Ne bilgi ve enformasyon ne de enformasyon ve veri eş anlamlıdır. Yine de bu üç kavram arasında bir ilişki vardır. Veri, gözlemlerin direk sonuçlarıdır ve kategorileştirilip üzerine bir anlam eklendiğinde enformasyona dönüşür. Bu enformasyondan tahminler yapılmadığı sürece bilgi ortaya çıkmış sayılmaz. Bilgi, belli bir fonksiyonu yerine getirmek üzere kullanılan enformasyon ve işlemsel süreçlerin bir birikimi olarak görülmektedir.

Enformasyonun bilgiye dönüşmesi aşamaları:

• Karşılaştırma: Duruma ilişkin enformasyon ile bildiğimiz diğer durumlara ilişkin enformasyonlar arasındaki benzerlik ve farklılıkların belirlenmesi,
• Sonuçlar: Enformasyonun kararlar üzerinde ne gibi etkilerinin olduğunun bilinmesi,
• Bağlantılar: Bu bilgi parçası ile diğerleri arasında nasıl bir ilişki olduğunun ortaya konması,
• Konuşmalar: Diğer çalışanların bu enformasyon hakkındaki düşüncelerinin öğrenilmesidir.

Bir bilginin know-how olarak nitelendirilebilmesi için her şeyden önce bu bilginin sınaî alanda faaliyet gösteren bir ticari işletmenin ekonomik faaliyetinde kullanılabilecek bir nitelik taşıması gerekmektedir. Yani bu bilgi bir ticari işletmenin üretimine, satımına, organizasyon ve yönetimine ilişkin olmalıdır. Örneğin, bu bilgi bir malın aynı makine ve araçlarla daha seri bir şekilde üretilmesini sağlayan teknik bir bilgi olabileceği gibi işletmenin yönetim ve organizasyon maliyetlerini düşüren bir çeşit bilgi de olabilir. Know-how’ların kısa zamanda elde edilmesi pazarda rekabet şansını büyük ölçüde artırmaktadır.

Amaçlar;

• İşletmelerin performansının, verimliliğinin, rekabet gücünün artmasına katkıda bulunmak,
• Karar almayı etkinleştirmek, enformasyonun etkili bir biçimde elde edilmesi, paylaşılmasını ve kullanılmasını sağlamak ve zaman israfını önlemek,
• Müşterilere yönelik sorumluluğu artırmak ve faaliyetlerin iyileştirilmesini en iyi uygulamaların elde edilmesini sağlamak,
• Çalışanların bilgi istiflemesini önlerken, bilgiyi paylaşmalarını teşvik etmek,
• Çalışanların ve yürütülen faaliyetlerin verimli olmasını ve araştırma maliyetlerinin ve gecikmelerin azaltılması sağlamak,
• Ürün ve hizmetlerin kalitesini yükseltmek,
• Yenilik ve icatları teşvik etmektir.

Başarılı bir bilgi sistemi uygulamasının işletmeye sağladığı başlıca faydalar:

• Bilginin maliyetinde düşüş,
• İş potansiyelinde artış,
• Kararların otomatikleştirilmesi olarak belirtilmektedir.

Bu bileşenler:

• İşletme kayıtları: Sermaye maliyeti, lojistik faaliyetlerin maliyeti ve standart maliyetler.
• Yönetim: Rekabetçi hareket, satış tahminleri, gelecek trendleri, ürün teklifleri ve yeni pazarlar.
• Sektör/dış veriler: Pazar payı, demografik trendler, mevcut ürün ve ekonomik trendler.
• Operasyonel veri: Taşıma ücreti, ulaşım günlüğü, stok, ürün hareketleri.
• Sipariş işleme: Müşteri lokasyonu, sipariş günlüğü, satıcı, kâr, sipariş durumu.
• Rapor oluşturma: Sipariş performansı, taşıma performansı, atık parça ve geri dönüşler, lojistik performans, maliyet raporları gibi verilerden oluşmaktadır.

Bilgi teknolojisi, işletmelerde karar alıcı organ olan yöneticilere gerekli bilgiyi sağlamak suretiyle işletme süreçlerinin işleyişini sağlayan teknoloji uygulamalarıdır. Veri ve bilgilerin toplanması, işlenmesi, saklanması, farklı birimler arasında iletimi ve erişimi gibi bilgiyle ilgili tüm süreçlerde kullanılan elektronik, optik vb. araç ve gereçleri ifade eder.

Modüller;

• İşletme Bilgi Sistemleri ve E-İş uygulamaları
• Karayolu Eşya Taşımacılığı
• Filo Yönetimi
• Taşıma Organizasyonu
• Güzergâh Planlama
• Eşya, Araç ve Sürücü Takip Sistemi
• Hava Yolu Yük Taşımacılığı
• Demir Yolu Yük Taşımacılığı
• Depo-Antrepo Operasyonları
• Müşteri İlişkileri Yönetimi
• Gümrük Operasyonları
• Dış Ticaret İşlemleri
• Özellikli Taşıma Türleri
  • Proje Taşımacılığı
  • Konteyner Taşımacılığı
  • Kargo Taşımacılığı
  • Otomobil, Tekstil vb. Taşımacılığı

E-lojistik; daha fazla bilgi ve hizmetin sunulduğu, geleneksel lojistiğin gelişmiş şeklidir. Daha açık bir anlatımla geleneksel lojistik süreçlerinde (satın alma, depolama, müşteri hizmetleri vb.) internet teknolojilerinin temel alındığı sistemdir.

• Lojistik bilgi sistemlerinin uygulama alanları;
• Lojistik hizmet üreten işletmelerdeki “e” tabanlı uygulamalar,
• Lojistik hizmet alan işletmelerdeki “e” tabanlı uygulamalar,
• Kamu yönetiminde “e” tabanlı uygulamalardır.

MIS (Management Information System): Yönetim Bilgi Sistemi, veriyi çabuk ve ekonomik bir şekilde işlerken yöneticiye karar alma aşamasında kullanacağı bilgileri özetleyen ve seçen ek bir basamak oluşturmaktadır. Bu sistem ile bilgi üzerinde bir yönetim kontrolü sağlanmaktadır. Sistemin amacı; bilginin sistematik bir şekilde elde edilmesi, değerlendirilmesi, analiz edilmesi ve gerekli kullanıcıya zamanında, doğru, güncel ve minimum belirsizlik içererek aktarımın sağlanmasıdır.

DSS (Decision Suport System): Karar Destek Sistemi, kullanıcıya, kararların sonuçlarını irdeleyebilen özel tasarlanmış modeller sağlamaktadır. Karar Destekleme Sistemi, Yönetim Bilgi Sistemi ile gelen birtakım olumsuzluklara cevap bulabilmek amacı ile oluşturulmuştur. Yönetim Bilgi Sistemi dâhili mali veriler üzerine temellendirilmiştir, direkt olarak üst yönetimin ihtiyaçlarına ve karar mekanizmasına odaklanmaz. Karar Destekleme Sistemleri, kullanıcıya, kararların sonuçlarını irdeleyebilen özel tasarlanmış modeller sağlamaktadır. Örneğin, organizasyona ilişkin mali bir model kullanıldığında sistemin verimlilik üzerine etkileri belirlenir ve kullanıcı sonuçları kolaylıkla izleyebilmektedir.

Şirketlerin intranet ağlarındaki uygulamaların (fiyat listeleri, envanter raporları, yükleme bilgileri,
tedarikçiler, bağımsız satış temsilcileri ve bayiler gibi) şirket dışı harici kullanıcılara açan özel bir ağ yapısıdır. Ekstranet, bu işlemleri gerçekleştirirken işletmenin veritabanları ile diğer işletmelerin veritabanlarını birbirine bağlayarak sistem entegrasyonu adı verilen ve işletmeler arası veritabanı paylaşımını konu alan mekanizmaları i şletmektedir. Taraflar arasında gerçekleştirilen tüm işlemlere ait bilgiler, otomatik olarak bilgisayarlara bağlı veritabanları ve bu veritabanlarını kontrol eden işletme genel kaynaklar planlaması yazılımları ile kullanıcılara sunulabilmektedir.

Bu sistemin amaçlarından başlıcaları:

• İlave iş gücüne gereksinim duyulmadan eldeki envanterin adreslenmesi,
• Bilgisayara yapılan girişlerin işleri aksatmaması ve basit yapılabilmesi,
• Eldeki envanterler ile ilgili anlık raporlar üretebilmeleri,
• Periyodik sayımların daha kısa sürede tamamlanabilmesi,
• Fifo (First in First Out, ilk giren ilk çıkar) uygulamalarına imkân vermesi şeklinde sıralanmaktadır.

Zorunlu kılan nedenleri;

• Taşınacak mal-araç organizasyonu ve denetimi,
• Coğrafi mesafe ve operasyonlar,
• Filo büyüklüğü,
• Güzergâh belirleme,
• Zaman planlaması

şeklinde sıralamak mümkündür. Tüm bu faktörlerin ortak noktası taşıma yönetimine etkinlik ve verimliliğe sağladığı katkıdır.

1. Gelişmiş yük izleme sistemleri,
2. Nakliyeci işbirliği platformları,
3. Uluslararası nakliye yönetimi,
4. Tedarik lojistiği yönetimi,
5. Navlun hesaplama, eşleştirme ve ödeme otomasyonu olarak sıralanmaktadır.

ERP, işletmelerde mal ve hizmet üretimi için gereken iş gücü, makine, malzeme gibi kaynakların verimli
bir şekilde kullanılmasını sağlayan bütünleşik yönetim sistemlerine verilen genel addır. ERP sistemleri, bir işletmenin tüm veri ve işlemlerini bir araya getirmeye veya getirilmesine yardımcı olmaya çalışan ve genelde kullanımı kolay olan sistemlerdir. Klasik bir ERP yazılımı, işlem yapabilmek için bilgisayarın çeşitli yazılım ve donanımlarını kullanır. ERP sistemleri temel olarak değişik verilerin saklanabildiği bütünleşik bir veritabanı kullanırlar.

EDW, bir ürün değil, bir ortamdır. Çoklu veritabanı veya diğer bilgi sistemlerinden ilgili veriyi elde etmek için gerekli olan algoritmaları, araçları içeren topluluktur. İlgili veriyi elde etmedeki amaç, veri sorgulama ve raporlamadır. Sistem, birçok veritabanından gelen bilgiyle beslenir ve son kullanıcının erişimi için hazır bulundurulur. Veriyi yüksek maliyetli bireysel sistemlerde değil, düşük maliyetli büyük sistemlerde işlediklerinden maliyetlerde düşme sağlarlar. Son kullanıcılara kolay kullanılan sorgulama ve analiz araçlarıyla ve grafik ara yüzlerle bilgiye ulaşım imkânı sunarlar. Bilgiler, ayrı sistemlerden değil, sürekli güncellenen tek bir sistemden alınır.

EDI, bilgisayar uygulamalarının daha az maliyetle, daha verimli bir biçimde gerçekleştirilmesi ve firmalar arası veri transferinin hızlandırılması amacıyla geliştirilmiştir. Temel amacı, farklı ortamlarda çalışan uygulama yazılımları arasında belli standartlarda veri transferinin gerçekleştirilmesidir. En yaygın tanımı ile EDI, verinin bir bilgisayar uygulamasından başka bir bilgisayar uygulamasına, kullanıcılar tarafından ortaklaşa tanımlanmış standartlarda, elektronik ortamda transferidir. Bir başka deyişle, elektronik veri değişimi kavramı, “kâğıtsız ticaret” olarak düşünülebilir.

1. Doğrudan faydalar: İnsan faktörü olmadan, bir uygulamadan diğer uygulamaya elektronik olarak yollanan bilgi sonucunda oluşmaktadır. Örneğin, bilgiyi alan şirket tekrar veri girme maliyetinden, bilgiyi yollayan şirket ise posta maliyetinden kurtulur. Böylece her iki şirket içinde hatalar azalmakta ve el ile takip için gereken iş gücü gereksinimi ortadan kalkmaktadır
2. Dolaylı faydalar: Organizasyonun yaptığı işin yapış yolunu teknoloji kullanarak değiştirmesi ve EDI kullanılması sonucu;

• Azalan envanter seviyeleri ve sonucunda stokun elde tutma ve depolama maliyetlerinin azalması,
• Sipariş süresinin kısalması,
• Nakit akışının hızlanması,
• Kârlılığın artması sağlanmaktadır.

3. Stratejik faydalar: Uzun dönemli olmakla birlikte, işletme için büyük önem taşıyan ve zor ölçülebilen faydalardır. Stratejik boyutta sağlanabilecek faydalar:

• İşletmeler arasında eşgüdüm sağlanması,
• Müşteri sadakatini artırması,
• Karar almayı kolaylaştırması,
• Uzun dönemli, düşük maliyetli pazar pozisyonu sağlaması,
• Uluslararası rekabet yeteneğinin artması,
• Müşteri, iş ortakları ve satıcılar ile iyileştirilmiş ilişkiler ve ortaklığa varan dayanışmalar olarak sıralanmaktadır.

Barkod, ticaret ve sanayinin hemen her alanında yaygın olarak kullanılan bir otomatik tanıma/veri toplama tekniğidir. Barkod etiketlerinin ucuz ve üretiminin kolay olması, okuyucu cihazlarının çok çeşitli ve ucuz olması bu yaygınlığın önemli nedenlerindendir. İşletmelerin oturmuş barkod sistemleri, oluşabilecek hatalar ve çalışanların ihmalinden kaynaklanan eksik veri girişlerini en aza indirmektedir.

RFID, kişilerin ya da nesnelerin kimliğine ilişkin bilgilerin radyo dalgaları kullanılarak iletildiği sistemlerin genelini anlatan bir terimdir. RFID teknolojisi, özellikle lojistik, pazarlama ve hizmet sektörlerinde yaygın olarak kullanılmaktadır. RFID teknolojisinin kökleri 2. Dünya Savaşı yıllarına kadar uzanmaktadır. Almanlar, Japonlar ve Amerikalılar kilometrelerce uzaklıktaki düşman uçaklarının dost mu, düşman mı olduğunu anlamak Radyo Frekanslı Kimlik Belirleme (RFID) teknolojisin kullanmaktaydılar. Bu yöntem, tarihte bilinen ilk radyo frekansıyla kimlik belirleme yöntemi olmuştur.

GPS, uydu sinyalleri yardımıyla, herhangi bir yer ve zamanda, her türlü hava koşullarında, global bir koordinat sisteminde, yüksek duyarlılıkta, ekonomik olarak anında ve sürekli konum ve zaman bilgilerini belirlemeye olanak veren yüksek doğruluklu küresel konum belirleme ve navigasyon sistemidir.

GPRS, GSM şebekesi üzerinden paket data iletimi sağlayan, birçok şebekenin kullanıcılarının veri uygulamalarına erişim sağlayabilmek için kullandığı verimli bir teknolojidir. GPRS, son kullanıcının mobil veri iletişimini, “devamlı sanal bağlantı” durumunu ekonomik hâle getirerek ve veri alımını ve gönderimini bugünkünden çok daha yüksek hızda mümkün kılarak önemli ölçüde geliştirmektedir. GPRS, mobil iletişim teknolojisinde hâlen kullanılan devre anahtarlamalı yani kullanıcıya tahsis edilen bir tek hat üzerinden sürekli bağlantı yerine paket anahtarlamalı, aynı hattı birden çok kullanıcının paylaştığı bir teknolojidir.

GIS, konuma dayalı gözlemlerle elde edilen grafik ve grafik-olmayan bilgilerin toplanması, saklanması, işlenmesi ve kullanıcıya sunulması işlemlerini bir bütünlük içerisinde gerçekleştiren bir bilgi sistemidir. Lojistik sektöründe CBS kısaltması kullanılmaktadır.

Rotalama ve Çizelgeleme, müşterilerden İnternet veya diğer yollardan gelen siparişler otomatik olarak veya manuel olarak CBS’de yer alan sayısal haritalara yerleştirilmektedir.
Araç Takip, CBS yazılım uygulaması, çalışma alanının yollarını içeren sayısal haritalar, araçların konumlarını belirleyecek olan GPS ve GPS alıcısının sinyal alamadığı yerlerde konum verisi sağlamaktadır.
Alan Planlaması, depo, dağıtım merkezi, toptancı merkezi ve perakende merkezi gibi tesislerin sahip olduğu alanların haritalanması ve kapsadığı bileşenlerin en uygun biçimde, alanı optimal kullanacak şekilde yerleştirilmesi verimli kullanım ve maliyet tasarrufu sağlamaktadır.
Görselleştirme ve Analiz, müşterilerin konumlarının bilinmesi, arz zincirinin bir parçası olan perakendecilik şirketleri için birçok açıdan önemlidir. Çoğu perakende firması, yeni bir şubenin nereye açılacağı sorusuyla karşılaşmaktadır. Bunun için uygun kararı, grafik olmayan bilgilerle ve kağıt haritaları kullanan analog tekniklerle vermek zordur. Bu tür senaryolarda, en iyi yeni perakende yerini bulmak için bir karar destek sistemi olarak CBS’nin kullanılması iyi bir sonuç sağlamaktadır.
Depo ve Servis Merkezlerinin Konumlandırılması, depo ve servis merkezlerinin kurulacağı yerlerin belirlenmesi planlama seviyesinde bir karar olduğu için tüm süreci gelecekte de etkiler, bu yüzden büyük öneme sahiptir. Ayrıca bu gibi tesislerin kaldırılması, yerlerinin değiştirilmesi gibi faaliyetlerin gerçekleştirilmesi durumunda, bunun ne gibi etkilerinin olacağının belirlenmesi de önemlidir. Bu kararları verebilmek için CBS’den yararlanarak bu tesislerin kapsadığı alanlar analiz edilebilmektedir.
Ürün Akışları ve Dağıtım Yönetimi, yaygın bayi ağına ve geniş araç filosuna sahip olan veya saha ekipleri ile anlık ürün dağıtımı ve satışı yapan firmalar için iş süreçlerinin konumsal olarak izlenmesi oldukça önemlidir. Bayiler stok tutma maliyetlerini aşağıya çekmek amacıyla siparişlerini ihtiyaç duyduğu anda vermektedir. Firma ve ürünün teslim edileceği müşteri veya bayi için ürünün dağıtım merkezinden çıktıktan sonra, gideceği hedefe kadarki durumunun izlenebilmesi önemlidir.

Çağımızda bilgi, klasik üretim faktörleri olan sermaye, emek ve doğal kaynakları ikinci plana düşürerek işletmelerin en önemli varlığı hâline gelmiştir. Ancak bilgi, tek başına rekabet üstünlüğü sağlamada  yeterli değildir, eldeki bilgilerin teknoloji ile bütünleşmesi, bu bilgileri yönlendiren kalifiye insanların ve organizasyonların olması gerekmektedir.

Doğru bilgi akışının sağlanması ve bu bilginin planlanması lojistik yönetimi organizasyonlarında da temel ölçüttür. Lojistik yöneticileri, bir organizasyon içinde kaynakların koordinasyonunu sağlayarak bu faaliyetlerin her birinden gelen bilgileri birleştirmektedir. Birleştirilen faaliyet bilgileri, lojistik yönetiminde planlama organizasyonu ve müşteri memnuniyetinde maksimum verimliliğin sağlanmasında temel ölçüt olarak kabul edilmektedir.

Veri, gözlemlerin direk sonuçlarıdır ve  kategorileştirilip üzerine bir anlam eklendiğinde enformasyona dönüşür.

Bilgi, belli bir fonksiyonu yerine getirmek üzere kullanılan enformasyon ve işlemsel süreçlerin bir birikimi olarak görülmektedir.

Oxfordlu bilim adamı Wilson, 1996 yılında iş hayatındaki hiyerarşinin akışını temel alarak veri, enformasyon ve bilgi arasındaki ilişkiyi ortaya koymuştur. (S: 143 Şekil 6.1)' de de görüldüğü üzere, veri seçilerek ve analiz edilerek enformasyon üretilebilmekte, enformasyon seçilerek ve birleştirilerek bilgiyi üretmekte, son olarak kararlar ve tahminler sonrasında faaliyete geçilmektedir.

Bilgi hiyerarşinin en alt basamağında “veri”, bilginin oluşmasındaki ilk basamakta olup tek başlarına anlam ifade etmeyen ön bilgi olarak tanımlanmaktadır. Örgütle ilişkilendirilerek açıklamak gerekirse örgüt içi ve örgüt dışında oluşan koşullarla ilgili yapılan işlemlerin belli biçimde tutulmuş kayıtları olarak belirtilmektedir. Veriler daha çok örgüt hiyerarşisi içerisinde alt seviye olan “çalışanlar” tarafından kullanılır.

Bilgi hiyerarşisinin ikinci basamağında bulunan enformasyon, verilerin bir anlam bütünlüğü içerisinde bir araya gelmesi ile oluşan yapılandırılmış veriler bütünüdür. Verilere çeşitli yöntemlerle değer eklenmesi sonucu enformasyon oluşur. Örgüt hiyerarşisi içerisinde operasyonel faaliyetlerin gerçekleştirilmesinde kullanılırlar, yani bir örgüt içinde rutin işlerin sürdürülmesini sağlar. Örgüt içerisinde enformasyon sayesinde, amaca yönelme, kategorize etme, hesaplama ve özetleme faaliyetleri gerçekleştirilir.

Hiyerarşinin üçüncü basamağında bilgi, enformasyonun bir amaç doğrultusunda kullanılması ile oluşmaktadır. Enformasyonun bilgiye dönüşmesi aşamaları:

• Karşılaştırma: Duruma ilişkin enformasyon ile bildiğimiz diğer durumlara ilişkin enformasyonlar arasındaki benzerlik ve farklılıkların belirlenmesi,
• Sonuçlar: Enformasyonun kararlar üzerinde ne gibi etkilerinin olduğunun bilinmesi,
• Bağlantılar: Bu bilgi parçası ile diğerleri arasında nasıl bir ilişki olduğunun ortaya konması,
• Konuşmalar: Diğer çalışanların bu enformasyon hakkındaki düşüncelerinin öğrenilmesi şeklinde belirtilmektedir.

Hiyerarşik süreçte üçüncü basamakta yer alan “Bilgi” örgüt ilişkisi içerisinde üst düzey yönetim tarafından sentez ve analiz amaçlı kullanılmaktadır.

Bu aşamadaki bilgi örgüt içersinde “teknik bilgi” yani “Know-How” olarak adlandırılmaktadır. Günümüzde teknik bilgi sahipliği büyük önem taşımaktadır. Teknik bilgi sahipleri, uzun uğraşlar ve büyük yatırımlar sonucu elde ettikleri bu bilgileri gerek kendi üretim faaliyetlerinde kullanarak gerekse satarak ya da kiralayarak büyük gelirler elde etmektedirler.

Bir bilginin know-how olarak nitelendirilebilmesi için her şeyden önce bu bilginin sınaî  alanda faaliyet gösteren bir ticari işletmenin ekonomik faaliyetinde kullanılabilecek bir nitelik taşıması gerekmektedir.

İşletmenin müşterileri temel alınarak sistematik planlı bir şekilde üretilen bilgi işletmeler için sürdürülebilir rekabet avantajı sağlar, ancak bu bilginin sürekli güncelleştirilmesi ve kullanılması bilgi yönetimi ile sağlanmaktadır.

Bilgi yönetimi; değerli olan bilginin elde edilmesi, depolanması, paylaşılması, kullanılması ve bu bilginin doğru zamanlarda, istenilen her yerden ulaşılabilmesini sağlayıp organizasyonun entelektüel mülkünü arttırmak, tekrarlanan işlemlerin tamamının teknolojik araçlarla yapılmasını sağlamak ve bunun sonucunda pozitif iş neticeleri elde etmek amacıyla yapılan bir dizi teknolojik ve kültürel işlemlerdir.

Yapılan araştırma sonuçlarına göre bilgi yönetimi uygulamalarından beklenen somut faydalar içerisinde, daha iyi karar verme, müşteri hizmetlerinin iyileştirilmesi ve personel etkililiğinin artırılması en önemlileri olarak gösterilmektedir.

İşletmeler için vazgeçilmez hâle gelen bilgi sistemleri, veri saklama ve erişimine yönelik olan bir bilgisayar sistemidir. Bilgi sistemleri, bilgiyi işlemden geçirir, depolar ve dağıtır. Sistemler hem insan hem de elektronik unsurları içerir. İnsan unsuru özellikle karar prosesi, elektronik unsurlara göre daha karmaşık proseslerken elektronik unsurlar insan unsuruna oranla daha basit proseslerdir.

Pratikte bilgi sistemlerinden gerçek bir fayda sağlayabilmek için sistemin büyük bir özenle planlanması ve yürütülmesi gerekmektedir. Başarılı bir bilgi sistemi uygulamasının işletmeye sağladığı başlıca faydalar:

• Bilginin maliyetinde düşüş,
• İş potansiyelinde artış,
• Kararların otomatikleştirilmesi olarak belirtilmektedir.

İşletmelerin iç işleyişleri ve pazarda optimum performans göstermeleri ne kadar entegre çalıştıklarına bağlıdır. Bu anlamda bilgi sistemi bütünleşme konseptinin merkezinde yer almaktadır. Kabul edilebilir müşteri bütünleşme yetenekleri için bir işletmenin iş ortaklarıyla açıkça haberleşebilmesi, bir ekip şeklinde problemlere çözüm üretebilmesi, verileri elektronik olarak değiştirebilmesi, planlama, dağıtım süreçlerini dinamik olarak çizelgeleyebilmesi gerekmektedir. Bu faaliyetlerin maliyetleri yüksek olsa da uzun vadede bu işlemleri gerçekleştirecek kaynaklara ayrılacak anaparanın bilgi yönetimi altyapılarına yatırılması mantıklıdır. Bilgi sistemi lojistik faaliyetler konseptine etkin bir şekilde kanalize edildiği takdirde faaliyetin tüm partnerleri arasındaki bilgi bütünleşmesi, daha düşük operasyon maliyetleri, daha yüksek müşteri katma değeri sağlamaktadır. Bu nedenle işletmeler bilgi paylaşımını rekabetçi stratejilerinin ayrılmaz bir parçası olarak görmektedirler.

Bilgi sisteminin, lojistik faaliyetler konseptine uygun hâle getirilebilmesi için (S: 148 Şekil 6.4.’te gösterildiği gibi) “Lojistik Veritabanı Bileşenlerinin” oluşturulması gerekmektedir. Bu bileşenler:

• İşletme kayıtları: Sermaye maliyeti, lojistik faaliyetlerin maliyeti ve standart
• Yönetim: Rekabetçi hareket, satış tahminleri, gelecek trendleri, ürün teklifleri ve yeni
• Sektör/dış veriler: Pazar payı, demografik trendler, mevcut ürün ve ekonomik
• Operasyonel veri: Taşıma ücreti, ulaşım günlüğü, stok, ürün
• Sipariş işleme: Müşteri lokasyonu, sipariş günlüğü, satıcı, kâr, sipariş
• Rapor oluşturma: Sipariş performansı, taşıma performansı, atık parça ve geri dönüşler, lojistik performans, maliyet raporları gibi verilerden oluşmaktadır.

Bilgi teknolojilerindeki hızlı gelişme, lojistik faaliyetlere ilişkin yazılımların geliştirilmesini de sağlamıştır. Faaliyetler arasındaki her türlü bilginin edinimi, işlenmesi ve dağıtımı, Malzeme İhtiyaç Planlaması (MRP), Dağıtım Kaynakları Planlaması (DRP) ve Kurumsal Kaynak Planlaması (ERP) gibi sistemler ile sağlanmaktadır. Belirtilen sistemler sayesinde, sipariş izleme, stok yönetimi, sipariş verme, satış tahmini, üretim planlama ve taşıma operasyonları birbirine bağlanıp optimize edilebilmektedir.

Lojistik sektöründe kullanılmakta olan birçok entegre yazılım programı bulunmaktadır. Bu yazılım programları işletme ihtiyaçlarına uygun bir şekilde özgünleştirilebilmekte ve genel olarak aşağıdaki modülleri içermektedir:

1. İşletme Bilgi Sistemleri ve E-İş uygulamaları
2. Karayolu Eşya Taşımacılığı
3. Filo Yönetimi
4. Taşıma Organizasyonu
5. Güzergâh Planlama
6. Eşya, Araç ve Sürücü Takip Sistemi
7. Hava Yolu Yük Taşımacılığı
8. Demir Yolu Yük Taşımacılığı
9. Depo-Antrepo Operasyonları
10. Müşteri İlişkileri Yönetimi
11. Gümrük Operasyonları
12. Dış Ticaret İşlemleri
13. Özellikli Taşıma Türleri:
    • Proje Taşımacılığı
    • Konteyner Taşımacılığı
    • Kargo Taşımacılığı
    • Otomobil, Tekstil vb. Taşımacılığı

Bilgi sistemlerinin kullanımı, lojistik faaliyetleri dört farklı açıdan etkilemektedir:

1. Operasyonel Sistemleri
2. Yönetim Kontrolü,
3. Karar Analizi,
4. İşletmelerde Stratejik Planlama olarak sıralanmaktadır.

Bilgi teknolojilerinin lojistik firmalarına sağladığı en büyük avantaj ve somut kazanım, muhasebe kayıtlarındaki aylık kapanışlarda harcanan zamandan elde edilen önemli tasarruftur.

E-lojistik; daha fazla bilgi ve hizmetin sunulduğu, geleneksel lojistiğin gelişmiş şeklidir. Daha açık bir anlatımla geleneksel lojistik süreçlerinde (satın alma, depolama, müşteri hizmetleri vb.) internet teknolojilerinin temel alındığı sistemdir.

Elektronik ticaretin gelişimi ile geleneksel lojistik kökten değişmiş, çevik ve yüksek hızlı bir lojistik yaklaşımı gerekli hale gelmiştir. Geleneksel lojistik ile e-lojistik karşılaştırıldığında (S:152 Şekil 6.7'de görüldüğü gibi), en temel farkın lojistik görüşünün değişiminde yaşandığı görülmektedir. Artık müşteriler “satın alma düğmesi”ne bastıkları andan malları teslim alma zamanına kadar -bazı durumlarda malların dönüş anları- kendilerine özgü, esnek ve yüksek hızlı, hizmet devamlılığı olan teslimatlar talep etmektedirler.

Lojistik bilgi sistemlerinin uygulama alanları ise;

• Lojistik hizmet üreten işletmelerdeki “e” tabanlı uygulamalar,
• Lojistik hizmet alan işletmelerdeki “e” tabanlı uygulamalar,
• Kamu yönetiminde “e” tabanlı uygulamalardır.

Sistemin amacı; bilginin sistematik bir şekilde elde edilmesi, değerlendirilmesi, analiz edilmesi ve gerekli kullanıcıya zamanında, doğru, güncel ve minimum belirsizlik içererek aktarımın sağlanmasıdır.

DSS (Decision Suport System): Karar Destek Sistemi, kullanıcıya, kararların sonuçlarını irdeleyebilen özel tasarlanmış modeller sağlamaktadır. Karar Destekleme Sistemi, Yönetim Bilgi Sistemi ile gelen birtakım olumsuzluklara cevap bulabilmek amacı ile oluşturulmuştur. Yönetim Bilgi Sistemi dâhili mali veriler üzerine temellendirilmiştir, direkt olarak üst yönetimin ihtiyaçlarına ve karar mekanizmasına odaklanmaz. Karar Destekleme Sistemleri, kullanıcıya, kararların sonuçlarını irdeleyebilen özel tasarlanmış modeller sağlamaktadır. Örneğin, organizasyona ilişkin mali bir model kullanıldığında sistemin verimlilik üzerine etkileri belirlenir ve kullanıcı sonuçları kolaylıkla izleyebilmektedir.

İşletmeler, intranetlerle farklı uygulamalarda kullanılan birbiriyle ilgili veritabanlarını birbirine bağlayabilmekte ve işletme içi çalışanların kullanımına açabilmekte, çalışanlar da çeşitli İnternet iletişim araçlarıyla (Örneğin, video konferans, e-posta ve diğer.) şirket içi ve şirket dışı çalışanlarla bir araya gelerek elektronik iş akışlarını (e-workflows) belirleyip kontrol edebilmektedirler. Bu nedenle günümüzde İnternet üzerinden pazarlama ve yönetim bilişim sistemlerinde içsel entegrasyonun sağlanmasında intranetler yoğunlukla kullanılmaktadır.

Ekstranet: Şirketlerin intranet ağlarındaki uygulamaların (fiyat listeleri, envanter raporları, yükleme bilgileri, tedarikçiler, bağımsız satış temsilcileri ve bayiler gibi) şirket dışı harici kullanıcılara açan özel bir ağ yapısıdır.

Depo yönetim sistemine ilişkin yazılımlar ile bir işletmenin mal kabul, yerleştirme, toplama, ikmal, paketleme, envanter sayımı, ekonomik sipariş miktarı ve emniyet stoku hesaplamaları, taşıma, dağıtım ve imha maliyetlerinin takibi, raf ömrü takibi, ürün saklama özellikleri, tedarik süreleri takibi ve güncellenmesi, tedarikçi promosyonları ve mevsimsel fiyat değişikliği takibi, potansiyel stok fazlası ve stok yetersizliği durumlarının takibi gibi depo ya da dağıtım merkezlerindeki tüm süreçlerin gerçek zamanlı olarak gerçekleştirilmesi sağlanabilmektedir.

İşletmelerde depo yönetim sistemlerinde stok alanlarının her biri birer kimlik bilgisi alır. Depoya girişi yapılan bir malzeme, giriş esnasında hangi adrese konulur ise o adres bilgisi bilgisayarda uygun yazılım vasıtası ile kayıt altına alınır. Daha sonra söz konusu malzemeye ihtiyaç duyulduğunda sistem tarafından ihtiyaç duyulan malzemenin hangi adreslerde hangi miktarlarda olduğu bilgisi kullanıcıya iletilir.

Bu sistemin amaçlarından başlıcaları:

• İlave iş gücüne gereksinim duyulmadan eldeki envanterin adreslenmesi,
• Bilgisayara yapılan girişlerin işleri aksatmaması ve basit yapılabilmesi,
• Eldeki envanterler ile ilgili anlık raporlar üretebilmeleri,
• Periyodik sayımların daha kısa sürede tamamlanabilmesi,
• Fifo (First in First Out, ilk giren ilk çıkar) uygulamalarına imkân vermesi şeklinde sıralanmaktadır.

Lojistik faaliyetlerde taşıma yönetim sisteminin kullanımını zorunlu kılan nedenlerden bazıları:

• Taşınacak mal-araç organizasyonu ve denetimi,
• Coğrafi mesafe ve operasyonlar,
• Filo büyüklüğü,
• Güzergâh belirleme,
• Zaman planlaması şeklinde sıralamak mümkündür.

Taşıma yönetiminde işletmelerin en çok ihtiyaç duyduğu çözümler:

• Gelişmiş yük izleme sistemleri,
• Nakliyeci işbirliği platformları,
• Uluslararası nakliye yönetimi,
• Tedarik lojistiği yönetimi,
• Navlun hesaplama, eşleştirme ve ödeme otomasyonu olarak sıralanmaktadır.

ERP (ENTERPRİSE RESOURCE PLANNİNG-KURUMSAL KAYNAK PLANLAMASI): ERP, işletmelerde mal ve hizmet üretimi için gereken iş gücü, makine, malzeme gibi kaynakların verimli bir şekilde kullanılmasını sağlayan bütünleşik yönetim sistemlerine verilen genel addır. ERP sistemleri, bir işletmenin tüm veri ve işlemlerini bir araya getirmeye veya getirilmesine yardımcı olmaya çalışan ve genelde kullanımı kolay olan sistemlerdir. Klasik bir ERP yazılımı, işlem yapabilmek için bilgisayarın çeşitli yazılım ve donanımlarını kullanır. ERP sistemleri temel olarak değişik verilerin saklanabildiği bütünleşik bir veritabanı kullanırlar.

EDW, bir ürün değil, bir ortamdır. Çoklu veritabanı veya diğer bilgi sistemlerinden ilgili veriyi elde  etmek için gerekli olan algoritmaları, araçları içeren topluluktur. İlgili veriyi elde etmedeki amaç, veri sorgulama ve raporlamadır.

• Tüm analiz ve raporlamaların aynı kaynak kullanılarak yapılması,
• Farklı sistemler (ERP, sektör spesifik yazılımlar gibi) tarafından yaratılmış olan bilgilerin konsolide ve analiz edilmesi,
• Üst düzey karar destek sisteminin oluşturulması amaçları ile kullanılmaktadır.

EDI, bilgisayar uygulamalarının daha az maliyetle, daha verimli bir biçimde gerçekleştirilmesi ve firmalar arası veri transferinin hızlandırılması amacıyla geliştirilmiştir. Temel amacı, farklı ortamlarda çalışan uygulama yazılımları arasında belli standartlarda veri transferinin gerçekleştirilmesidir.

En yaygın tanımı ile EDI, verinin bir bilgisayar uygulamasından başka bir bilgisayar uygulamasına, kullanıcılar tarafından ortaklaşa tanımlanmış standartlarda, elektronik ortamda transferidir. Bir başka deyişle, elektronik veri değişimi kavramı, “kağıtsız ticaret” olarak düşünülebilir.

EDI sistemi lojistik faaliyetlerde, paydaşlar arasında sağladığı interaktif iletişim ağları aracılığıyla siparişlerin yönetimi, faturaların iletilmesi vb. konuların hızlı bir şekilde gerçekleştirilmesine olanak sağlamaktadır.

Doğrudan faydalar: Kısaca;

• Zaman ve maliyetten tasarruf,
• Telefon posta ve ulaşım maliyetlerinde azalma,
• Hataların azaltılması ve doğruluğun artması,
• Kağıt kullanımı ve arşiv yükünün azaltılması,
• İş gücünden tasarruf sağlanmaktadır.

Stratejik faydalar: Uzun dönemli olmakla birlikte, işletme için büyük önem taşıyan ve zor ölçülebilen faydalardır. Stratejik boyutta sağlanabilecek faydalar:

• İşletmeler arasında eşgüdüm sağlanması,
• Müşteri sadakatini artırması,
• Karar almayı kolaylaştırması,
• Uzun dönemli, düşük maliyetli pazar pozisyonu sağlaması,
• Uluslar arası rekabet yeteneğinin artması,
• Müşteri, iş ortakları ve satıcılar ile iyileştirilmiş ilişkiler ve ortaklığa varan dayanışmalar olarak sıralanmaktadır.

Barkod, bilginin makineler tarafından okunabilmesi için birtakım farklı genişlikteki dikey çubuklardan oluşturulmuş kodlar topluluğudur. Barkod, optik elektronik teknolojidir. Lazer ışığı kodların üzerine yansıtılmakta ve tarayıcı tarafından okunmaktadır. Kodlar, eklendikleri ürünle ilgili tanımlayıcı bilgiler içerir.

Kodların içerdiği bilgiler, ürün tanımı, numarası, kaynağı ve hedefi, ürünle ilgili özel işlem prosedürleri, maliyetleri, sipariş numarası vb. bilgiler içermektedir. Barkodun içerdiği bilgilerin tamamı, elektronik bir tarayıcı tarafından okunarak bilgisayara aktarılmaktadır.

Barkod, ticaret ve sanayinin hemen her alanında yaygın olarak kullanılan bir otomatik tanıma/veri toplama tekniğidir.

Lojistik faaliyetlerde, barkodlama, malların, kutuların, konteynerlerin hatta taşıma araçlarının üzerine bilgisayar tarafından okunabilecek kodların yerleştirilmesi ile sağlanmaktadır. Sistem, taşıma ve depolama gibi manuel veri girişinin yavaş ve hata olasılığının yüksek olduğu alanlarda kullanılmaktadır. Veriler, ilgili tedarikçiye doğrudan iletilerek sipariş verme sürecini ortadan kaldırmakta ve sorumluluğu doğrudan tedarikçiye yüklemektedir. Böylece stok seviyeleri düşürülmektedir. Ayrıca bu veriler, perakendecinin kendi içinde satış verisi olarak tahmin vb. işlemlerde kullanılabilmektedir.

RFID, kişilerin ya da nesnelerin kimliğine ilişkin bilgilerin radyo dalgaları kullanılarak iletildiği sistemlerin genelini anlatan bir terimdir.

RFID teknolojisi, ürünü tarayıcıya yaklaştırma ihtiyacı olmadan bilgilerin otomatik olarak okunmasını sağlamaktadır. Ürüne radyo dalgaları yayan küçük yongalar içeren etiketler eklenir. Bu etiketlerden yayılan radyo dalgaları bir alıcı tarafından algılanarak ürüne ilişkin bilgilerin sisteme girilmesi sağlanmaktadır.

Lojistik faaliyetlerde RFID teknolojisinin kullanımıyla oluşan olası faydalar;

• Süreç verimliliği artırmakta ve işçilik maliyetlerini azaltmaktadır.
• Artan görünürlük ile birlikte ürün bulunabilirliği ve lojistik faaliyetler arasında koordinasyon artmaktadır.
• Tahmin hataları azalmakta, gerçek ve kayıtlı stoklar arasındaki farklar ortadan kalkmakta, depolarda tutulan stok miktarları düşmektedir.
• Doğruluk seviyesinin artması zincir üyelerinin daha etkin kararlar verebilmesini sağlamakta, güvenlik seviyesinin yükselmesi ile birlikte ürün çalınma oranları düşmektedir.
• Sevkiyat hataları, stokta bulunmama ve kayıp satış oranları azalmakta, nihai anlamda müşteri memnuniyeti artmaktadır.
• Ürünlerin veya malzemelerin birim, kutu veya palet seviyesinde izlenmesini sağlamaktadır.

GPS, uydu sinyalleri yardımıyla, herhangi bir yer ve zamanda, her türlü hava koşullarında, global bir koordinat sisteminde, yüksek duyarlılıkta, ekonomik olarak anında ve sürekli konum ve zaman bilgilerini belirlemeye olanak veren yüksek doğruluklu küresel konum belirleme ve navigasyon sistemidir.

Lojistik sektöründe sık kullanım alanına sahip olan GPS teknolojisi, mobil cihazların üzerinde entegre olarak bulunmakta ve gerçek zamanlı araç konum görüntüleme ve raporlama, anlık araç pozisyonu belirleme ve hedef noktasına varışı hesaplama ile konum doğrulama işlemlerini gerçekleştirmektedir.

Lojistik faaliyetlerde GPRS teknolojisi başta araç takip olmak üzere birçok faaliyette etkin olan sistem son zamanlarda dağıtım yönetimi gibi faaliyetlerde kullanılmaya başlanmıştır. GPRS kullanımı ile iş süreçleri hızlanmakta ve verimlilik artmaktadır. En önemli avantajlarından birisi, müşteri memnuniyetine ek olarak rekabet üstünlüğü sağlamasıdır.

GIS, konuma dayalı gözlemlerle elde edilen grafik ve grafik-olmayan bilgilerin toplanması, saklanması, işlenmesi ve kullanıcıya sunulması işlemlerini bir bütünlük içerisinde gerçekleştiren bir bilgi sistemidir. Lojistik sektöründe CBS kısaltması kullanılmaktadır.

CBS’nin lojistik faaliyetlerde kullanıldığı alanlar şu şekildedir:

• Rotalama ve Çizelgeleme,
• Araç Takip,
• Alan Planlaması,
• Görselleştirme ve Analiz,
• Depo ve Servis Merkezlerinin Konumlandırılması,
• Ürün Akışları ve Dağıtım Yönetimi.