Hava yolu taşımacılık faaliyetleri bir birlerini
tamamlayan birçok farklı hizmetlerin bileşimidir. Yolcu
açısından sadece hava yolu ile seyahat süreci olarak
algılansa da faaliyetler günler öncesinden yapılan
planlama ile başlar. Bu süreçte farklı aktörler farklı
hizmetleri sunmaktadır. Bu süreçler içerisinde havaalanı
yer hizmetleri kuruluşları en önemli aktörlerden biridir.
Havaalanı yer hizmeti yolcu, uçak, bagaj ve kargonun
havaalanına girişinden çıkışına kadar olan havacılık
hizmetlerini sunmaktadır. Havaalanı yer hizmeti
faaliyetleri hava taşımacılığının alt sistemlerinden biri
olup havaalanı ile hava yolu işletmeleri arasında köprü
vazifesi görmektedir.

Sivil havacılık faaliyetleri; hava yolu taşımacılığı
başta olmak üzere; haberleşme, seyrü-sefer, hava trafik
kontrol hizmetleri, havaalanı yer ve ikram hizmetleri,
eğitim faaliyetleri, imalat faaliyetleri, hava aracı bakım
faaliyetleri, havaalanı yapım ve işletim faaliyetleri,
havacılık meteorolojisi faaliyetleri ve bu faaliyetlere
yönelik kural koyma, düzenleme ve denetleme
faaliyetlerini içeren bir bütündür . Bu faaliyetler genellikle
farklı işletmeler tarafından sağlanır. Havaalanı
hizmetlerinin sağlıklı bir şekilde sunulabilmesi için
havaalanlarında hava tarafı ve kara tarafı tesisleri
kurulmakta ve işletilmektedir. Havaalanı yer hizmeti
faaliyetlerinin en önemli rolü yolcu, bagaj ve kargonun;
kara ve hava tarafı arasında emniyetli, zamanında, etkin ve
verimli şekilde aktarılmasıdır.

Bir uçağın havaalanına inişinden kalkışına kadar
geçen süre içerisinde uluslararası havacılık kuruluşları ve
sivil havacılık yönetmeliğine göre belirlenmiş standartlar
çerçevesinde uçağa, yolculara, bagaja ve kargoya sağlanan
hizmetler olarak tanımlanmaktadır.

Havaalanlarında yer hizmetleri yapmak üzere
sivil havacılık otoritesinin ilgili yönetmeliği kapsamında
çalışma ruhsatı alan özel hukuk tüzel kişiliği statüsündeki
kuruluşlar havaalanı yer hizmeti kuruluşu olarak
tanımlanır. Bu kuruluşlar havaalanları ile birlikte yerli ve
yabancı hava yolu işletmelerine hizmet sunarlar. Yerli
hava yolu işletmeleri 2920 sayılı Türk Sivil Havacılık
Kanunu ve bu Kanun’a ilişkin olarak çıkarılan
yönetmeliklerde istenen şartları sağlayarak Ulaştırma
Bakanlığından işletme ruhsatı almış bulunan işletmecileri
kapsar. Yabancı hava yolu işletmesi herhangi bir yabancı
devlet otoritesinden işletme ruhsatı almış bulunan
işletmecileri kapsamaktadır.

Standart Yer Hizmetleri Anlaşması; yer
hizmetleri kuruluşları ile hava taşıyıcıları arasında veya
sivil havacılık otoritesinin ilgili yönetmeliğinde yer alan
özel yetkilere dayanılarak hava taşıyıcılarının kendi
aralarında yapacakları standart anlaşmayı kapsamaktadır.
Bu anlaşmanın dışında havaalanlarında yer hizmeti yapan
yer hizmetleri işletmeleri ile havaalanlarının
işletmeciliğini yürüten havaalanı işleticisi arasındaki
ilişkileri ve karşılıklı hak ve yükümlülükler Hizmet
Sözleşmesi ile düzenlenmektedir.

Havaalanı yer hizmeti işletmeleri yolcu, bagaj ve
uçağın yanında kargoya da hizmet sunmaktadır. Kargo;
mektup, erzak ve eşlik edilen ya da yanlışlıkla konulmuş
bagaj dışında uçakta taşınan herhangi bir mal olarak
tanımlanabilir. Havaalanı yer hizmetleri faaliyetleri
havaalanlarında gerçekleştirilir. Havaalanlarının hava
araçları ve bunların faaliyetleri ile ilgili araç ve gereçlerin
hareket ve park edilmesinde kullanılan asfalt, beton ve
toprak yapıdaki pist, apron ve taksi yolları ile yakın
çevresi PAT (Pist, Apron, Taksiyolu) alanı olarak
tanımlanmaktadır.

Türkiye’de yer hizmeti faaliyetleri sivil havacılık
otoritesi tarafından yayımlanan Havaalanları Yer
Hizmetleri Yönetmeliği (SHY-22) kapsamında
yürütülmektedir. Havaalanı işletmecileri, yer hizmetleri
kuruluşları ve hava taşıyıcıları SHY 22’de yer alan
hükümleri yerine getirmekten sorumludur. Havaalanı yer
hizmetleri farklı türde hizmetler sunabilmektedir

Havaalanı yer hizmet türlerinin verilebilmesi için
ulusal sivil havacılık otoritesinden izin alınması
gerekmektedir. İzinler Türkiye’de Sivil Havacılık Genel
Müdürlüğü tarafından ruhsat şeklinde verilmekte olup 3
gruba ayrılmıştır (SHGM, 2012): A grubu havaalanı yer
hizmet ruhsatı: Yer hizmet türlerinin tamamını veya en az
yer hizmet türlerinden yolcu hizmetleri, ramp hizmetleri,
yük kontrolü ve haberleşme hizmetlerini vermeye yetkili
işletmelere verilen ruhsat türüdür.

B grubu havaalanı yer hizmet ruhsatı: Hava yolu
işletmesinin sadece kendisine yer hizmet türlerinin
tamamını veya bir kısmını vermek üzere aldığı ruhsat
türüdür. B grubu ruhsat sadece yerli hava yolu
işletmelerine verilmektedir.
C grubu havaalanı yer hizmet ruhsatı: Yer hizmet
türlerinden; ikram servis, uçuş operasyon, temsil, gözetim
ve yönetim hizmetlerinin tamamını veya bir kısmını
vermeye yetkili işletmelere verilen ruhsat türüdür.

Havaalanları yer hizmet türlerinin kapsamı ve
detayları ulusal havacılık otoritesinin yayınladığı
yönetmelik ve talimatlarıyla belirlenmektedir. Bu nedenle
yer hizmetleri türleri kapsamına giren faaliyetlerde
ülkelere göre bazı değişiklikler olabilmektedir.

Temsil, Gözetim ve Yönetim: Temsil hizmeti;
hava yolu işletmesini yerel makamlara karşı temsil etme
faaliyetidir. Yer hizmetleri faaliyetlerini hava yolu
işletmeleri adına takip ve denetim yetkisi ise yönetim ve
gözetim hizmeti olarak adlandırılır.
• Yolcu Hizmetleri: Hava yolu işletmelerinin
havaalanında yolcuya verdiği hizmetler, yolcu
hizmetleri olarak adlandırılmaktadır. Yolcunun
ve beraberindeki bagajın kalkış havaalanına
girişinden uçağa geçinceye kadar, iniş
havaalanında terminal binasından çıkışına kadar
aldığı hizmetlerin önemli bir bölümü yolcu
hizmetleri kapsamındadır. Kayıp ve hasarlı
bagajlarla ilgili işlemleri yapmak, check-in ve
boarding vb. işlemlerini yapmak yolcu hizmetleri
faaliyetlerinden bazılarıdır.
• Yük Kontrolü ve Haberleşme: Yük kontrolü;
yükleme formaları, ağırlık ve denge formları,
kaptan yük bilgisi, manifesto gibi belgelerin
hazırlanması ve ilgili birimlere dağıtılması
faaliyetlerini içermektedir.
• Ramp: Hava tarafında uçak, yolcu ve kargoya
verilen hizmetler genel olarak ramp hizmetleri
olarak adlandırılmaktadır. Ramp faaliyetlerini;
bagaj sınıflandırma, uçak yanaştırma ve park
etme, uçak içi soğutma ve ısıtma gibi faaliyetler
oluşturur.
• Kargo ve posta hizmetleri: Kargo ve postanın
havaalanında kabul, sınıflandırma, gümrük
kontrolü, evrak işlemleri, ihracat/ithalat işlemleri,
bağlantılı/aktarmalı kargo-posta işlemleri, uçak
yükleme ve alıcıya teslim işlemleri kargo ve
posta hizmetlerinin temel faaliyetleridir.
• Uçak Hat Bakım: Hava yolu işletmesinin yer
hizmetleri kapsamında aldığı sınırlı bakım
hizmetleri bu kapsamda değerlendirilir.
• Uçuş Operasyon: Havaalanında hava yolu
işletmesi adına uçuş planlama ve izleme
faaliyetleri kapsamında yapılan tüm işlemler uçuş
operasyon hizmeti olarak adlandırılır.
• Ulaşım: Yolcu, bagaj, kargo ve/veya postanın
havaalanı ile şehir bağlantısı ulaşım hizmeti
kapsamında sağlanmaktadır.
• İkram Servis: İkram hizmeti; uçuştan önce ve
uçuş sırasında yolcuların ve ekibin yararlandığı
yiyecek-içeceklerin hazırlanması ve uçaklara
dağıtımını kapsar.
• Uçak Özel Güvenlik Hizmeti ve Denetimi:
Yolcu-bagajların taranması ve eşleştirilmesi,
kargo ve postanın kontrol edilmesi, ikram
kontrolü, uçak güvenliğinin sağlanması ve ilave
güvenlik hizmetleri gibi faaliyetler bu hizmet
kapsamında yerine getirilir.

Hizmet sunum sürecinin gerçekleştiği an,
diğer taşımacılık türleri ile benzer şekilde gerçekleşir.
Otobüs işletmelerinde olduğu gibi terminal binaları
yolcuların ve yükün ulaşım aracına iniş ve binişlerinin
gerçekleştirilmesinde önemli bir role sahiptir. Ulaşım
araçlarında (uçaklar) terminallere yanaştıklarında
genellikle içlerinde yolcular bulunur. Yolcuları indirerek
ulaşım aracı sonraki sefere hazırlanır. Kara yolu
ulaşımından farklı olarak ulaşım aracına iniş ve binişlerde
yolcuların ve yükün izlemesi gereken katı bir prosedür
vardır.

Hava yolu taşımacılık faaliyetleri bir birlerini tamamlayan birçok farklı hizmetlerin bileşimidir. Yolcu açısından sadece hava yolu ile seyahat süreci olarak algılansa da faaliyetler günler öncesinden yapılan planlama ile başlar. Bu süreçte farklı aktörler farklı hizmetleri sunmaktadır. Bu süreçler içerisinde havaalanı yer hizmetleri kuruluşları en önemli aktörlerden biridir. Havaalanı yer hizmeti yolcu, uçak, bagaj ve kargonun havaalanına girişinden çıkışına kadar olan havacılık hizmetlerini sunmaktadır. Havaalanı yer hizmeti faaliyetleri hava taşımacılığının alt sistemlerinden biri olup havaalanı ile hava yolu işletmeleri arasında köprü vazifesi görmektedir.

Sivil havacılık faaliyetleri; hava yolu taşımacılığı başta olmak üzere; haberleşme, seyrü-sefer, hava trafik kontrol hizmetleri, havaalanı yer ve ikram hizmetleri, eğitim faaliyetleri, imalat faaliyetleri, hava aracı bakım faaliyetleri, havaalanı yapım ve işletim faaliyetleri, havacılık meteorolojisi faaliyetleri ve bu faaliyetlere yönelik kural koyma, düzenleme ve denetleme faaliyetlerini içeren bir bütündür . Bu faaliyetler genellikle farklı işletmeler tarafından sağlanır. Havaalanı hizmetlerinin sağlıklı bir şekilde sunulabilmesi için havaalanlarında hava tarafı ve kara tarafı tesisleri kurulmakta ve işletilmektedir. Havaalanı yer hizmeti faaliyetlerinin en önemli rolü yolcu, bagaj ve kargonun; kara ve hava tarafı arasında emniyetli, zamanında, etkin ve verimli şekilde aktarılmasıdır.

Bir uçağın havaalanına inişinden kalkışına kadar geçen süre içerisinde uluslararası havacılık kuruluşları ve sivil havacılık yönetmeliğine göre belirlenmiş standartlar çerçevesinde uçağa, yolculara, bagaja ve kargoya sağlanan hizmetler olarak tanımlanmaktadır.

Havaalanlarında yer hizmetleri yapmak üzere sivil havacılık otoritesinin ilgili yönetmeliği kapsamında çalışma ruhsatı alan özel hukuk tüzel kişiliği statüsündeki kuruluşlar havaalanı yer hizmeti kuruluşu olarak tanımlanır. Bu kuruluşlar havaalanları ile birlikte yerli ve yabancı hava yolu işletmelerine hizmet sunarlar. Yerli hava yolu işletmeleri 2920 sayılı Türk Sivil Havacılık Kanunu ve bu Kanun’a ilişkin olarak çıkarılan
yönetmeliklerde istenen şartları sağlayarak Ulaştırma Bakanlığından işletme ruhsatı almış bulunan işletmecileri kapsar. Yabancı hava yolu işletmesi herhangi bir yabancı devlet otoritesinden işletme ruhsatı almış bulunan işletmecileri kapsamaktadır.

Standart Yer Hizmetleri Anlaşması; yer hizmetleri kuruluşları ile hava taşıyıcıları arasında veya sivil havacılık otoritesinin ilgili yönetmeliğinde yer alan özel yetkilere dayanılarak hava taşıyıcılarının kendi aralarında yapacakları standart anlaşmayı kapsamaktadır. Bu anlaşmanın dışında havaalanlarında yer hizmeti yapan yer hizmetleri işletmeleri ile havaalanlarının işletmeciliğini yürüten havaalanı işleticisi arasındaki ilişkileri ve karşılıklı hak ve yükümlülükler Hizmet Sözleşmesi ile düzenlenmektedir.

Havaalanı yer hizmeti işletmeleri yolcu, bagaj ve uçağın yanında kargoya da hizmet sunmaktadır. Kargo; mektup, erzak ve eşlik edilen ya da yanlışlıkla konulmuş bagaj dışında uçakta taşınan herhangi bir mal olarak tanımlanabilir. Havaalanı yer hizmetleri faaliyetleri havaalanlarında gerçekleştirilir. Havaalanlarının hava araçları ve bunların faaliyetleri ile ilgili araç ve gereçlerin hareket ve park edilmesinde kullanılan asfalt, beton ve toprak yapıdaki pist, apron ve taksi yolları ile yakın çevresi PAT (Pist, Apron, Taksiyolu) alanı olarak tanımlanmaktadır.

Türkiye’de yer hizmeti faaliyetleri sivil havacılık otoritesi tarafından yayımlanan Havaalanları Yer Hizmetleri Yönetmeliği (SHY-22) kapsamında yürütülmektedir. Havaalanı işletmecileri, yer hizmetleri kuruluşları ve hava taşıyıcıları SHY 22’de yer alan hükümleri yerine getirmekten sorumludur. Havaalanı yer hizmetleri farklı türde hizmetler sunabilmektedir.

Havaalanı yer hizmet türlerinin verilebilmesi için ulusal sivil havacılık otoritesinden izin alınması gerekmektedir. İzinler Türkiye’de Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından ruhsat şeklinde verilmekte olup 3 gruba ayrılmıştır (SHGM, 2012):

A grubu havaalanı yer hizmet ruhsatı: Yer hizmet türlerinin tamamını veya en az yer hizmet türlerinden yolcu hizmetleri, ramp hizmetleri, yük kontrolü ve haberleşme hizmetlerini vermeye yetkili işletmelere verilen ruhsat türüdür.

B grubu havaalanı yer hizmet ruhsatı: Hava yolu işletmesinin sadece kendisine yer hizmet türlerinin tamamını veya bir kısmını vermek üzere aldığı ruhsat türüdür. B grubu ruhsat sadece yerli hava yolu işletmelerine verilmektedir.

C grubu havaalanı yer hizmet ruhsatı: Yer hizmet türlerinden; ikram servis, uçuş operasyon, temsil, gözetim ve yönetim hizmetlerinin tamamını veya bir kısmını vermeye yetkili işletmelere verilen ruhsat türüdür. 

Havaalanları yer hizmet türlerinin kapsamı ve detayları ulusal havacılık otoritesinin yayınladığı yönetmelik ve talimatlarıyla belirlenmektedir. Bu nedenle yer hizmetleri türleri kapsamına giren faaliyetlerde ülkelere göre bazı değişiklikler olabilmektedir.

Temsil, Gözetim ve Yönetim: Temsil hizmeti; hava yolu işletmesini yerel makamlara karşı temsil etme faaliyetidir. Yer hizmetleri faaliyetlerini hava yolu işletmeleri adına takip ve denetim yetkisi ise yönetim ve gözetim hizmeti olarak adlandırılır.

• Yolcu Hizmetleri: Hava yolu işletmelerinin havaalanında yolcuya verdiği hizmetler, yolcu hizmetleri olarak adlandırılmaktadır. Yolcunun ve beraberindeki bagajın kalkış havaalanına girişinden uçağa geçinceye kadar, iniş havaalanında terminal binasından çıkışına kadar aldığı hizmetlerin önemli bir bölümü yolcu hizmetleri kapsamındadır. Kayıp ve hasarlı bagajlarla ilgili işlemleri yapmak, check-in ve boarding vb. işlemlerini yapmak yolcu hizmetleri faaliyetlerinden bazılarıdır.

• Yük Kontrolü ve Haberleşme: Yük kontrolü; yükleme formaları, ağırlık ve denge formları, kaptan yük bilgisi, manifesto gibi belgelerin hazırlanması ve ilgili birimlere dağıtılması faaliyetlerini içermektedir.

• Ramp: Hava tarafında uçak, yolcu ve kargoya verilen hizmetler genel olarak ramp hizmetleri olarak adlandırılmaktadır. Ramp faaliyetlerini; bagaj sınıflandırma, uçak yanaştırma ve park etme, uçak içi soğutma ve ısıtma gibi faaliyetler oluşturur.

• Kargo ve posta hizmetleri: Kargo ve postanın havaalanında kabul, sınıflandırma, gümrük kontrolü, evrak işlemleri, ihracat/ithalat işlemleri, bağlantılı/aktarmalı kargo-posta işlemleri, uçak yükleme ve alıcıya teslim işlemleri kargo ve posta hizmetlerinin temel faaliyetleridir.

• Uçak Hat Bakım: Hava yolu işletmesinin yer hizmetleri kapsamında aldığı sınırlı bakım hizmetleri bu kapsamda değerlendirilir.  Temsil, Gözetim ve Yönetim: Temsil hizmeti; hava yolu işletmesini yerel makamlara karşı temsil etme faaliyetidir. Yer hizmetleri faaliyetlerini hava yolu işletmeleri adına takip ve denetim yetkisi ise yönetim ve gözetim hizmeti olarak adlandırılır.

• Yolcu Hizmetleri: Hava yolu işletmelerinin havaalanında yolcuya verdiği hizmetler, yolcu hizmetleri olarak adlandırılmaktadır. Yolcunun ve beraberindeki bagajın kalkış havaalanına girişinden uçağa geçinceye kadar, iniş havaalanında terminal binasından çıkışına kadar aldığı hizmetlerin önemli bir bölümü yolcu hizmetleri kapsamındadır. Kayıp ve hasarlı bagajlarla ilgili işlemleri yapmak, check-in ve boarding vb. işlemlerini yapmak yolcu hizmetleri faaliyetlerinden bazılarıdır.

• Yük Kontrolü ve Haberleşme: Yük kontrolü; yükleme formaları, ağırlık ve denge formları, kaptan yük bilgisi, manifesto gibi belgelerin hazırlanması ve ilgili birimlere dağıtılması faaliyetlerini içermektedir.

• Ramp: Hava tarafında uçak, yolcu ve kargoya verilen hizmetler genel olarak ramp hizmetleri olarak adlandırılmaktadır. Ramp faaliyetlerini; bagaj sınıflandırma, uçak yanaştırma ve park etme, uçak içi soğutma ve ısıtma gibi faaliyetler oluşturur.

• Kargo ve posta hizmetleri: Kargo ve postanın havaalanında kabul, sınıflandırma, gümrük kontrolü, evrak işlemleri, ihracat/ithalat işlemleri, bağlantılı/aktarmalı kargo-posta işlemleri, uçak yükleme ve alıcıya teslim işlemleri kargo ve posta hizmetlerinin temel faaliyetleridir.

• Uçak Hat Bakım: Hava yolu işletmesinin yer hizmetleri kapsamında aldığı sınırlı bakım hizmetleri bu kapsamda değerlendirilir.

 • Uçuş Operasyon: Havaalanında hava yolu işletmesi adına uçuş planlama ve izleme faaliyetleri kapsamında yapılan tüm işlemler uçuş operasyon hizmeti olarak adlandırılır.

• Ulaşım: Yolcu, bagaj, kargo ve/veya postanın havaalanı ile şehir bağlantısı ulaşım hizmeti kapsamında sağlanmaktadır.

• İkram Servis: İkram hizmeti; uçuştan önce ve uçuş sırasında yolcuların ve ekibin yararlandığı yiyecek-içeceklerin hazırlanması ve uçaklara dağıtımını kapsar.

• Uçak Özel Güvenlik Hizmeti ve Denetimi: Yolcu-bagajların taranması ve eşleştirilmesi, kargo ve postanın kontrol edilmesi, ikram kontrolü, uçak güvenliğinin sağlanması ve ilave güvenlik hizmetleri gibi faaliyetler bu hizmet kapsamında yerine getirilir. 

Hizmet sunum sürecinin gerçekleştiği an, diğer taşımacılık türleri ile benzer şekilde gerçekleşir. Otobüs işletmelerinde olduğu gibi terminal binaları yolcuların ve yükün ulaşım aracına iniş ve binişlerinin gerçekleştirilmesinde önemli bir role sahiptir. Ulaşım araçlarında (uçaklar) terminallere yanaştıklarında genellikle içlerinde yolcular bulunur. Yolcuları indirerek ulaşım aracı sonraki sefere hazırlanır. Kara yolu ulaşımından farklı olarak ulaşım aracına iniş ve binişlerde yolcuların ve yükün izlemesi gereken katı bir prosedür vardır

Havaalanı yer hizmetleri; “bir uçağın havaalanına inişinden kalkışına kadar geçen süre içerisinde uluslararası havacılık kuruluşları ve sivil havacılık yönetmeliğine göre belirlenmiş standartlar çerçevesinde uçağa, yolculara, bagaja ve kargoya sağlanan hizmetler” olarak tanımlanmaktadır.

Havacılık faaliyetleri bir birlerini tamamlayıcı nitelikteki birden fazla işletmenin hizmet sunumlarının birleşimidir.

Havaalanlarında yer hizmetleri yapmak üzere sivil havacılık otoritesinin ilgili yönetmeliği kapsamında çalışma ruhsatı alan özel hukuk tüzel kişiliği statüsündeki kuruluşlar havaalanı yer hizmeti kuruluşu olarak tanımlanır.

Kargo; mektup, erzak ve eşlik edilen ya da yanlışlıkla konulmuş bagaj dışında uçakta taşınan herhangi bir mal olarak tanımlanabilir. 

Havaalanlarının hava araçları ve bunların faaliyetleri ile ilgili araç ve gereçlerin hareket ve park edilmesinde kullanılan asfalt, beton ve toprak yapıdaki pist, apron ve taksi yolları ile yakın çevresi PAT (Pist, Apron, Taksiyolu) alanı olarak tanımlanmaktadır.

A grubu havaalanı yer hizmet ruhsatı yer hizmet türlerinin tamamını veya en az yer hizmet türlerinden yolcu hizmetleri, ramp hizmetleri, yük kontrolü ve haberleşme hizmetlerini vermeye yetkili işletmelere verilen ruhsat türüdür.  

Ramp hava tarafında uçak, yolcu ve kargoya verilen hizmetler genel olarak ramp hizmetleri olarak adlandırılmaktadır.

Gelen uçak park pozisyonuna ramp departmanı çalışanlarınca yanaştırılır. Bu yanaştırma sürecine “marshalling” adı verilir. Uçaklar yerde çalışmadığı sürede elektrik ihtiyacını “ground power unit” adında bir araçtan sağlayabilir.

Uçaklar yerde çalışmadığı sürede elektrik ihtiyacını “ground power unit” adında bir araçtan sağlayabilir.

B grubu havaalanı yer hizmet ruhsatı hava yolu işletmesinin sadece kendisine yer hizmet türlerinin tamamını veya bir kısmını vermek üzere aldığı ruhsat türüdür.

C grubu havaalanı yer hizmet ruhsatı yer hizmet türlerinden; ikram servis, uçuş operasyon, temsil, gözetim ve yönetim hizmetlerinin tamamını veya bir kısmını vermeye yetkili işletmelere verilen ruhsat türüdür.

Yerli hava yolu işletmeleri 2920 sayılı Türk Sivil Havacılık Kanunu ve bu Kanun’a ilişkin olarak çıkarılan yönetmeliklerde istenen şartları sağlayarak Ulaştırma Bakanlığı’ndan işletme ruhsatı almış bulunan işletmecileri kapsar.

Yabancı hava yolu işletmesi herhangi bir yabancı devlet otoritesinden işletme ruhsatı almış bulunan işletmecileri kapsamaktadır. 

Havaalanı yer hizmeti faaliyetlerinin en önemli rolü yolcu, bagaj ve kargonun; kara ve hava tarafı arasında emniyetli, zamanında, etkin ve verimli şekilde aktarılmasıdır. 

Havaalanlarında yer hizmeti yapan yer hizmetleri işletmeleri ile havaalanlarının işletmeciliğini yürüten havaalanı işleticisi arasındaki ilişkileri ve karşılıklı hak ve yükümlülükler Hizmet Sözleşmesi ile düzenlenmektedir. 

Standart yer hizmetleri anlaşması; yer hizmetleri kuruluşları ile hava taşıyıcıları arasında veya sivil havacılık otoritesinin ilgili yönetmeliğinde yer alan özel yetkilere dayanılarak hava taşıyıcılarının kendi aralarında yapacakları standart anlaşmayı kapsamaktadır.

Türkiye’de yer hizmeti faaliyetleri sivil havacılık otoritesi tarafından yayımlanan Havalimanları Yer Hizmetleri Yönetmeliği (SHY-22) kapsamında yürütülmektedir. 

Yük kontrolü ve haberleşme; yük kontrolü; yükleme formaları, ağırlık ve denge formları, kaptan yük bilgisi, manifesto gibi belgelerin hazırlanması ve ilgili birimlere dağıtılması faaliyetlerini içermektedir. 

Havaalanında hava yolu işletmesi adına uçuş plama ve izleme faaliyetleri kapsamında yapılan tüm işlemler uçuş operasyon hizmeti olarak adlandırılır. 

Türkiye’de havaalanı yer hizmeti faaliyetleri 1933 yılında Türk Hava Yolları (o dönemdeki adıyla Devlet Hava yolları) bünyesinde başlamıştır.