Kullanım alanları açısından İYS’ler; eğitsel uygulamalar, bireysel uygulamalar, kurumsal uygulamalar, e-ticaret uygulamaları, bileşen uygulamalar, mobil uygulamalar ve haber servisleri olarak sınıflandırılmaktadır.

Site adı: Yeni oluşturulacak olan web sitesine verilecek isimdir. 

Uygulama havuzu: Site için seçilen uygulama havuzunu görüntüler.

Bağlantı noktası: DNN platformuna yönelik isteklerin dinlemesi gereken bağlantı noktasının yazıldığı alandır.

Kararlılık ve odaklanma  Aracı kurum ile ilgili alınan kararın verilmesinde öne çıkan 4 başlıktan biridir. (Şekil 8.1' i inceleyebilirsiniz.)

Ortak Ayarlar Sekmesi

Eklentiler (modüller): Süper kullanıcı platform içinde kullanılan ya da kullanılacak olan eklentilerin satın alma, kurulum, yükseltme, oluşturma ve yönetme işlemlerini eklentiler sayfasından gerçekleştirir.

Dosya yönetimi: Hem DNN platformu hem de platform tarafından yönetilen diğer sitelerin dosyalarının yönetimi bu sayfadan gerçekleştirilir. Bu sayfada dijital varlık yönetimi (digital asset management - DAM) modülü kullanılmaktadır. Elektronik ortam üzerinde üretilen, kullanılan ve paylaşılan; belge, video, ses kaydı, fotoğraf vb. bütün içerik öğeleri dijital varlık olarak isimlendirilir. Host ayarları: DNN platformuna uygulanacak yapılandırma ayarlarının gerçekleştirildiği sayfadır. Ayrıca oluşturulacak siteler için gerekli olan site tasarım, vekil sunucu (proxy), barındırma alanı, SMTP sunucu, yüklenecek dosya uzantıları, zaman aşımı ve dosya yükleme boyutu ayarları vb. birçok yapılandırma ayarının varsayılan değerlerinin girildiği sayfadır.

Kontrol paneli: Kontrol paneli sayfasında; sunucu yapılandırması, host ayarları, oluşturulan siteler, yüklü bulunan modül ve temalar hakkında genel bilgiler sunan kontroller bulunmaktadır. Yeni kontrol yüklenmesi ve yüklü kontrollerin etkinleştirilmesi veya devre dışı bırakılması bu sayfadan yapılır.

Site yönetimi: DNN platformu üzerinde site oluşturmak ve düzenlemek için gerekli işlemler bu sayfadan yapılır.

Süper yönetici; sistemdeki tüm kullanıcıların rollerini değiştirmek dahil sistemin tüm alanlarına erişme ve değişiklik yapma hakkına sahip kullanıcı türüdür.

Bir kurumun yeteneklerini, verimini ve performansını uzun vadede etkileyebilecek İYS gibi büyük çaplı yazılımların seçiminde de durum tespitinin yapılması büyük önem taşımaktadır. Faaliyet alanlarına göre değişebilecek bu konular 4 başlık alanda toplanabilir (Tablo 8.1). Bu temel konular, kurumun bütüncül olarak durumunu ortaya koyabilecek ve ihtiyaç analizinin çok daha iyi yapılabilmesini sağlayacaktır. 

Olay günlüğü, Sayfa yönetimi, Dosya yönetim, Geri dönüşüm kutusu Ortak Ayarlar sekmesine aitken Dil Kütüphanesi Gelişmiş Ayarlar sekmesine aittir.

Dil Desteği: Joomla birçok dili desteklemektedir.

Konsol, alt sayfaları (navigasyon) ağaç görünümde ikon bağlantılar olarak gösterir. Dijital Varlık Yönetimi, sayfaya bir dosya yöneticisi konmasına imkân sağlar. Google Analitik, web sitesi Google analitik yapılandırması için gerekli alanları gösterir. HTML, HTML veya metin tabanlı içeriklerin oluşturulmasını sağlar. Log görüntüleyici, DNN platformda gerçekleşen etkinliklerin tarih, kullanıcı ve günlük tipine listelenmesini sağlar.

Drupal’da gösterimler (views) veritabanı sorgulamaları yaparak isteğe özel listeleme yapıp bunları ekrana verebilmenizi sağlayan bir eklentidir. Yapı olarak veri tabanı sorgulamaları yapmakta olan bu eklenti, bir sorgu oluşturma ekranı ve ilgili alanların özelliklerine göre ilişkilendirme ve seçme imkanları sunmaktadır.

Protokol, ağ üzerinde iletilen verinin biçimini ve nasıl işleneceğinin tanımlandığı kurallar kümesidir.

Sitenin işleyişine katkı sağlamak amacıyla üretilen küçük programcıklara
eklenti (Plugin) denir.

App, config, pluqins, storage klasörleri craft klasörünün içinde bulununur.

Drupal sisteminde katman akışının temelden dışa doğru sıralaması; Veri (Düğümler), Modüller, Bloklar ve Menüler, Kullanıcı İzinleri ve Tema’dır, dolayısıyla doğru cevap D’dir.

Drupal’da içeriklerin katmanlara ayrılarak erişim ve sunum açısından birbirinden farklı özelliklere sahip içerik türlerine dönüşebilmesi için veri katmanında yer almaları gerekmektedir. Veri katmanının üstünde ikinci seviyede eklentiler (modules) katmanı yer almaktadır. Eklentiler, çekirdek ile birlikte gelen ya da ihtiyaca yönelik olarak geliştirilen sisteme ek işlevler kazandıran kod parçacıklarıdır. Drupal’da bütün işlevler eklentiler ile gerçekleştirilmektedir. Eklentilerin bir kısmı (düğüm, kullanıcı, blok, sistem gibi) Drupal çekirdeğinde yer almakta ve kurulumla birlikte gelmektedir. Bunların dışında ihtiyaca özel olarak etkinlik takvimi, belli koşulları sağlayan içerikleri farklı görünümlerde sunan gösterimler, çeşitli amaçlara özelleşmiş fonksiyonları barındıran özel uygulamalar bu eklentilere örnektir. Drupal ile bütünleşik olarak çalışan birçok farklı eklenti yer almakta ve sayısı geliştiricilerin katkısı ile her geçen gün artmaktadır. Topluluk sitesi üzerinden bu bileşenlere “Eklentiler (Modules)” bölümünden erişilebilmektedir. Genellikle ücretsiz olarak sunulan eklentiler bireysel kullanıcılarından profesyonel işletmelere varıncaya kadar birçok farklı geliştirici tarafından sunulmakta ve kullanılmaktadır. Eklentilerin üstünde bloklar ve menüler (blocks&menus) katmanı yer alır. Bu katman genellikle eklentilerden gelen çeşitli bilgileri tutar ve temadaki tanımlamalara bağlı olarak farklı bölgelerde sunumunu sağlar. Bu katmanın çıktısı olan bloklar isteğe ve ihtiyaca yönelik olarak özelleştirilebilir. Blok görünümleri yayınlanan sayfalara, kullanıcı rollerine ve özel kodlama tanımlarına bağlı olarak özelleştirilebilmektedir. Bu şekilde belli içerik ve menülerin sadece belli sayfalarda ve belli yetki düzeyine sahip kullanıcılarca görüntülenmesine olanak sağlanır.

Bloklar ve menüler katmanının üzerinde kullanıcıların erişim ve yetki düzeylerini belirleyen kullanıcı izinleri (user permissions) katmanı yer almaktadır. Kullanıcıların rollerinin ve sahip oldukları erişim yetkilerinin tanımlaması için bu katman kullanılır. Farklı rollerde kullanıcı oluşturulması, bunların özelliklerinin tanımlanması ve erişim ile yetki düzeylerinin belirlenmesi sistem yöneticisi tarafından yapılabilmektedir. Sistemde kullanıcılar tanımlanan izinleri doğrultusunda erişim yetkisine sahiptir. Katmanların en dışında ise görünür yüz olan tema (template) katmanı yer almaktadır. Tema çoğunlukla XHTML ve CSS kodları ve bunlara ek olarak içeriğin yerleştirileceği yerleri belirleyen PHP ile düzenlenmiş belli bir iş yapan kod veya kodlardan oluşan bloklardır. Temalar, eklentiler tarafından görsel çıktı oluşturmak için bazı fonksiyonların düzenlenmiş kopyalarını da içerebilmektedir. Bu şekilde eklentinin kod yapısını bozmadan tema aracılığı ile görsel unsurlarını şekillendirebilmemiz mümkün olmaktadır. Kullanıcılar kendi alanlarına özgü olarak yetki verilmesi durumunda kendi temalarını seçebilmektedir. Çekirdekten görünüme doğru olan bu akış Drupal çalışma sistemini belirlemektedir. Sistemden talep ettiğimiz bazı özel işlevlerin gerçekleştirilebilmesi için bunu eklentiler katmanına yüklememiz gerekmektedir. Şeklin A sütununda görüldüğü üzere eklentinin işlevini yerine getirebilmesi için etkinleştirilmesi gerekmektedir. Aksi taktirde ilerleyen katmanlarda istediğiniz çıktıyı alabilmeniz mümkün değildir. Şeklin B sütununda olduğu gibi eklentiyi eklenti katmanına yüklemiş ve etkinleştirmiş olmanıza rağmen bloklar ve menüler katmanında uygun bir şekilde yerleştirmediğiniz için tema üzerinde kullanıcılara erişim yetkisi verdiğiniz hâlde çıktısını göremezsiniz. Şeklin C sütununda olduğu gibi bu aşamaların hepsini yapmanıza rağmen hangi kullanıcılara erişim vermeniz gerektiğini tanımlamamış olabilirsiniz. Bu durumda eklenti yüklenmiş, etkinleştirilmiş ve belli bir blok ya da menüyle ilişkilendirilmiş olduğu hâlde kullanıcının yetkisi olmadığı için görüntülenememektedir. Bu açıdan şeklin D sütununda olduğu gibi tüm aşamaların verilen katman akışı içinde doğru bir şekilde yapılması ile sistemden istenilen sonucun alınabilmesi mümkündür.

Aday IYS Çözüm ve Firmaların Tespiti

İçerik yönetim sistemleri sanıldığının aksine ol­dukça geniş bir pazardır. Önemli olan, bu yazılım­ları farklı kanallar aracılığı ile tespit edebilmektir. İYS seçiminde bulunacak kişi ya da kurumlar tarafından sıklıkla düşülen tuzak ise İYS çözümlerinin sınırlı sayıda olduğunu varsaymaktır. Bu nedenle öncelikle seçenekleri arttırıcı keşif çalış­ması yapılmalıdır. İYS çözümlerinin %30’u benzer özellikler taşırken %70’i farklı özellikler taşıyabil­mektedir. Eğer az sayıda İYS çözümü incelenirse muhtemelen çok daha uygun olan çözüm ıskala­nacaktır. Bu nedenle kurumların öncelikle yerel İYS marketini incelemeleri ve tüm olası çözümleri ortaya çıkarmaları gerekmektedir.

Risk yönetimi kurumlar için önemli bir ko­nudur. Bu hassasiyet, İYS çözümlerinin seçimine de yansıtılmalıdır. Karmaşık ve güçlü bir İYS çö­zümü ile olası risklerin ve sorunların önüne geç­mek mümkün olmayabilir. Büyük sistemlerin iyi olduğu ön yargısı ile yola çıkılmamalıdır. Gerçekçi ihtiyaçlara cevap verebilen tüm İYS çözümleri, bu açıdan da ele alınarak uygun seçenek sayısı müm­künse 2’ye kadar düşürülebilir. Bu süreçte, SWOT (Kuvvetli yönler, zayıf yönler, fırsatlar ve tehditler) analizinden de yararlanılabilir.

İYS çözümlerinin alınacağı firmalara, Uyumlu/ Uyumlu Değil/Kısmen uyumlu tarzında bir liste­nin doldurtulması aslında bir vakit kaybıdır. Bu cevaplar, aracı firma ya da satıcıya sözleşmedeki gerçekleri gizleme şansı vermekle birlikte ürünün gerçek kapasitesini de gizler. Bu yaklaşım yerine, aracı kurumlardan açık ifadelerle cevaplarını ver­meleri ve gerektiğinde ekran görüntüleri ile örnek­ler vermeleri sağlanmalıdır. Hatta gerektiğinde ge­rekli ek bilgi ve dönüş yapmayan aracı kurumların sonraki aşamalarda yer alamayacağı bildirilmelidir.

Gelişmiş ayarlar sekmesi

Arama Motoru Site Haritası: Kullanıcıların, bir ya da daha fazla arama motoruna kayıt ettirmek üzere site haritası yapılandırmalarına olanak sağlayan sayfadır. Web sitesinde bulunan sayfaların önceliklerinin belirlenmesi ve gizli sayfaların da arama motorları tarafından

taranabilmesi amacıyla site haritasına eklenip eklenmeyeceği, bu sayfada belirlenir.

Aygıt Önizleme Yönetimi: Süper kullanıcı ve yöneticilere farklı mobil cihazlar üzerinde web sitesinin nasıl görüneceği konusunda fikir vermek için ön izleme profilleri oluşturulmasına ve kullanılmasına olanak sağlayan sayfadır.

Dil Kütüphanesi: Yöneticilerin çoklu dil desteğine sahip web siteleri oluşturmalarına, çevirileri ve dil dosyalarını yönetmelerine imkan sağlar. Bununla birlikte yöneticilerin yeni bir dil kurulumu yapma izinleri bulunmamaktadır. Yeni bir dil kurulumu süper kullanıcı tarafından yapılabilir. Eklentiler (modüller): Sayfa düzenleyenlerin ve web sitesi yöneticilerinin mevcut siteye yeni ve kurulu olan modülleri eklemelerine olanak sağlayan modüldür. Host konsolda bulunan eklentiler sayfasından farklı olarak modül kurma, satın alma veya modülü sistemden kaldırma ile ilgili işlemler, web site yöneticileri tarafından yapılamaz.

Google Analytics: Yöneticilerin ve yetkili kullanıcıların çevrimiçi arama sonuçlarını analiz etmelerine ve geliştirmelerine olanak sağlayan işlemlerin bulunduğu sayfadır.

Listeler: Host konsolda bulunan listeler sayfasında oluşturulan listelerin kopyaları bu sayfada web sitesinde kullanılmak üzere eklenebilir ve yeni metin-değer girdileri eklenebilir. Yönetim konsolunda bulunan listeler, host konsoldaki listelerdeki metin-değer girdilerine erişebilir fakat host konsoldaki listeler yönetim konsolunda bulunan listelerdeki girdilere erişemez.

Arama Yöneticisi (Search Admin): DNN platformu arama yetenekleri ile ilişkili yapılandırmaların yapıldığı sayfadır. Arama yöneticisi, son endekslemeden beri önemli değişiklikler oluştuysa arama içeriğinin tekrar endekslenmesini sağlar. Arama yöneticisi ile eş anlam

lı kelimeleri gruplandırarak arama işlemini kolaylaştırılabilir. Yöneticilerin, arama işlemi gerçekleştirilirken arama sonuçlarının değerini azaltan bazı kelimelerin engellenmeleri için gerekli düzenlemeleri yapmalarına imkân tanır.

Site Sihirbazı: Kullanıcının adım adım temel site ayarlarını düzenlemesine olanak sağlayan sayfadır. Site Sihirbazı kullanıcı dostu arayüzü ile yöneticilerin web siteleriyle ilgili özellikleri yapılandırmalarına yardımcı olur. Sihirbazdaki adımları İleri/ Geri butonlarına tıklanarak takip edilir ve gerekli görülen değişiklikler gerçekleştirilebilir. Web sitesi ile ilgili yeterli yapılandırma tamamlandığında Bitir düğmesine tıklanır.

Site Yönlendirme Yönetimi: Kullanıcıların web sitesini görüntüledikleri cihazın türüne bağlı olarak farklı site ya da site sayfalarına yönlendirilebilmeleri için yöneticiye yardımcı olan yapılandırma ayarlarının bulunduğu sayfadır.

Taksonomi: Site içeriğini sınıflandırabilmek amacıyla sayfa ve modüllerin ilişkilendirileceği etiketlerin oluşturulmasına ve yönetilmesine imkân sağlayan sayfadır.

Themes / Temalar: Bu sayfa yöneticilere, temaları ön izleme ve web sitesine uygulama imkânı sağlarken; süper kullanıcılara temaları düzenleme ve silme imkanı sağlamaktadır.

Basit bir web sayfasından çok gelişmiş bir bulut servisine kadar 7 gün 24 saat gerekli sistemlerin yayınlanması sunucular tarafından yapılmaktadır.

“craft” isimli klasörün barındırdığı “config” isimli alt klasörde yer alan “db. php” isimli dosya, bir metin editörü ile açılmalı ve gerekli değişiklikler yapılmalıdır. Yapılması gereken değişiklikler aşağıda sıralanmıstır.

• server alanına veritabanının yer aldığı sunucunun adresi yazılmalıdır. Veritabanı ile CraftCMS dosyaları aynı sunucu üzerinde ise buradaki ‘localhost’ değeri var olduğu hâliyle bırakılabilir.
• database alanına veritabanının adı yazılmalıdır.
• user alanına veritabanı içi geçerli olan kullanıcı adı yazılmalıdır.
• password alanına kullanıcı parolası yazılmalıdır.
• tablePrefix alanı, tablo isimlerinde kullanılacak ön ek içindir. Değiştirilme zorunluluğu yoktur.

Hepsi yapılabilir tanımlamalardır.

Matrix Yapısı: İçeriğin oldukça esnek ve dinamik bir şekilde sunulmasını sağlar.

Canlı Önizleme: Formlar aracılığı ile gerçekleştirilen değişikliklerin site arayüzüne nasıl yansıyacağını gerçek zamanlı olarak görüntüler.

Yerelleştirme: İçeriğin, konum ve dil bağlamında özelleştirilebilmesini sağlar.

Tek tıklamayla güncelleme: İçerik yönetim sistemine ilişkin yazılım güncellemelerinin, oldukça kolay bir şekilde gerçekleştirilmesini sağlar.

Özelleştirilebilir alanlar: İçeriğin sunulacağı alanların yapısının, esnek bir şekilde özelleştirilebilmesini sağlar.

Kısım hiyerarşisi: İçeriğin hiyerarşik bir yapı içinde sunulabilmesini sağlar.

Medya yönetimi: Web içeriğinde kullanılacak medyaların kolay bir şekilde yönetilebilmesini sağlar. Kullanıcı sistemi: Kullanıcı kaydının alınmasını, kullanıcı yönetimini ve kullanıcı yetkilendirmelerini içeren bir kontrol sağlar.

Kategori ve etiket sistemi: İçeriğin sınıflandırılabilmesini ve etiketlenebilmesini sağlayarak sistematik bir yapı oluşturur.

Üye listesi: Site üyelerinin görüntülenmesini ve yönetilmesini sağlar.

Tema yapısı: Site görünümünün kolayca özelleştirilebilmesini sağlar.

Eklenti desteği: İYS’ye yeni işlevler kazandırılabilmesini sağlar.

Tepkisel arayüz desteği: Web içeriğinin, mobil cihazlar da dâhil olmak üzere her platforma uyumlu bir şekilde görüntülenebilmesini sağlar.