İş stres faktörlerini teşhis etme ve belirleme

Stresin çalışanlar üzerindeki etkilerini belirleme

Stresin negatif etkileri ile başa çıkmada çalışanları desteklemektir.

İşlerin yeniden tasarımı

Çalışma şartlarının iyileştirilmesi

Sağlık programları

Örgütsel yapıya ilişkin düzenlemeler

Zaman yönetimi

Sosyal destek

Amaç belirleme faaliyetleri

Rol analizleri ve sınıflandırılması

Stres yönetimi eğitimi

Çatışmayı azaltma

Fiziksel çalışma koşullarının iyileştirilmesi

İş zenginleştirme programları

Katılımlı yönetim

Duygusal iklimi kontrol

İşlerin yeniden tasarımı; Çalışanlara daha fazla sorumluluk, daha anlamlı iş, daha çok özerklik ve daha çok geri bildirim sağlamak için işlerin yeniden tasarlanması stresi azaltabilir, çünkü bu faktörler çalışanlara iş ile ilgili eylemler üzerinde daha çok kontrol verirken, diğerlerine olan bağımlılığı azaltır. Gelişme ihtiyacı düşük olan bireyler için en doğru iş tasarımı, az sorumluluk ve ileri uzmanlaşmadır. Eğer bireyler yapıyı ve rutini tercih ediyorlarsa yetenek çeşitliliğini azaltmak belirsizlikleri ve stres düzeyini azaltacaktır.

Her gün belirli süreleri boş olarak geçirmeyi planlama,

İş ve iş dışı faaliyetleri ayırma,

Tatil ve boş zamanları saate göre planlama,

Bir zamanda bir işle ilgilenme,

Başkalarının zamanını çalmasına izin vermemek.

Bu tedbirler bireyleri rahatlatacak gerginliği azaltacak ve bireylerin kendileri ile ilgili bir şeyler yapmalarına olanak sağlayacaktır.

Çalışan kimselerin fizyolojik ve psikolojik dengelerini bozan çeşitli stres sebeplerinden önemli bir kısmı iş hayatındaki ilişkilerden ve iş yerindeki çevre şartlarından kaynaklanmaktadır. Stres yönetimi bakımından, örgütler ve işletme yöneticileri tarafından alınacak bazı tedbirler, işgörenlerin şikayetlerinin nispeten azalmasına ortam hazırlayabilir. Bu konuda yöneticilerin temel yaklaşımı, öncelikle çalışanların en fazla şikayetçi oldukları ve tatminsizlik duydukları hususları tespit etmek olmalıdır. Çalışanlar tarafından belirtiler şikayet ve hoşnutsuzluklar, şiddet ve önem derecesine göre sıralanarak, bunlar içersinde çözümlenmesi mümkün olanlar belirli bir çözüme kavuşturulmalıdır. Bu bakımdan şikayetlere önem verilmesi, bunların ortaya çıkarılarak belirli bir sonuca ulaştırılması, işyerindeki gerginlikleri azaltma yönünde önemli bir adımdır.

Örgütsel önerilerden biri sağlık programları ile stresi önlemektir. Bu uygulamalar insanlara sigarayı bırakmada, kontrollü alkol kullanımında kilo vermede, düzenli beslenme ve egzersiz programı geliştirmede yardımcı olacak çalıştaylar sunarlar; bunlar çalışanların toplam fiziksel ve zihni durumlarına odaklanır. Bazıları çalışanların psikolojik sağlıklarını düzeltmeye de yardımcı olur. Stresi azaltmak için tasarlanan programlar, bu müdahalelerin çalışanların stresli durumlara farklı açılardan bakmasına yardım ettiğini ve stres düzeylerinde kayda değer düşüşler yaratan aktif mücadele stratejilerini kullandığını göstermiştir.

Örgütlerde, stresin yol açtığı bazı hastalıkların meydana gelmesini önceden önlemeye çalışmak ve çeşitli stres belirtilerini doğru bir şekilde teşhis etmek için kullanılan yaklaşıma sağlık profili adı verilmektedir. Sağlık profili birinci aşamada, çalışanın kişisel alışkanlıklarını, ailesinin tıbbi geçmişini, kan basıncı ve kolestrol seviyesi gibi çeşitli bilgileri sorgulayan bir ankete dayanılarak yapılmaya başlanır. İkinci aşamada ise, ilgili kişi iyi bir fiziki muayeneye tabi tutularak elde edilen bilgi ve bulgular, bu profile kayıt edilir. Her bir çalışanın genel sağlık durumunun kurum doktorları tarafından titizlik ve özenle izlenmesi personelin moralini yükseltme yanında ileride doğabilecek muhtemel bir hastalığa karşı da önceden tedbir alınma imkanını hızlandırmaktadır.

Bireylerin karar verme yetki ve sorumluluk dağılımında dengesizlik, yöneticilerin liderlik ve yönetim tarzları, yeterli araç ve gereçlerinin olmaması, performans değerlendirme sistemlerinde adaletsizlikler vb. örgütsel yapıya ilişkin stres unsurlarının ortadan kaldırılması örgütsel stresi önleme programları açısından çok önemlidir.

Günümüzün büyük profesyonel örgütleri bürokrasinin baskın olduğu ve biçimsel yapıya aşırı bir zorlayıcı prosedürlerin getirilmesi konusunu önemsemek durumunda kalmaktadırlar. Aşırı formal ve bürokratik yapı kişilerarası etkileşimi azaltmaktadır. Bireyleri örgüt içerisinde yabancılaşmaya yöneltmektedir.

Sosyolojik ve psikolojik ihtiyaçlarımızın karşılanması için de zamana ihtiyacımız vardır. Zamanı etkili yöneterek kendimize zaman ayırabilecek, böylece stresle de başa çıkılabilenecektir. Zaman baskısından kaynaklanan stresi önlemek için çeşitli zaman yönetim teknikleri geliştirilmiştir.  Ne yapılacağına ve yapılacak işlerin daha kısa sürede nasıl yapılacağına ilişkin sistematik bir yöntem geliştirmiştir. Bu sistemde temel öge yapılacak işlerin yazılmasıdır. Listeye göre işler önem sırasına göre dizilecek ve öncelikle işe zor olandan başlanacaktır (Albercht, 1979;248). Lakein listede her bir maddenin önemli, orta derecede önemli ve önemsiz anlamına gelecek bir simge ile işaretlenmesini önceliğin ve zamanın büyük kısmının önemli olarak işaretlenmiş maddelere verilmesini önermektedir. Bu tür bir zaman yönetimi genellikle stresi azaltmada üst düzey çalışanlara önerilmekle birlikte, her düzeyde çalışan birey için geçerli olabilir.

Her gün belirli süreleri boş olarak geçirmeyi planlama,

İş ve iş dışı faaliyetleri ayırma,

Tatil ve boş zamanları saate göre planlama,

Bir zamanda bir işle ilgilenme,

Başkalarının zamanını çalmasına izin vermemek.

Bu tedbirler bireyleri rahatlatacak gerginliği azaltacak ve bireylerin kendileri ile ilgili bir şeyler yapmalarına olanak sağlayacaktır.

Eğer stresli olaylar olursa sosyal destek bireyin olayı algılama biçimini değiştirecek ve algılama şiddetini hafifletecektir.

Stres düzeyinin şiddeti potansiyel gerilim olayının bireyin rolünü değiştirme derecesine bağlıdır. Sosyal destek rol gerginliği ile gerilim yaratan olay arasındaki ilişkiyi değiştirebilir.

Sosyal desteklerin bireyin uyum düzeyi üzerinde doğrudan bir etkisi olabilir.

Amaç belirleme programları örgüt taleplerini ve onların bireyler üzerindeki etkilerini olumlu hale getirmeyi amaçlayan diğer bir stresi önleyici programdır. Amaç belirleme programlarının stresi olumlu etkileme süreci oldukça fazladır. Amaç belirleme programları performansı arttırmaktadır. Amaçların kullanılması ve alınan geri bildirimler motivasyonuda arttıracaktır. Belirsizliklerin azalması stresi azaltacaktır.

İş yerlerinde rollerden kaynaklanan stres yaygın ise buna uygun çözümler bulmak yöneticilerin görevidir. Kişisel rollerin yeniden tanımlanması görevlerin yeniden belirlenmesi gerekir. Hem kişi rol çatışmalarını ortadan kaldırmak hem de çok fazla rolü olanların üzerinden bazı görevleri almak stresi azaltmada etkili bir yöntem olacaktır. Stresle başa çıkabilmede bireyleri stresli ortamlardan uzaklaştırmak önemlidir. İş rotasyonları birçok çalışanı bu anlamda rahatlatır. Bir işten başka bir işe geçmek motivasyonu arttırarak bireyleri monotonluktan kurtarır .Araştırmalar rol belirsizliği ve rol çatışmalarının da kayıtsızlık, öfkelenme, tatminsizlik, sorumluluğu başkalarına yükleme gibi bazı problemlere yol açtığını göstermiştir. Bu gibi olumsuz sonuçların önlenebilmesi için çalışanların rolünü açık bir şekilde tanımlaması gerekmektedir, rol belirsizliğinin kaygı uyandıran diğer bir yönü de yönetimden yeterince destek alınamamasıdır . Rol çatışmaları ise, üstlerden gelebilecek değişik taleplerin insanlarla iyi geçinmek zorunda olmanın yarattığı baskıların, üst ile farklı yarattığı baskıların yönetici ile farklı görüşte olmanın bir sonucudur. Rol sorunlarının yarattığı gerilimle başa çıkabilmek için örgütte çok yönlü bir değişikliğe gitmek gerekli olabilir. Örgütsel yapının yeniden düzenlenmesi, çalışanların ve diğer yöneticilerin davranış tutum ve değerlerinin değiştirilmesi, yönetim tarzının otokratik yönetimden, katılmalı yönetime doğru geliştirilmesi düşünülecek önlemler arasındadır.

Yetki ve otorite kullanarak çatışmayı bastırma yöntemi

Uzlaşma Yöntemi

Kaçınma ve Bağlanma Yöntemi

Sorun Çözme Yöntemi

Taviz Verme Yöntemi

Yumuşatma Yöntemi

Önemli Amaç ve Hedefleri Belirleme Yöntemi

Çatışma Kaynağını Yok Etme

Çatışmaya Taraf Olanları Değiştirme

Kaynakları Arttırma Yöntemi

Ortak Düşman Yaratma Yöntemi

Hakeme Gitme Yöntemi

Cezalandırma Yöntemi

Örgütsel İlişkileri Değiştirme Yöntemi

Oylama Yöntemi

Yalnız Bırakma Yöntemi

Kura Çekme Yöntemi

Çekilme Yöntemi

İş ve çalışma zenginleştirmenin amacı aşağıdaki unsurları kapsamaktadır.

Çalışanların iş tatminini arttırmak,

Monoton işlerden kurtulma için yeni olanaklar sağlamak,

Performansı iş tatmini ile beraber arttırmak,

Insan ilişkilerini geliştirmek,

Yüksek standartlarda hizmet sağlamak,

Katılımlı yönetimi destekleyerek yaratıcılığı arttırmadır.

Katılımlı yönetim, bir işletmede çalışanların doğrudan ya da temsilciler aracılığı ile özellikle kendilerini ilgilendiren alanlarda kararlarda söz ya da oy hakkı ile katılmalarıdır.

İş zenginleştirme sorumluluk alma, fark edilme, takdir görme, itibar kazanma, kişisel gelişim ve büyüme, öğrenme ve başarma duyguları gibi yüksek düzeyde motivasyon sağlayan faktörleri işin yapısı içinde bir araya getirmeyi amaçlayan iş tasarım sürecidir. İş zenginleştirme hem işin içerdiği etmenlerin (sorumluluk, tanınma, başarı fırsatı gibi) hem de işin özüne ilişkin niteliklerin (farklı beceriler, görevin kimliği, görevin anlamlılığı, özerklik gibi) geliştirilmesini içerir.

Bunlardan birincisi, örgütte stres faktörlerini ortadan kaldırmak veya azaltmaktır. İkincisi ise, bireylere stresle başa çıkma yollarını öğretmektir.

İş yerlerinde bugün ekonomik araçların sağlamış oldukları motivasyonun tek başına yeterli olmadığı söylenebilir. Psiko-sosyal araçlarda artık motivasyon için önemlidir. Sosyal destekte, motivasyon arttırıcı dolayısı ile stresi azaltıcı psiko sosyal araçlar arasında yer almaktadır. İşyerlerinde kurulan yakın arkadaş ilişkileri, aile toplantıları, belirli derneklere olan üyelikler, komşuluk ilişkileri sosyal destek sağlamaktadır.

Zaman yönetimi amaçlara ve hedeflere ulaşmada önemli bir kaynak olan zamanı kullanma çabasıdır. Zamanın tamamına yakınını çalışarak geçirmek zamanı yönetmek değildir. Ancak sosyolojik ve psikolojik ihtiyaçlarımızın karşılanması için de zamana ihtiyacımız vardır. Zamanı etkili yöneterek kendimize zaman ayırabilecek, böylece stresle de başa çıkılabilenecektir. Zaman baskısından kaynaklanan stresi önlemek için çeşitli zaman yönetim teknikleri geliştirilmiştir.