyleme –mak /-mek ya da -mak/-mek için anlamı verir. Bu ek yalnızca B seçeneğindeki tapınġuluk kelimesinde vardır. 

Kelimelerin izahlari asagidaki gibidir:

yarlıkar: buyurur

edgülük : iyilik

bolgaymen : olacağım

andag :öylece

takı : dahi

Dogru cevap B`dir.