Norm dayanaklı testlerde, çocuğun performansı referans grubunun performansı ile karşılaştırılır. Referans grubunu çocuğun kendi yaş grubundan olan bir grup çocuk oluşturur. Örneğin zihinsel yetersizliği olan bir çocuk norm dayanaklı bir test kullanılarak toplumsal beceri düzeyi açısından değerlendirildiğinde çocuğun toplumsal beceri düzeyi, çocukla aynı yaşta normal gelişim gösteren çocukların beceri düzeyi ile karşılaştırılır.

Kaynaştırma uygulamalarında özel eğitim desteği ilk kez 573 sayılı Özel Eğitim Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’de yer almıştır.

Rahatsız edici sözel olmayan davranışlar sergileme: Bazen farkında olunmadan yapılan kalemi tıklatma, göz kontağından kaçınma, ayakları yere vurma, bacakları titretme gibi sözel olmayan davranışlar ya da durumlar etkili iletişimin önünde engel teşkil edebilir.

Günümüzde anne babaların eğitime katılmaları görüşünü destekleyen nedenler şöyle belirtilebilir:
•Aileler, çocuklarının gerçek durumunu herkesten daha iyi bilirler ve onları daha iyi tanırlar.
• Aileler, çocuklarının öğrenmeleri ile daha ilgilidirler.
• Çocuğun eğitime başladığı andan itibaren onun eğitim programına doğrudan katılan ilk yetişkin grubu, ailelerdir.
• Aileler, toplum tarafından kendilerine ve çocuklarına sağlanan eğitim hizmetlerinin niteliğini artırmada etkili olabilirler.
•Aileler, gün boyunca çocuklarına eğitim hizmeti veren ekip tarafından alınan kararları izleyebilir ve uygulayabilirler.

Kısa dönemli amaçların ögeleri; birey, davranış, koşul, ölçüt olarak belirtilmektedir.

Suçluluk: Bu aşamada aile, sürekli olarak “Neden böyle bir sorunla karşılaştık?” sorusunu sorar. Bu dönemde aileler, çocuklarının yetersizliğine geçmişte yaptıkları hataların neden olduğunu düşünebilir.

Özel gereksinimi olan çocukların kaynaştırmadan en fazla yararlandıkları dönem okulöncesi dönemidir. Çünkü bu dönemde çocukların birbirlerinden farklılıkları çok fazla belirginleşmediğinden akranları arasında kabul görme oranları daha yüksektir ve bu dönemde çocukların kazanmaları gereken sayısız beceri vardır. İlerleyen yaşlarda da elbet bireyler kaynaştırmadan yararlanmaktadırlar. Ancak bireyler akademik becerilerle karşılaştıkça, sorumluluk artıkça akranlar arasında farklılıklar daha belirgin hale gelmektedir.

Dil ve Konuşma terapisi, öğrencilerin eğitimlerini engelleyecek düzeyde alıcı ve ifade edici dili kullanmada sorunları olduğunda, sesletim bozukluğu yaşadığında, sesini kullanmada sorun yaşadığında sağlanan bir destek türüdür ve bu desteği dil ve konuşma terapistleri verir.

Özel eğitime gereksinimi olan çocuklar, farklı yaklaşımlara göre farklı şekillerde sınışandırılmaktadır. Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeli- ği’nin (2006) Tanımlar bölümünde bu çocuklar harf sırasına göre şöyle sınıflandırılmaktadır; Çok ağır düzeyde zihinsel yetersizliği olanlar, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olanlar, dil ve konuşma güçlüğü olanlar, duygusal ve davranış bozukluğu olanlar, görme yetersizliği olanlar, hafif düzeyde zihinsel yetersizliği olanlar, işitme yetersizliği olanlar, orta düzeyde zihinsel yetersizliği olanlar, ortopedik yetersizliği olanlar, otistikler, özel öğrenme güçlüğü olanlar.

Özel gereksinimi olan çocuklar olarak adlandırılan bazı çocukların fiziksel özellikleri ve/veya öğrenme yetenekleri, bu çocukların eğitimlerinde bireyselleştirilmiş eğitim programlarını, yani özel bir eğitimi gerektirecek ölçüde normlardan farklılık gösterir. Normlarda farklılık, altta ya da üstte olabilir. Bu yönüyle özel eğitime gereksinimi olan çocuklar terimi, öğrenme ve/veya davranış problemleri gösteren çocukları, bedensel ya da duyusal yetersizliği olan çocukları olduğu kadar zihinsel olarak üstün ya da özel yetenekli çocukları da içerisine almaktadır.

Özel Eğitim Hizmetleri Kurulunda tarafından Özel Eğitim Değerlendirme Kurulu düzenlenen rapor doğrultusunda öğrencinin resmi okul ya da kuruma yerleştirilmesine karar verir ve gerekli özel eğitim önlemlerini alır. Tanılamaya konu olan çocuğun durumu, Özel Eğitim Hizmetleri Kurulunda karara bağlanır.

Bu olumsuzlukların başında, öğretmen yardımcılarının eğitim yetersizliği gelmektedir. Bu durum, sınıf içinde öğretmen ve öğretmen yardımcısı arasında aynı dilin kullanılamamasına neden olmakta, bu da ciddi sorunlara yol açabilmektedir. İkinci bir olumsuzluk, öğretmen yardımcısının sürekli bir rehbere gereksinim duyması ve öğretmenin fazla zamanını almasıdır. Bunun yanı sıra bazı durumlarda, öğretmen ve öğretmen yardımcısının rol ve sorumluluklarının açık bir biçimde tanımlanmamış olması, tanımlanmış olsa bile uygulamada buna uyulmaması karışıklıklara neden olabilmektedir. Bir diğer önemli sorun, kaynaştırma öğrencisinin bir yetişkine bağımlı olması ve bu nedenle akranlarıyla etkileşime girmemesidir. Çevresinde ona her seferinde yardımcı olan bir yetişkinin bulunması durumunda kaynaştırma öğrencisi hem bu yetişkine bir bağımlılık geliştirebilmekte hem de akranlarıyla hiç etkileşime girme gereksinimi duymamaktadır.

Son yıllarda özel eğitimde, özel gereksinimi olan çocuklara gereksinim duydukları hizmetlerin en az kısıtlayıcı ortamlarda sağlanması, temel bir ilke ya da kavram olarak benimsenmiştir. En az kısıtlayıcı ortam; özel gereksinimi olan çocukların kendilerini en üst düzeyde gerçekleştirebilecekleri, yetersizliği olmayan yaşıtlarının eğitim ortamlarına en benzer ortamlarda uygun destek ya da hizmetler sağlanarak eğitilmeleri hakkını tanımlamaktadır. Bu ilke doğrultusunda günümüzde özel gereksinimi olan çocukların mahallesindeki arkadaşlarının gittiği genel eğitim okullarının genel eğitim sınıflarına yerleştirilmesi ve gereksinimlerinin bu ortamlarda karşılanması uygulamaları giderek yaygınlık kazanmaktadır. Bu uygulamalara kısaca kaynaştırma denmektedir.

Yanlış anlaşılmalar oluşmadan önce durum ya da konuların açıkça ortaya konması, ekipteki herkesin kendi görüşünü ortaya koymasının desteklenmesi, çözümlere hemen odaklanma yerine gereksinimler üzerinde yeterince durulması, her ekip üyesinin kendi görüşünü belirterek tartışmaları kolaylaştırması ve diğerlerinin görüşlerine saygı duyarak dönüt verilmesi; çatışmaları önleyici stratejilerden bazılarıdır. E şıkkı bunlardan biri değildir.

Okulöncesi dönemde, genel eğitim programları ile özel eğitim programları arasında; dolayısıyla eğitim uygulamalarında bazı farklılıklar vardır. Bu farklılıklar, özel eğitimi özel yapmaktadır. Bu dönemdeki genel eğitimde, normal gelişim gösteren çocukların gelişim düzeylerine uygun beklentiler ve öğrenme ortamları temel alınmaktadır. Buna göre çocuklardan beklenen ürünler, yaş gruplarına göre önceden tanımlanmakta ve öğretme ortamları buna göre düzenlenmektedir. Bu ortamlarda çocuğun öğrenmede etkin bir rol üstlenmesine önem verilmektedir. Özel eğitimde ise çocukların performansına dayalı olarak beklenen ürünlerin belirlenmesi ve öğrenme ortamlarının buna göre düzenlenmesi temel alınmaktadır.

Gezici öğretmen, bazen bir becerinin öğretiminde ya da bir davranışın değiştirilmesinde etkin rol alarak kaynaştırma öğrencisiyle bire bir çalışma yapabilir. Bu şekilde hem kaynaştırma öğrencisine etkili bir sunum gerçekleştirilmiş hem de sınıf öğretmenine ya da diğer personele model sağlanmış olur.

Tüm öğretmen nitelikleri ve öğretmenin sahip olduğu ayrıcalıklar dikkate alındığında okulöncesi öğretmeni iyi bir gözlemci olmalıdır. Çoğunlukla öğretmenler, çocuğu akranları ve diğer yetişkinlerle etkileşim halindeyken en fazla gözleyebilme olanağına sahip kimselerdir ve bu anlamda öğretmenin formal ve formal olmayan gözlemleri, çocuğun durumuna ilişkin en iyi bilgi kaynağıdır. 

37-72 ay arasındaki özel eğitime ihtiyacı olan bireylerin okulöncesi eğitimi zorunludur. Ancak, bireylerin gelişim ve bireysel özellikleri dikkate alınarak okulöncesi eğitim dönemi süresi bir yıl daha uzatılabilir.

Çocuğun özel eğitime uygunluğu belirlendikten, diğer bir deyişle özel eğitim hizmetlerinden yararlanmasının uygun olduğuna ilişkin bir değerlendirme yaptıktan sonra bu çocuk için uygun programın ne olacağına karar vermek üzere değerlendirme yapılır. Programın planlanması aşamasında yapılan değerlendirme sürecinde, çocuğun bireyselleştirilmiş eğitim programında yer alacak amaçların neler olacağı ve öğretimin nasıl gerçekleştirileceğinin belirlenmesi amaçlanır.

Değerlendirme yapacak kişi; çocuğun ailesel özelliklerine, kültürel farklılıklarına aşina olmalıdır.