Osmanlı Yenileşme Hareketleri (1703-1876) Final 19. Deneme Sınavı

İlk Türk matbaası ise İbrahim Müteferrika’nın çabaları neticesinde 1727 yılında kuruldu. Kurucusundan hareketle Müteferrika Matbaası olarak da anılan bu matbaa 1729’da asıl adı Sıhahü’l-Cevherî olan Vankulu Lügatini basarak yayım hayatına başladı. Doğru cevap B'dir.

III. madde yanlış olup aslen askerlik süresinin dört veya beş yılla sınırlandırılması gerektiğine vurgu yapılmıştır.

Islahat Fermanı’nda ön görülen hapishanelerle maliyenin ıslahı, işkencenin yasaklanması ve ülke genelinde imar ve bayındırlık faaliyetlerine girişilmesi konularında kayda değer ilerlemeler gerçekleştirilemedi. 

Osmanlı ülkesindeki ilk banka olan Dersaadet Bankası

Sultan Mahmud’un otuz bir yıllık saltanatını, ilki, 1808­1826 dönemi, diğer bir deyişle, Yeniçeri Ocağı’nın kaldırılmasına kadar geçen reformlara hazırlık dönemi; ikincisi ise, 1826­39 arasındaki on üç yıllık ra­ dikal değişim ve dönüşüm dönemi olmak üzere iki ana bölümde ele almak müm­ kündür. Birinci dönem, çıkarlarını statükonun devamında gören reform karşıtı koalisyonun baskısı altında geçti.

İkinci dönemin başlangıcı olan Yeniçeri Oca­ğı’nın kaldırılmasıyla, reform faaliyetleri ivme kazandı ve devletin idari, askeri ve sosyal yapısını önemli ölçüde değiştirecek süreç başlatıldı.

Devlet, ticari değeri yüksek ürünlerin üretimini teşvik amacıyla bazı destekler sağladı. Bu ürünlerin başında 1861 Amerikan iç savaşından dolayı temininde güçlük çekilen pamuk gelmektedir. Doğru cevap B dir.

Siyasi ve iktisadi nedenlerin yarattığı toplumsal sorunlar 19. yüzyılda Müslüman kesimi genel anlamda fakirleştirirken, Galata ve Beyoğlu bölgesindeki gayrimüslim unsurlar giderek zenginleşti. Bu durumun doğal bir sonucu olarak gayrimüslimlerin yoğun olarak yaşadığı Beyoğlu ve çevresinde, refah düzeyi yüksek elit bir yaşam tarzı doğdu. Yabancı elçiliklerin de bulunduğu Beyoğlu semti, iktisadi ve siyasi gücün sembolü olarak 19. yüzyıl boyunca gelişti. 1858’de Altıncı Daire-i Belediyye ismiyle Paris belediyesi model alınarak oluşturulan ilk modern belediye teşkilâtı burada kuruldu ve Beyoğlu yüzyılın sonlarına doğru Avrupa kentlerinin görüntüsüne büründü. Doğru cevap E’dir.

Doğru cevap D olacaktır. Sayfa 166 da   Yeni Ulaşım-İletişim İmkânları ve Sosyal Etkileşimin Artması konu başlığında  “ Tanzimat’ın ilânıyla birlikte iskân kısıtlamalarının büyük oranda kaldırılmış olması ve diğeri de, ekonomik yetersizliğin Müslüman halkı yeni alanlara ve farklı dünyalara yöneltmesiydi. Müslümanların Sirkeci ve Eminönü’den Galata ve Beyoğlu’na yönelirken, ticaret hanlarıyla dükkânların da eski İstanbul’a sokulması, Müslüman ve gayrimüslim kesimleri eski dönemlerle kıyaslanmayacak şekilde karıştırıp kaynaştırdı. “ şeklinde açıklanmaktadır.

Giyim­kuşam ve yeme­içme alışkanlıklarındaki tevazu ve sadelik 19. yüzyıl ortalarına kadar sürecekti. Gündelik hayatın özellikle 19. yüzyılın ikinci yarısından sonra geçirdiği değişiklikler, geleneksel üretim­tüketim ve arz­talep ilişkilerini de değiştirdi. Doğru yanıt “E” şıkkıdır

Devlet­toplum ilişkilerinin yeniden tanımlanmasını gerektiren bu gelişmeler, aşağıda değinileceği üzere, öncelikle basın­yayın yoluyla toplumun merkeziyetçi politikalar doğrultusunda bilgilendirilip yönlendirilmesini gündeme getirdi. Bu dolaylı temasın yeterli görülmemesi üzerine, bu defa yine bir ilk olarak padişahın doğrudan tebaa ile buluşmasını sağlayan yurt gezilerine çıkıldı. farklı din mensuplarına bizzat padişah tarafından beraberlik, adalet, eşitlik ve özgürlük me­ sajları verildi; ayrıca, halkın şikâyetlerini dinleyen padişahın talimatıyla, hastane, hamam, köprü, mektep gibi altyapı ve hizmet alanlarındaki eksikliklerin gideril­ mesi yönünde adımlar atıldı.II. Mahmud’un diğer oğlu Sultan Abdülaziz (iktidarı 1861­1876) ise, bir adım daha ileriye giderek yurtdışındaki gelişmeleri, Batı’daki idari ve toplumsal düzeni yerinde görmek üzere bazı Avrupa başkentlerini ziyaret etti. 

Osmanlı dünyasında yayımlanan ilk dergi ise Mart 1849’da çıkmaya başlayan Vekayi-i Tıbbiye’dir. Doğru cevap A dır.

Toplumun kaygılarını bizzat görerek bilgilenmek gerektiğini düşünen padişahlar yurt gezilerine çıktılar. II. Mahmud, bu bağlamda 1829-1837 yılları arasında beş yurt gezisi yaptı. yurt gezilerini sembolik bir temas olmaktan çıkaran şey, halkı muhatap alma gibi yeni ve farklı bir uygulamanın aracı olmasıydı. Nitekim, II. Mahmud’un bu gezilerde çarşı pazar dolaşarak müslim­gayrimüslim ayrımı yapmadan halkın şikâyetlerini dinlemesi, bahşişler dağıtması ve sıradan insanlarla yemek yemesi, önceki dönemlere ait padişah algısıyla yan yana dahi getirilemeyecek uygulamalardı. Doğru yanıt “B” şıkkıdır.

Osmanlı sanayileşme çabalarının da askeri kaynaklı olarak başladığı ve II. Mahmud’un özellikle Yeniçeri Ocağı’nın yerine kurduğu Asakir-i Mansure Ordusu’nun ihtiyacı olan eşyaların üretimi için bazı modern fabrikalar kurduğu görülecektir. Doğru cevap A dır.

Caize: Üst düzey görevlere atanan kişilerin bu atama karşılığında padişaha, sadrazama ve maiyetine vermeleri gelenek olan ayni veya nakdi hediyeler için kullanılan bir tabirdi. Verilecek caizenin miktarı tevcih edilen makama göre değişir; caize, bazen tayinden önce de verilebilirdi. Bu uygulamanın ne zaman başladığı belli değildir; ancak, 17. ve 18. Yüzyıllarda artık yerleşmiş bir gelenek olduğu açıktır. Rüşveti çağrıştırması ve çeşitli dedikodulara sebep olması yüzünden zaman zaman eleştirilip terkedilmekle beraber, uygulama Tanzimat dönemine kadar devam etmişti

II. Mahmud, 12 Mart 1836 tarihli bir emirle içişlerinde sadrazamın yardımcısı olan sadaret kethüdalığını Mülkiye Nezareti’ne dönüştürdü; yaklaşık bir buçuk sene sonra nezaretin adını Dahiliye Nezareti olarak değiştirdi.

Yabancı elçiliklerin de bulunduğu Beyoğlu semti, iktisadi ve siyasi gücün sembolü olarak 19. yüzyıl boyunca gelişti. 1858’de Altıncı Daire-i Belediyye ismiyle Paris belediyesi model alınarak oluşturulan ilk modern belediye teşkilâtı burada kuruldu ve Beyoğlu yüzyılın sonlarına doğru Avrupa kentlerinin görüntüsüne büründü. Doğru cevap C dir

Medreseler ise, Tanzimat döneminde ıslah edilmeyip oldukları gibi bırakıldı. Devletin tercihini yeni eğitim kurumlarından yana koyması neticesinde halk da çocuklarını medreselerden ziyade okullara kaydırdı. Çünkü okullardan mezun olanlar, devlet dairelerinde iş bulabilme şansına sahipti. Tanzimatçılar, medreselerle uğraşıp ulemayı karşılarına almak yerine, yeni okullara imkân tanıyarak medreseleri fonksiyonel olarak etkisizleştirme yolunu seçtiler. 

19. yüzyılın ikinci yarısında Osmanlı maliyesinin devlet çarkını döndürebilmek için Galata bankerlerinden aldığı kısa vadeli ve yüksek faizli borçlara avans denirdi. Doğru yanıt “C” şıkkıdır.

Babası II. Mahmud’un 1 Temmuz 1839’da ilân edilen ölümünün ardından tahta geçen Sultan Abdülmecid’in 17 Temmuz 1839’da yayımladığı cülûs hatt-ı hümayununda, bütün devlet işlerinde kanun ve hakkaniyete uyulması, rüşvet ve zulümden kaçınılması, ülkede yaşayan müslim ve gayrimüslim bütün halkın güvenliğinin sağlanması, can, mal, yer ve mekânından emin olması, hediye olarak saraya mücevher veya para gönderilmemesi ve bürokratların da bu tür hediyeleri kabul etmemesi gibi, Tanzimat Fermanı’nın önemli ilkeleri mevcuttu.

Yeniçeri Ocağı’nın yerine kurulan Asakir-i Mansure-i Muhammediyye’nin hekim ve cerrah ihtiyacını karşılamaya yönelik olarak Hekimbaşı Mustafa Behçet Efendi’nin yeni tarzda eğitim verecek bir okulun kurulması önerisi üzerine 14 Mart 1827’de şehzadebaşı’nda bulunan Tulumbacıbaşı Konağı’nda Tıphane-i Âmire açıldı. Öğrenci sayısı yıllara göre 80 ilâ 125 arasında değişen okul-da eğitim dili Fransızcaydı. 4 Mart 1831’de ordunun cerrah ihtiyacının karşılanabilmesi için Topkapı Sarayı’nda bir Cerrahhane açıldı. Bu yeni okulun eğitim dili Tıbbiye’nin aksine Türkçeydi. Tanzimat’ın ilânından sonra Abdülhak Molla’nın önerisiyle gayrimüslimlerin çocukları da okula alındı. 1840’ta Mekteb-i Tıbbiyye bünyesinde oluşturulan Meclis-i Umur-i Tıbbiyye-i Mülkiyye’nin görevi, hekim, cerrah ve eczacı gibi sağlık personelini atama veya görevden alma ve eczane açma muamelelerini yürütmekti. Mekteb-i Tıbbiyye zamanla halk sağlığıyla da ilgilendi. Öteden beri bilenen ve uygulanan çiçek aşısı yaygınlaştırıldı; hatta, istekli bazı kişilere dersler verilerek aşı memuru olarak taşrada görevlendirildi. Mekteb-i Tıbbiyye’de tıp dışında eczacı sınıfları da vardı. 1869’da beşinci sınıftan başlamak üzere eğitim dilinin Türkçe olması kararlaştırıldı. 1871’de Harbiye.