CEVAP:

İnsanlık tarihinin icatlar ve keşiflerle zenginleşen kırılma noktaları vardır. Tekerlek, matbaa ve elektriğin icadı gibi… İşte 1980’lerle birlikte bilgisayarların kocaman odalardan masalarımıza gelmesi ve bireysel kullanımın her yaşa uyarlanabilecek bir kolaylıkta olması bu kırılma noktalarından biridir. Tarım toplumunun ardından insanoğlu sanayi, finans ve bilgi toplumu derken farklı bir mecranın içinde buldu kendini. Bir cep telefonu ile İnternet bağlantısı olan bir bilgisayara sahip olmak, farklı bir yaşam biçimini şekillendiriyor günümüzde. Bizim kuşaklara belletilmiş, öğretilmiş olan tüm dogmalar yerle bir oldu. Elinizin altında akıllı bir cep telefonu varsa işiniz yanı başınızda demektir. Şirketler evden çalışmayı teşvik ediyor. Mesai saatinin kaçta başladığının bile bir önemi yok artık. İş yerinde kılık kıyafet hâlâ önemli ama bir zamanlar geçerli olan kıyafet yönetmeliklerini uygulatmak artık zor. Toplantı yapma biçimlerimizde bile radikal değişimler var. Kahve zincirlerinden birinin içinde bir araya gelip İnternet bağlantılı bir ortamda buluşup sunum yapıyorlar. Havaalanı toplantıları diye bir şey icat oldu. Uçakla geldiğiniz hava alanında şehre inip zaman yitirmek yerine toplantı yapacağınız kişiler havaalanına geliyor ve işinizi oradaki toplantı odalarından birinde bitirip bir sonraki uçakla geri dönüyorsunuz. Özel otomobillerini bir ofis donanımının gerekleriyle donatmış çok insan var. Yaşam şeklimizin bu denli değişmiş olmasının arkasındaki itici kuvvet hiç şüphesiz ki enformasyon teknolojilerindeki çağ atlatan bu hızlı gelişimdir. Yani hiçbir şey artık eskisi gibi değil. Teknoloji kullanımına paralel yaşam tarzımız değişti. Her birimiz bir anda yeni, dijital, sosyal birer medya oluverdik.

CEVAP:

20. yüzyılın sonuna doğru insanoğlunun teknolojiyi bilgiyi işlemek ile buluşturduğu bu noktada küresel bireyler kavramı karşımıza çıkar. Sosyal medya ve itibar konusunu bu kavram üzerinden tartışmamız gerekiyor. Enformasyon teknolojilerindeki değişim ve dönüşüm her birimizin küreselleşmesine irade dışı neden oldu. Aslında küreselleşmenin dinamiklerine baktığımızda; küreselleşme Eski Çağlarda, yani Romalılardan Sanayi Devrimi’nin olduğu dönemlere kadar imparatorların daha fazla toprağa sahip olmak arzusu, hırsı ve tutkusuyla savaşarak elde ettikleri bir şeydir. Sanayi Devrimi’yle birlikte her ne kadar ülkeleri yönetenlerin savaş tutkuları dinmese de ekonomik gerekçeler su yüzüne çıkmaya başladı. Böylece markaların ve şirketlerin küreselleştiği bir döneme girildi.

CEVAP:

George Orwell 1984 isimli romanını 1940’lı yılların ortalarında yazmıştı. O günlerin Sovyet toplumuna benzer toplumsal bir yaşamın bireyleri her anlamda sindirdiği, köleleştirdiği, değerlerini yok ettiği hatta aşkı bile yasakladığı baskıcı bir toplumu anlatır.

CEVAP:

Ocak 1984’de yayınlanan ve bireylerin küreselleşmesinin önünü açan 60 saniyelik Macintosh reklam filmi Orwell’ın “1984” adlı romanına gönderme yapmaktadır ve enformasyon teknolojilerindeki bu gelişimi yeni bir değerler dizisi olarak insanlık tarihinin yeni beyaz sayfasına yazdırmıştır.

CEVAP:

Apple’ın kurucusu Steve Jobs yeni ürününü anlatırken, “artık herkesin masasında bir bilgisayar olacak ve insanlar bulundukları yerden dünyanın herhangi bir yerindeki herhangi bir bilgiye zahmetsizce ulaşabilecek” diyordu. O güne kadar sadece bilgisayar eğitimi görmüş birkaç mühendisin el sürebildiği, büyük salonlara ancak sığabilen makineler yığını olan bilgisayarlar masa üstüne sığabilecek aletler olmuştu. İşte bireylerin yeni, dijital, sosyal ve medya olmaları bilim kurgu senaryolarından gerçek yaşama doğru gelmiştir. Sosyal medyada itibar yönetiminin başlama vuruşu bu şekilde gerçekleştirmiştir.

CEVAP:

Küresel birey olabilmek için başlangıçta bir elektronik posta adresi yeterli idi. İnsanlar kendi adres listesinde var olan kişilerle elektronik ortamda iletişim ve ilişki yöneterek dünya meselelerini gündeme getirebiliyordu. Sonraları ilgi alanımıza girdiğini düşünerek sistemine girdiğimiz sosyal ağ hesaplarından biri ya da birkaçı ile varlığımız pekiştirildi.

CEVAP:

Yaşı, dini, milliyeti, coğrafyası ne olursa olsun yer kürenin her tarafında aynı zaman diliminde kendi tercih ettiği teknolojik yöntemlere göre yaşayan bir kitle söz konusudur. Bu kitle zamanı geldiğinde kendi değerlerini dayatmaya çalışıyor yada başka ve benimseyebileceği değerler ile buluşuyor. Yer yer de yazılı atışmaların tarafı olabiliyor. Ama siyasetçilerden manavlara, kasaplara kadar herkes bu dünyanın içinde yer alabilmektedir. En önemlisi bireylerin birbiriyle iletişimleri arasında hiyerarşi yoktur. Bu ortamda aracı sekreterler, özel kalem müdürleri, bekleme odaları gibi zamansal engeller yoktur.

CEVAP:

Uyku dışında günlük zamanımızın ¼’ü sosyal medya ilişkili işlerde geçmektedir. 2015 verilerine göre neredeyse dünya nüfusunun yarısının içinde olduğu bir sistemden söz edilmektedir.

CEVAP:

2002 yılında yani ABD’nin İkinci Irak Savaşı’nı başlatmak için taraftar oluşturmaya çalıştığı dönemde gelişmiş ülkelerin başkentlerinin sokaklarında gökkuşağı bayrağı altında toplanan on binlerce insan kendi hükûmetlerinin böyle bir savaşta ABD’nin yanında saf tutmamasını istiyordu. Onları bu denli birbirine yapıştıran, eyleme sürükleyen ve hükûmetlere kök söktüren protestoların ardında şüphesiz enformasyon teknolojilerinin bireylere sağladığı etkileşim olanakları vardır. İnsanların birbirleriyle çok hızlı bir şekilde iletişim kurmaları bu tepkilerin hızla yayılmasına neden olmuştur. Böylelikle ABD müttefiki İngiltere ve birkaç küçük ülkeyi saymazsak bu savaşa yalnız girmek zorunda kaldılar.

CEVAP:

2010 yılında Londra’da öğrencilerin harçların azaltılması ile ilgili protesto eylemleri belki de yüz yıldır kentin sokaklarının tanık olmadığı türdendi. Enformasyon teknolojilerinin sağladığı olanaklar eylemlerin bu denli güçlü olmasına neden olmuştur. Sanal dünyanın sağladığı olanaklar sayesinde örgütlenen protestocular birbiriyle haberleşerek bilgi sahibi olmuşlardır.

CEVAP:

Bugün küresel olarak yükselen geniş bir sosyal aktivizm söz konusudur İnsan haklarından küresel ısınmaya, doğanın korunmasından organik tarıma, kadınçocuk-hayvan hakları ve bitki çeşitliliğinden yoksulluk ve açlıkla mücadeleye, savaşlara ve silahlanmaya karşı toplumsal bir duruş oluşturmaktan tohum korumaya, yerel kimlik ve kültürlerden şiddet ve teröre, kültür ve sanattan engellilerin sorunlarına ve ırk ayrımcılığına kadar çok çeşitli konularda on binlerce sivil toplum girişimi uğraş veriyor ve dünyayı değiştiriyor. Bu güç hükûmetler ve yasa yapıcılar üzerinde de çok etkili. Gündeme gelen konulara paralel yasalar, yönetmelikler değişiyor, perde arkasındaki çirkin oyunlar kamuoyunun gözleri önüne seriliyor. Enformasyon teknolojilerinin sağladığı olanaklar bu eylemlerin bu denli güçlü olmasına neden olmaktadır.

CEVAP:

Çok değil 2000’lere kadar bir web sayfasının yeterliliği ile geçiştirdiğimiz dijital dünya beraberinde birçok yeniliği iş hayatındaki etkileşimin içine dâhil etti. Örneğin; bloglar, pod cast’ler, video konferanslar, Periscope uygulamaları, dijital haritalar örnek verilebilir. Dijital ortamdaki yenilikler çok kısa bir süre içinde kendimizi ifade etmenin ve bizimle ilgili kanaatlerin oluşmasında etkin birer araç oldular. Bu yenilikler iş yapma biçim ve süreçlerini de değiştirdi. Şirketlerin basın toplantılarının artık nerede yapıldığı bile önemli değil. Çünkü toplantı ile aynı anda dünyanın herhangi bir yerinden canlı olarak izleyebiliyor, çevirisini alabiliyor, soru sorabiliyorsunuz.

CEVAP:

Geldiğimiz noktada yaşamı sosyal medya yönetiyor ve aynı zamanda herkes sosyal medyayı kontrolü altında tutmak istiyor. Örneğin, Kasım 2015’te Paris’te yaşanan terör kasırgası yakınlarını o kentte bilenleri de dehşet içinde bıraktı. Ancak bulunduğu yerde giriş yapmış olan Facebook kullanıcıları yakınlarına iyi ve güvende olduklarına dair mesajlarını en kritik zamanda buradan gönderebildiler. Bu da dijital dünyanın her alanda bizi nasıl etkilediğini göstermektedir.

CEVAP:

Kamuoyunun hoşuna gitmeyecek olaylar varsa sivil toplum kuruluşlarının etkisiyle topluma şikayetler yansıyabiliyor. Dahası change.org gibi dijital ortamlarda bir aktivist kampanyaya dönüşebiliyor ya da sikayetvar.com gibi takip sayısı yüksek sitelerde itibar zedelenebiliyor.

CEVAP:

Günümüzde farklı içerikler ve işlevsellikleri ile şimdilik sayabileceğimiz kadar sosyal medya ortamı vardır. Şüphesiz teknolojinin gelişim hızı bizi sayamayacağımız rakamlara götürüyor. Ancak bu ortamları kendi içinde gruplayacak olursak;

• Facebook, Twitter, Instagram, Youtube, Linkedin, Trip Advisor gibi yaygın kullanımda olan ilişki temelli ortamlar,

• Wikipedia, Wikileaks, Ekşi Sözlük gibi içerik yönetimi alanında kapsamlı bilgi temelli uygulamalar,

• Web sayfaları, bloglar, Periscope gibi kişisel olarak içerik ve yönetimine daha hakim olduğumuz ortamlar,

• İnternet medyası olarak tanımladığımız özellikle haber kökenli kuruluşların web ortamında kendi uygulama sayfalarının yer aldığı ortamlardan söz ediyoruz.

CEVAP:

Özüne baktığımızda bu ortamlarda bilgi var, ilişkiler var, kapsayıcılık var. Bunların her biri ya da hepsi itibarı olumlu da etkileyebilir olumsuz da. Çünkü hepsi birbiriyle ilişkilidir. Örneğin Wikileaks içindeki bir bilgiyi   Facebook’a koyulduğunda, takipçilerden biri bunu Twitter’a taşıyabiliyor; etkili bir blog yazarı bunu oradan alıp kendisine bir yazı konusu yapabiliyor, o bloğu takip eden bir başka kişi o yazıyı Linkedin’de paylaşabiliyor, oradan da yine bir bilgi sarmalı şeklinde sonsuz ve dipsiz bir dijital girdap içinde bu bilgi evrilmektedir.

CEVAP:

Geleneksel medyanın kim olduğunu bilir ve bu bilginin ışığında değerlendirme yaparız. Örneğin Hürriyet gazetesi… Kime ait olduğunu bilir, yazı işleri kadrosunu künyesinden okuyabilir, yazarlarını yazılarından takip eder, haberlerin veriliş tarzı ile ilgili bu gazetenin itibarı ile ilgili bir değerlendirme yapabiliriz. Aynı şekilde uluslararası basın yayın kuruluşları için de bir değerlendirme yapabiliriz. Belki CNN veya BBC’nin kime ait olduğunu, yazı işlerini kimin yönettiğini bilmeyiz ama bu kuruluşların bilgiyi işleme ve paylaşma biçimleri konusunda kişisel gözlemlerimize dayalı bir kanaatimiz vardır. Bu değerlendirmemiz onların mutlaka itibarlı yapmaz ama güvenirlik konusunda fikrimizin oluşumunu sağlar.

CEVAP:

Trip Advisor veya booking.com uygulamaları sosyal medya ve itibar ilişkisini çok net gösteren bir sosyal ağ uygulamasıdır. Tatil, yemek, konaklama, araç kiralama ve bu kapsamdaki hizmetlere katılan işletme sahipleri kullanıcıların yorumları ve değerlendirmelerini peşinen kabul ediyor. Otelde konaklayan bir turistin deneyimi, değerlendirmeleri ve 5 üzerinden o tesise kaç yıldız verdiği aslında bir itibar notudur. O yöreye gitmek isteyen ve bilgi sahibi olmak için bu ağların uygulamalarına bakan diğer kullanıcılar değerlendirmelerini daha önceki yorumlara göre yapıyor. Söz konusu işletmeler için yapılan yorumlar da itibarı oluşturan girdilerin açılımı oluyor.

CEVAP:

2000’li yılların başında hayatımıza giren Ekşi Sözlük farklı bir kategoride bireylerin küreselleşmesinin bir diğer örneğini oluşturuyor ama aynı zamanda itibar yönetimini doğrudan ilgilendiriyor. Bir başlığın perde arkasındaki görünümünü doğru/yanlış/alaycı ve hatta aşağılayıcı ifadelerle bulabileceğimiz Ekşi Sözlük sayfaları sitenin mimarı genç editörlerin farklı toplumsal değerlerini; kişiler, kurumlar, markalarla ilişkilendirerek yansıtıyor. Ekşi Sözlük editörlerinin oluşturduğu içerik, İnternet ortamında veya diğer kaynaklardan elde edilen bilgilerin bir anlamda doğrulanması için de kullanılıyor. Belki de buna madalyonun öteki yüzü demek gerekiyor. Bilgilerin doğruluğuyla ilgili hiçbir taahhüt yok ancak bilgi orada mevcut. Ekşi Sözlük itibarın sosyal medya ortamlarında yönetilmesi ile ilgili bir örnektir. Bu örneği tüm sosyal medya ortamlarına taşıyabiliriz.

CEVAP:

Bir sosyal medya ortamı içinde bir şirketin ya da bir kişinin itibarı ile ilgili övücü, takdir edici bilgiler veya tersi olabilir. Örneğin Ekşi Sözlük bilgilerine ne kadar güveniyoruz? Sosyal medya ve itibar ilişkisini irdelediğimizde sorgulamamız gereken temel soru bunun altında. Çünkü bu soruyu kişisel olarak yönetilmekte olan sosyal medya hesaplarına da taşıyabiliriz. Örneğin Facebook hesaplarımıza. Facebook arkadaşlığına kabul ettiğimiz kişiyi ne kadar tanıyoruz? Değerlerini ne kadar biliyoruz? Paylaştığı bilgilere ne kadar güvenebiliriz? Bizim paylaştığımız bilgileri kendi paylaşım alanlarına yansıtırken etik davranıyor mu? Yani ortada bir “güven” meselesi var. Bu mesele, sosyal medya-itibar ilişkisinin özünü oluşturuyor. Belli bir zaman dilimi içinde paylaşımları, içeriği yönetiş tarzı, değerleri ile güvenimizi kazanmış hesap sahiplerinin bilgilerine itimat edebiliyoruz. Dolayısıyla bu kişiler bir marka veya şirketle ilgili bir paylaşım yapıyorlarsa onu doğru kabul etmek konusunda bir çekincemiz olmuyor.

CEVAP:

Markaların sınavdan geçtiği sosyal medya ortamlarından biri şikayet siteleridir. Bunlar arasında gerek tüketicilerin gerekse markaların en yoğun buluştuğu sitelerden biri olan sikayetvar.com dikkat çekici bir etkililiğe sahiptir. Hatta bir çok şirketin pazarlama ve iletişim bölümlerinde sabah saatlerinde, işler önce bu sitede kendi markalarını ilgilendirecek bir bilgi var mı yok mu sorgulaması ile başlıyor. Bu tüketiciler açısından bir itibar sınavıdır. Çünkü bir haksızlığa uğradıklarını iddia ettikleri bilginin yanlış, kasıtlı, art niyetli olarak ortaya çıkması durumunda hukuki yaptırımlarla karşı karşıya kalabiliyorlar. Çünkü sisteme bir şikâyet ulaştığında SMS ile kişi doğrulaması yapılmakta, şikayetin kaynağı ve cinsi filtrelenmekte, içeriğin hem tüketici hem marka için hukuki sonuçlar doğurmaması için redaksiyondan geçirilmekte, yayımlanmadan önce son kontrol ve onay verilmektedir. Markalar açısından bir itibar sınavı; çünkü bu şikâyetleri ele alış biçimleri, gösterdikleri yakınlık, iletişim dili ve çözüm odaklılık olma isteği şikâyetin başında kaybedilmiş olan itibarı fazlasıyla iade edebilir.

CEVAP:

Dijital ortamın teknolojik olarak sunduklarını zarar vermek, intikam almak, itibarsızlaştırmak, kasıtlı girişimler gibi amaçlarla kullanma hevesi ve davranışı olarak tanımlanabilir.

CEVAP:

Takma isimli sosyal medya hesaplarından aslı astarı olmayan bilgilerin doğrudan zarar vermek, belki de tahrip etmek amaçlı bilgi yönetimini çok yoğun yaşıyoruz. Hatta filmlere bile konu olan senaryolarda bu girişimler rakibi stratejik bir yok etme planının yansıması bile olabiliyor. Özgürlüğün, özgür ifadenin ve yaşanabilecek  güzel bir dünyanın beklentisi ile sosyal medya kullanımı için küreselleşen bireyler tam bir hayal kırıklığı yaşıyorlar. Dahası, onlara bu hayal kırıklığını yaşatanlar kendileri gibi küreselleşmiş diğer bireylerdir.

CEVAP:

1900’lü yılların ilk yarısında yapılmış kanunlar, uluslararası yönetmelikler; tarihin, internetin sundukları karşısında çaresiz kalıyor. Kendini yenileyememiş mevzuat tsunami dalgaları gibi gelen bu dijital devrimin neden olduğu değişimin önünde direnemiyor. Alelacele çıkartılan yasalar ve yönetmeliklerle İnternet’e çekidüzen verilmek isteniyor. Bir geometrik şekil tanımlanarak içinin kontrol altında tutulabileceği hukuksal bir zemin arayışı dünyanın bir numaralı gündemidir. Ancak İnternet demek duygular demek. Duyguların fiziksel olarak sulandığı, boy verdiği ve hasadının yapıldığı yerdir.

CEVAP:

Özüne indiğimizde ise sosyal medyayı duyguların dijital ortamlara transfer edildikleri bir alan olarak görüyoruz. Kendi gerçek kimlikleri ya da takma isimleri ile bireyler içinde bulundukları sosyal ağların kapsama alanındaki diğer kişilerle duygularını paylaşıyorlar. Bu duyguları intikam almak, aşırı tepki vermek, zarar vermek amaçlı da yönetiyor olabilirler ve sonuçta karşısındakilerin itibarına oldukça zarar verebiliyorlar. Bunun yanısıra bir başarıyı paylaşmak, bunu başaranlarla gurur duymak, onlara hakkı olan bir takdiri yansıtmak gibi duygular da ifade ediliyor. Ya da amaçsız sadece ve sadece o anlık “duyguların” paylaşımı yer bulabiliyor.

CEVAP:

Dijital ortamın özellikle kişilerin ve şirketlerin itibarını hırpalayan, tahrip eden hatta yok edebilecek etkide olması dijital itibar yönetimi başlığı altında bir kavramı ortaya çıkardı. Bu kavram o kadar yaygınlaştı ki bir meslek olduğunu iddia edenler noktasına kadar gitmiştir.

CEVAP:

Bu kavramın iki başlık altında kullanılışı vardır. Birinci kullanım şekli, Google aramalarında ilk sayfada adınız veya şirketinizle ilgili olumsuz haberlerin teknoloji yardımı ile pek kolay bulunamayacak sayfalarda geriye atılmasıdır. Diğeri ise dijital ortamın sunduğu olanakları entegre bir sistemle itibarın yönetilmesi stratejisi ile ilişkilendirilmesidir.

CEVAP:

Sosyal medya yaygınlığı ve kullanımına paralel şirketler kendi çalışanlarının bu ağları nasıl ve ne şekilde kullanabileceklerine dair karmaşık uygulamalar geliştirmişlerdir. Hepsi amaçsız olan ve sonuçsuz kalan bu girişimler arasında Facebook, Twitter uygulamalarını yasaklayanlar, kısıtlı saatler içinde kullanımına izin verilenler olduğu gibi bazı şirketler sosyal ağların hangilerinin kullanılabileceğine dair listeler yayınladılar. Oysaki özellikle bir krize neden olan ve aslı astarı olmayan bilgilerin sosyal medya içinde dolaştığı durumlarda şirketin itibarını kurtaracak olan o şirketin çalışanlarıdır. Çalışanlar aslı astarı olmayan bilgilerin neden gerçeği yansıtmadığını kendi takipçileri ile ancak sosyal ağlar içinde paylaşarak itibar hasarını en azda tutulmasını sağlayabilirler.

CEVAP:

Online itibar yönetimi şu hususları kapsamalıdır:

• Şirket alt seçenekleri ile birlikte kendine ait web adreslerini toptan almış olmalıdır.

• Kasıtlı girişimlere karşı en öncelikli ve korunaklı alan adları şirketin adının kolay kolay taklit edilemeyeceği web adreslerinin olmasıdır.

• Şirketin interaktif bir web sayfası olmalı, tüm sosyal ortakları ile 7/24 bu sayfa üzerinden iletişim yönetebilmelidir.

• İtibar yönetimi stratejisinin ana parçası olarak şirket müttefik olarak tanımlayabileceği sivil toplum kuruluşları, meslek kuruluşları, kanaat önderleri, yerel yönetimler ve regülatörlere kurumsal değerlerinin yansıması olan uygulamaları online olarak düzenli bir şekilde paylaşmalıdır.

• Şirketin CEO’sunun bir kişisel blogu olmalı ve CEO buradan özellikle çalışanları ile düzenli paylaşımlarda bulunmalıdır.

• Şirketin en çok kullanılan sosyal ağlarda mutlaka kurumsal hesapları olmalı ve bunlar şirket tarafından yönetilmelidir. Özellikle Youtube’da bir kanal açılması ve etkin kullanılması bu açıdan önemlidir.

• Çalışanlar kendi sosyal ağlarını kullanmaya teşvik edilmeli ve buralarda şirketin itibarı ile ilgili olduğu düşünülen içerik onlarla düzenli olarak paylaşılmalıdır. Örneğin, yeni ürün lansmanı canlı olarak İnternet ortamında çalışanlarla paylaşılmalı ve onların kendi çevrelerine bu lansmanı duyurmaları beklenmelidir. Şirket içine yayın yapan kurumsal televizyonlarda çalışanların sosyal ağ paylaşımlarına örnek olarak yer verilmelidir.

• Aktivist gruplar ve şikâyet siteleri gibi doğrudan şirket itibarını hedef alabilecek yerler yakından izlenmeli, sorunların İnternet ortamında yaygınlık kazanmasından önce giderilmesine yönelik erken uyarı sistemleri çalıştırılmalıdır.

CEVAP:

George Orwell 1984 isimli romanını 1940’lı yılların ortalarında yazmıştı. O günlerin Sovyet toplumuna benzer toplumsal bir yaşamın bireyleri her anlamda sindirdiği, köleleş­tirdiği, değerlerini yok ettiği hatta aşkı bile yasakladığı baskıcı bir toplumu anlatır.

CEVAP:

Ocak 1984’de yayınlanan ve bireylerin küreselleşmesinin önünü açan 60 saniyelik Macintosh reklam filmi Orwell’ın bu romanına gönderme yapıyor ve enformasyon teknolojilerindeki bu gelişimi yeni bir değerler dizisi olarak insanlık tarihinin yeni beyaz sayfasına yazıyordu.

CEVAP:

Apple’ın kurucusu Steve Jobs yeni ürününü anlatırken, “artık herkesin masasında bir bilgisayar olacak ve insanlar bulundukları yerden dünyanın herhangi bir yerindeki herhangi bir bilgiye zahmetsizce ulaşabilecek” diyordu.

CEVAP:

Bugün küresel olarak yükselen geniş bir sosyal aktivizm söz konusudur. İnsan haklarından küresel ısınmaya, doğanın korunmasından organik tarıma, kadın-çocuk-hayvan hakları ve bitki çeşitliliğinden yoksulluk ve açlıkla mücadeleye, savaşlara ve silahlanmaya karşı toplumsal bir duruş oluşturmaktan tohum korumaya, yerel kimlik ve kültürlerden şiddet ve teröre, kültür ve sanattan engellilerin sorunlarına ve ırk ayrımcılığına kadar çok çeşitli konularda on binlerce sivil toplum girişimi uğraş veriyor ve dünyayı değiştiriyor. Bu güç hükûmetler ve yasa yapıcılar üzerinde de çok etkili. Gündeme gelen konulara paralel yasalar, yönetmelikler değişiyor, perde arkasındaki çirkin oyunlar kamuoyunun gözleri önüne seriliyor.

CEVAP:

Dijital ortamdaki yenilikler çok kısa bir süre içinde kendimizi ifade etmenin ve bizim­le ilgili kanaatlerin oluşmasında etkin birer araç oldular. Bu yenilikler iş yapma biçim ve süreçlerini de değiştirdi. Şirketlerin basın toplantılarının artık nerede yapıldığı bile önem­li değil. Çünkü toplantı ile aynı anda dünyanın herhangi bir yerinden canlı olarak izleye­biliyor, çevirisini alabiliyor, soru sorabiliyorsunuz.

CEVAP:

Sosyal medya ve bağlantılı web ortamlarında temel iş bilginin işlenmesi ve bu bilgiye ulaşanlar nezdinde oluşacak kanaatlerin yönetimi ile ilgilidir. Bu değerlendirmemiz onların mutlaka itibarlı yapmaz ama güvenirlik konusunda fikrimizin oluşumunu sağlar.

CEVAP:

Geleneksel medyanın kim olduğunu bilir ve bu bilginin ışığında değerlendirme yaparız. Örneğin Hürriyet gazetesi… Kime ait olduğunu bilir, yazı işleri kadrosunu künyesinden okuyabilir, yazarlarını yazılarından takip eder, haberlerin veriliş tarzı ile ilgili bu gazetenin itibarı ile ilgili bir değerlendirme yapabiliriz. Aynı şekilde uluslararası basın yayın kuruluşları için de bir değerlendirme yapabiliriz. Belki CNN veya BBC’nin kime ait olduğunu, yazı işlerini kimin yönettiğini bilmeyiz ama bu kuruluşların bilgiyi işleme ve paylaşma biçimleri konusunda kişisel göz­lemlerimize dayalı bir kanaatimiz vardır.

CEVAP:

Sosyal medya ortamlarını kendi içinde gruplayacak olursak;

• Facebook, Twitter, Instagram, Youtube, Linkedin, Trip Advisor gibi yaygın kullanımda olan ilişki temelli ortamlar,

• Wikipedia, Wikileaks, Ekşi Sözlük gibi içerik yönetimi alanında kapsamlı bilgi temelli uygulamalar,

• Web sayfaları, bloglar, Periscope gibi kişisel olarak içerik ve yönetimine daha ha­kim olduğumuz ortamlar,

• İnternet medyası olarak tanımladığımız özellikle haber kökenli kuruluşların web ortamında kendi uygulama sayfalarının yer aldığı ortamlardan söz edilebilir.

CEVAP:

Sosyal medya ortamları içerisindeki Facebook, Twitter, Instagram, Youtube, Linkedin, Trip Advisor gibi yaygın kulla­nımda olan ilişki temelli ortamlardır.

CEVAP:

Sosyal medya ortamları içerisindeki Wikipedia, Wikileaks, Ekşi Sözlük gibi içerik yönetimi alanında kapsamlı bilgi te­melli uygulamalardır.

CEVAP:

Sosyal medya ortamları içerisindeki Web sayfaları, bloglar, Periscope gibi kişisel olarak içerik ve yönetimine daha hakim olduğumuz ortamlardır.

CEVAP:

Sosyal medya ortamları içerisindeki İnternet medyası olarak tanımladığımız özellikle haber kökenli kuruluşların web ortamında kendi uygulama sayfalarının yer aldığı ortamlardır.

CEVAP:

Trip Advisor veya booking.com uygulamaları sosyal medya ve itibar ilişkisini çok net gösteren bir sosyal ağ uygulamasıdır. Tatil, yemek, konaklama, araç kiralama ve bu kap­samdaki hizmetlere katılan işletme sahipleri kullanıcıların yorumları ve değerlendirmele­rini peşinen kabul ediyor. Otelde konaklayan bir turistin deneyimi, değerlendirmeleri ve 5 üzerinden o tesise kaç yıldız verdiği aslında bir itibar notudur. O yöreye gitmek isteyen ve bilgi sahibi olmak için bu ağların uygulamalarına bakan diğer kullanıcılar değerlendir­melerini daha önceki yorumlara göre yapıyor. Söz konusu işletmeler için yapılan yorumlar da itibarı oluşturan girdilerin açılımı oluyor.

CEVAP:

Ekşi Sözlük itibarın sosyal medya ortamlarında yönetilmesi ile ilgili bir örnektir. Ekşi Sözlük kurumsal bir örnek. İçinde şirketimizin itibarı ile ilgili övücü, takdir edici bilgiler veya tersi olabilir.

CEVAP:

Trolizm, dijital ortamın teknolojik olarak sunduklarını zarar vermek, intikam almak, itibarsızlaştırmak, kasıtlı girişimler gibi amaçlarla kul­lanma hevesi ve davranışıdır.

CEVAP:

Dijital ortamın özellikle kişilerin ve şirketlerin itibarını hırpalayan, tahrip eden hatta yok edebilecek etkide olması dijital itibar yönetimi başlığı altında bir kavramı ortaya çıkardı.

CEVAP:

Dijital itibar yönetimi kavramın iki başlık altında kullanılışı var. Birinci kullanım şekli, Google arama­larında ilk sayfada adınız veya şirketinizle ilgili olumsuz haberlerin teknoloji yardımı ile pek kolay bulunamayacak sayfalarda geriye atılması. Diğeri ise dijital ortamın sunduğu olanakları entegre bir sistemle itibarın yönetilmesi stratejisi ile ilişkilendirilmesi.

CEVAP:

Olması gereken online itibar yönetimi şu hususları kapsamalıdır:

• Şirket alt seçenekleri ile birlikte kendine ait web adreslerini toptan almış olmalıdır. Kasıtlı girişimlere karşı en öncelikli ve korunaklı alan adları şirketin adının kolay kolay taklit edilemeyeceği web adreslerinin olmasıdır.
• Şirketin interaktif bir web sayfası olmalı, tüm sosyal ortakları ile 7/24 bu sayfa üzerinden iletişim yönetebilmelidir.
• İtibar yönetimi stratejisinin ana parçası olarak şirket müttefik olarak tanımlayabileceği sivil toplum kuruluşları, meslek kuruluşları, kanaat önderleri, yerel yönetimler ve regülatörlere kurumsal değerlerinin yansıması olan uygulamaları online olarak düzenli bir şekilde paylaşmalıdır.
• Şirketin CEO’sunun bir kişisel blogu olmalı ve CEO buradan özellikle çalışanları ile düzenli paylaşımlarda bulunmalıdır.
• Şirketin en çok kullanılan sosyal ağlarda mutlaka kurumsal hesapları olmalı ve bunlar şirket tarafından yönetilmelidir. Özellikle Youtube’da bir kanal açılması ve etkin kullanılması bu açıdan önemlidir.
• Çalışanlar kendi sosyal ağlarını kullanmaya teşvik edilmeli ve buralarda şirketin itibarı ile ilgili olduğu düşünülen içerik onlarla düzenli olarak paylaşılmalıdır. Örneğin, yeni ürün lansmanı canlı olarak İnternet ortamında çalışanlarla paylaşıl­malı ve onların kendi çevrelerine bu lansmanı duyurmaları beklenmelidir.
• Şirket içine yayın yapan kurumsal televizyonlarda çalışanların sosyal ağ paylaşım­larına örnek olarak yer verilmelidir.
• Aktivist gruplar ve şikâyet siteleri gibi doğrudan şirket itibarını hedef alabilecek yerler yakından izlenmeli, sorunların İnternet ortamında yaygınlık kazanmasın­dan önce giderilmesine yönelik erken uyarı sistemleri çalıştırılmalıdır.

CEVAP:

Online itibar yönetiminde erken uyarı sistemleri aktivist gruplar ve şikâyet siteleri gibi doğrudan şirket itibarını hedef alabilecek yerler yakından izlenmeli, sorunların İnternet ortamında yaygınlık kazanmasın­dan önce giderilmesine yönelik çalıştırılmalıdır.

CEVAP:

Özellikle bir krize neden olan ve aslı astarı olmayan bilgilerin sosyal medya içinde dolaştığı durumlarda şirketin itibarını kurtaracak olan o şirketin çalışanlarıdır. Ça­lışanlar aslı astarı olmayan bilgilerin neden gerçeği yansıtmadığını kendi takipçileri ile ancak sosyal ağlar içinde paylaşarak itibar hasarını en azda tutulmasını sağlayabilirler.