Toplu iş sözleşmesi yapmak isteyen işçi sendikası, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına başvurarak yetkili olduğunun tespitini ister (m.42/I).  İşkolunda yüzde bir barajının aşılıp aşılmadığının tespitinde, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının her yıl Ocak ve Temmuz aylarında yayınladığı istatistikler esas alınır.

Grevin kanuni bir grev niteliğini taşıması için mutlaka işçi sendikasınca Kanunda belirlenmiş usule uygun olarak alınmış bir iş bırakma kararının mevcut olması gerekir. Bu nedenle, işçi sendikası dışındaki bir kuruluşun, sözgelimi konfederasyonun kararına uyularak işçilerin topluca iş bırakmaları grev olarak nitelendirilmekle birlikte, bu grev kanun dışı bir grev sayılır. İşçilerin kanundan doğan haklarını kullanmak amacıyla iş bırakmaları grev olarak nitelendirilemez.

Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununun 34. maddesinin ikinci fıkrasına göre “Bir gerçek ve tüzel kişiye veya bir kamu kurum ve kuruluşuna ait aynı işkolunda birden çok işyerinin bulunduğu işyerlerinde, toplu iş sözleşmesi ancak işletme düzeyinde yapılabilir”.

Teşmil kararı vermeden önce Cumhurbaşkanı, Yüksek Hakem Kurulunun görüşünü almak zorundadır. Yüksek Hakem Kurulu on beş gün içinde görüşünü bildirecektir. Cumhurbaşkanı, Yüksek Hakem Kurulunun görüş ve değerlendirmeleri paralelinde karar vermek zorunda değildir. Takdir hakkı ve karar yetkisi Cumhurbaşkanına aittir. Ancak Cumhurbaşkanı, Yüksek Hakem Kurulunun görüşünü mutlaka almak zorundadır. Bu görüş alınmadan teşmil kararnamesi yayınlanamaz.

Toplu iş sözleşmesi, dört nüsha olarak hazırlanır. Doğal olarak sözleşmenin birer nüshası taraflarda kalacaktır. İki nüsha ise çağrıyı yapan tarafça imza gününden başlayarak altı işgünü içersinde görevli makama iletilir (m.48/I). Görevli makam olan Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlükleri bir nüshayı kendileri için saklarlar. Kalan bir nüshayı Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına gönderirler. Bu nedenle (I) yanlıştır.

Toplu iş sözleşmesinin süresi, sözleşmenin imzalanmasından sonra taraflarca uzatılamaz, kısaltılamaz ve toplu iş sözleşmesi süresinden önce sona erdirilemez. Bu nedenle (II) yanlıştır.

Toplu iş sözleşmesinin yapılmasındaki safhalar şunlardır:
• Yetki tespiti,
• Toplu görüşmeye çağrı,
• Toplu görüşme,
• Toplu iş sözleşmesinin imzalanmasıdır.

Lokavt
İş yerinde faaliyetin tamamen durmasın neden olacak tarzda, işveren veya işveren vekili tarafından kendi kararıyla veya bir kuruluşun verdiği karara uyarak işçilerin topluca işten uzaklaştırılmasıdır.

6356 sayılı Kanununun 25. maddesi ikinci fıkrası hükmüne göre, işverenler çalışan işçilerin sendikaya üye olup olmamalarına göre bir ayırım yapamazlar. Ancak, aynı fıkrada “Ücret, ikramiye, prim ve paraya ilişkin sosyal yardım konularında toplu iş sözleşmesi hükümleri saklıdır” ifadesi bulunmaktadır. Bu ifadeden anlaşılması gereken, işverenlerin ücret, ikramiye, prim ve paraya ilişkin sosyal yardım konuları dışında, bir diğer deyişle parasal hükümler dışında işçiler arasında ayırım yapamayacak olmalarıdır. Parasal hükümler dışında kalan idari hükümler açısından işçilere eşit davranılması gerekir. Çalışma düzenine ilişkin olan işin sevk ve dağıtımı, işçilerin mesleki ilerlemesi, disiplin hükümleri, işyeri ve iş güvenliği ile ilgili kurallar, işe giriş-çıkış saatleri, ara dinlenmeleri, servis araçlarından yararlanma konuları bu konuda örnek olarak gösterilebilir.

Grevin maddi ve manevi iki unsuru vardır. Grevin maddi unsuru, işçilerin işi bırakmaları; grevin manevi unsuru ise işçilerin aralarında anlaşmaları veya bir kuruluşun kararına uymalarıdır.

Toplu iş sözleşmelerinin işçi tarafı, işçi sendikalarıdır. İşçiler, sendikalı olmadıklarında toplu iş sözleşmesi yapamazlar. İşveren tarafı ise işveren veya işveren sendikası olabilir.

İşyeri toplu iş sözleşmelerinde, grev kararı işyerini kapsamına alır. İşletme toplu iş sözleşmelerinde, grev kararı işletme kapsamındaki bütün işyerlerine yönelik olmalıdır. Bir işçi sendikasının bir işveren sendikasıyla yürüttüğü grup toplu iş sözleşmelerinde ise bazı işyerlerinin grev kapsamı dışında bırakılabilmesi mümkündür.

İşyerinde işçi sayısı elliye kadar ise bir temsilci atanabilir. Doğru cevap A’dır.

Kanuni lokavtın unsurları şunlardır:
• Mesleki amaç,
• Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununda belirlenmiş usule uygun olması,
• Lokavtın yasaklanmamış olması,
• Lokavtın engellenmemiş olmasıdır.

Toplu görüşmelerin süresi altmış günle sınırlıdır. Toplu iş sözleşmelerinin mutlaka yazılı olarak yapılması gerekir. Toplu iş sözleşmesinin süresi, sözleşmenin imzalanmasından sonra taraflarca uzatılamaz, kısaltılamaz ve toplu iş sözleşmesi süresinden önce sona erdirilemez. Toplu sözleşme tarafı olan sendika, tüzel kişiliğini kaybeder, faaliyeti durdurulur, yetkisini kaybederse bu değişiklikler toplu iş sözleşmesini sona erdirmez. Bu nedenle A, C, D ve E seçenekleri yanlış bilgi içermektedir. B seçeneğindeki toplu iş sözleşmeleri, bir yıldan az ve üç yıldan uzun süreli olamaz cümlesi doğrudur.

Toplu iş sözleşmesinden taraf işçi sendikasının o işyeri veya işletmedeki üyeleri olan
işçiler ve karşı tarafta da işveren veya işveren sendikası ilke olarak yararlanacaklardır.

Toplu iş sözleşmesinden faydalanamayacak olanlar şunlardır:
• Kapsam dışı bırakılan işçiler,
• İşveren vekilleri,
• Greve katılmayan işçiler,
• Toplu iş sözleşmesi görüşmelerine işvereni temsilen katılan işçilerdir.

Anayasa’nın 53. maddesine göre, işçiler ve işverenler, karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma şartlarını düzenlemek amacıyla toplu iş sözleşmesi yapma hakkına sahiptirler. Cevap: D şıkkıdır.

Toplu iş sözleşmesinin imzalandığı tarihte üye olmayıp da daha sonraki tarihlerde üye olanlar da üyeliklerinin taraf işçi sendikasınca işverene bildirildiği tarihten itibaren toplu iş sözleşmesinden yararlanmaya başlayacaklardır. Doğru cevap C'dir.

Toplu iş sözleşmesi tarafı işçi sendikasına üye olmayanlar
- Dayanışma aidatı ödeyerek
- Cumhurbaşkanının teşmil kararnamesiyle
- Toplu iş sözleşmesi tarafı işçi sendikasının yazılı izniyle

Toplu iş sözleşmesinden yararlanırlar.

Yetki belgesi alınmadan bir toplu iş sözleşmesi yapılmışsa, taraflardan birinin veya her ikisinin yetkili olmadığı ve bu nedenle toplu iş sözleşmesinin hükümsüzlüğü Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından durumun tespitinden itibaren kırkbeş gün içinde ilgililer tarafından veya Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından dava yoluyla ileri sürülebilir.

Yürürlükte olan mevzuatımızda, toplu çıkar uyuşmazlıklarının çözümünde kabul edilen barışçı çözüm yolları; arabuluculuk ve tahkimdir. Doğru cevap C’dir.