YAŞLI VE HASTA BAKIM HİZMETLERİ Dersi YAŞLILIKTA BESLENME soru cevapları:
Toplam 75 Soru & Cevap#1
SORU: Sebze ve meyveler neleri içermektedir?
CEVAP: Vitaminler ve mineraller ve fitokimyasalları içerir.
#2
SORU: Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından yaşlılık dönemi ne zamandır?
CEVAP: 65 yaş ve üzeri
#3
SORU: Akdeniz tipi beslenmeye göre günlük tüketim için öneriler nelerdir?
CEVAP: • Ana öğünlerde aşağıdaki üç temel besin grubunun tüketilmesi önerilmektedir: a) Tahıl grubu: Her öğün için bir ya da iki porsiyon tüketimi önerilmektedir. Tam tahıl ürünlerinin tercih edilmesi uygundur. b) Sebze: Her öğün için iki ya da daha fazla porsiyon tüketimi önerilmektedir. Porsiyonların en az birisinin çiğ tüketim şeklinde olması tercih edilmelidir. c) Meyve: Her öğünde bir ya da iki porsiyon tüketim önerilmektedir. • Günde 1,5-2lt su içilmelidir. • Süt ve süt ürünlerinin günlük olarak tüketimi özellikle kemik sağlığı açısından önerilmektedir. Yoğurt, peynir ya da diğer süt ürünlerinin tüketimi sırasında ürünlerin az yağlı olmasına dikkat edilmelidir. • Zeytin yağı besinle alınan yağların temelini oluşturmalıdır.
#4
SORU: Karbonhidratların özellikleri nelerdir?
CEVAP: Kolay sindirilirler. Karbonhidratların vücutta kullanılmaları için sindirilmeleri gerekmektedir. Vücut için enerji sağlarlar. 1 gram karbonhidrat 4 kalori ısı enerjisi vermektedir. Günlük alınması gereken enerjinin %55-60’ı karbonhidratlardan sağlanmalıdır.
#5
SORU: Beden Kitle İndeksi (BKİ) değeri elde etme formülü nedir?
CEVAP: Vücut ağırlığı (kg) Beden Kitle İndeksi = -------------------------------------- Boy uzunluğu (m) x Boy uzunluğu (m)
#6
SORU: Beslenme nedir?
CEVAP: Yaşamın sürdürülmesi, sağlığın korunması ve geliştirilmesi için besinlerin tüketilmesi, kullanılması, besinlerden yararlanma anlamı taşımaktadır.
#7
SORU: Yeterli ve dengeli beslenme nedir?
CEVAP: Yaşamın sağlıklı bir şekilde sürdürülebilmesi için vücudun gereksinim duyduğu besin ögelerinin tamamının yeterli ve aynı zamanda da kendi içinde bir denge içinde alınmasıdır.
#8
SORU: Besin grubu nedir?
CEVAP: Yeterli ve dengeli beslenme için vücudun gereksinim duyduğu besinlerin gruplanmış şeklidir.
#9
SORU: Türkiye’de 2009 yılı rakamlarına göre doğuşta beklenen yaşam süresi nedir?
CEVAP: 73,7 yıldır.
#10
SORU: Yaşlılık döneminin en önemli gereksinimlerden birisi olan sağlıklı beslenmenin anlamı nedir?
CEVAP: Yaşlılık döneminde iyilik halinin sürdürülebilmesi, süreğen hastalıklardan korunabilmek, nitelikli ve bağımsız bir yaşam sürmektir.
#11
SORU: Beslenmenin temel bir insan hakkı olarak kabul edilmesi ne zaman ve hangi örgüt tarafından gerçekleştirilmiştir?
CEVAP: 1996 yılında Roma’da Uluslararası Gıda ve Tarım Organizasyonu (FAO) tarafından bütün dünyada ilan edilmiştir.
#12
SORU: Birleşmiş Milletler toplumların yaşlılık açısından sınıflandırmasını nasıl yapmıştır?
CEVAP: Bu sınıflamaya göre pay %4 ve altında ise toplum “genç”, %4-7 arasında ise “olgun” ve %7 ve üzerinde ise “yaşlı/yaşlanan” olarak kabul edilmektedir.
#13
SORU: Birleşmiş Milletlere göre dünyada 60 yaş ve üzeri nüfusun toplam nüfus içindeki payı ve geleceğe dair öngörüsü nasıldır?
CEVAP: 1950 yılında %8 olan 60 yaş ve üzeri nüfusun toplam nüfus içindeki payının 2050 yılında %22 olması beklenmektedir. Daha basit bir ifadeyle 2050 yılında dünyada yaşayan yaklaşık her beş kişiden birisinin 60 yaş ve üzerinde olması beklenmektedir. Aynı yıla ait tahminler dünyada 32 ülkenin 60 yaş ve üzeri nüfusunun 10 milyondan fazla olacağına işaret etmektedir.
#14
SORU: Gıda güvenliği açısından nelere dikkat etmek gerekmektedir?
CEVAP: • Temizliğe önem verin. • Pişmiş ve çiğ gıdaları ayrı tutun. • İyice pişirin. • Yiyeceklerinizi doğru ısıda saklayın (Pişmiş yemekler oda ısısında iki saatten fazla saklanmamalıdır). • Temiz su-temiz malzeme kullanın.
#15
SORU: Beslenme durumu ve ilgili sağlık sorunları düşünüldüğünde yaşlılık dönemi diğer yaş gruplarına nasıl farklılık gösterir?
CEVAP: Yaşlı bireyler gençlere göre enerji ve besin gereksinimi açısından farklılık göstermektedirler. Bununla birlikte besin seçimi, tutum ve davranışlarında da farklılaşmalar görülmektedir. Yaşlılık döneminde beslenme durumunun belirlenme ölçütleri, yöntemleri, yaşlıların beslenme ile ilgili hastalıklardan etkilenme biçimleri, bu tür hastalıkların görülme sıklığı da genç yaşlara göre farklıdır.
#16
SORU: Hastalıklar yaşlıların beslenme durumunu nasıl etkiler?
CEVAP: Sürekli ilaç kullanmak, yüksek tansiyon, şeker hastalığı gibi fiziksel bir hastalık ya da depresyon gibi ruhsal bir hastalık varlığı bireyin iştah durumunu etkiler. Bedensel etkinlik yapmayı engelleyen kas-iskelet sistemi sorunları da vücuda alınması gerekli enerji miktarını etkiler. Yutma-çiğneme güçlüğü yaşlılarda tüketilen besinin miktarını, türünü, kalitesini, vb. etkilemektedir. Mide rahatsızlığı gibi sindirim sistemi sorunu olan yaşlılarda(örneğin; atrofik gastrit) vücuda alınan kimi besinlerin emilimi, dolayısıyla da yararlılığı etkilenebilmektedir. Bu gibi durumlarda vücuda alınan B grubu vitaminlerin emiliminde sorunlar olmaktadır.
#17
SORU: Çevresel koşullarda değişim yaşlıların beslenme durumunu nasıl etkiler?
CEVAP: Çevresel koşullarda değişim bu süreçte etkili rol oynar. Örneğin, eş kaybı, yalnızlaşma, sosyal destek mekanizmalarının gerilemesi-zayıflaması, ekonomik koşullarda gerileme, vb bireyin beslenme alışkanlıklarının değişmesine neden olabilir.
#18
SORU: Yaşlıların yatağa bağımlı olması, yaşa bağlı vücut şeklinde bozulma/eğilme (örneğin kifoz) olması durumunda BKİ değerlendirmesi yerine ne yapılır?
CEVAP: BKİ değerlendirmesi yerine boy uzunluğu için “diz boyu ölçümü”, vücut ağırlığı yerine de “üst kol çevresi”, yerine başkaca değerlendirmeler önerilir.
#19
SORU: Yaşlı bireylerin nasıl bedensel etkinlik yapmaları önerilir?
CEVAP: Yaşlı bireylerin haftada en az 150 dakika aerobik hareketler gibi orta düzey bedensel etkinlik yapmaları önerilmektedir. Aerobik hareketlerinin bir defada en az 10 dakika sure ile yapılması etkinliğin yararı açısından değerlidir. Özellikle hareket etme kısıtlılığı olan yaşlıların haftada üç ve daha sık olarak denge sağlayıcı hareketleri yapmaları önerilmektedir. Kas güçlendirici etkinliklerin de haftada en az iki kez yapılması önerilmektedir.
#20
SORU: Yaşlılık dönemini öne çıkaran etmenler nelerdir?
CEVAP: Dünyada ve Türkiye’de yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki payında ve bununla birlikte doğuşta beklenen yaşam süresinde ve geçmiş yıllara göre artma olması yaşlılık dönemini öne çıkarmaktadır.
#21
SORU: Besin ögesi nedir?
CEVAP: Besinlerin bileşiminde bulunan değişik miktarlarda kimyasal moleküllerdir. Besin ögeleri başlıca karbonhidratlar, proteinler, yağlar, mineraller, vitaminler ve su olarak sınıflandırılmaktadır.
#22
SORU: Gıda güvenliği nedir?
CEVAP: Tarladan (çiftlikten) sofraya kadar, çevre ve insan sağlığına zarar vermeyen, üretimin her aşamasında gerekli kontrolleri yapılmış, sağlıklı ve güvenilir ürünlerin temin edilme süreci olarak tanımlanmaktadır. Bu konuda yapılan bir başka tanım da “gıdalarda olabilecek fiziksel, kimyasal, biyolojik ve her türlü zararların bertaraf edilmesi için alınan tedbirler bütünü ”dür.
#23
SORU: Yaşlılarda BKİ’nin kaç kg/m2’ye kadar olan değerleri normal olarak kabul edilmektedir?
CEVAP: 27kg/m2
#24
SORU: Yaşlılık döneminde beslenme durumunun değerlendirilmesi için diyet öyküsünün alınması neden önemlidir?
CEVAP: Temel olarak bireylerin ne tükettiğini öğrenmeye yarar. 24 saatlik besin tüketimi, besin kayıt yöntemi, gıda tüketim sıklığı anketi, gıda öyküsü gibi farklı yöntemler kullanılabilir. Yaşlının yaşadığı yer, iletişim kurmada zorluk, hafıza faktörü, gözlem çalışmalarının kısıtlılığı, yaşlılık döneminde alınan gıdalara ilişkin ayrıntıların öğrenilmesini zorlaştırmaktadır
#25
SORU: İstenmeden vücut ağırlığında kaybın/azalmanın başlıca nedenleri nelerdir?
CEVAP: İstenmeden vücut ağırlığında kaybın/azalmanın başlıca nedenlerinin gıdaya ulaşamama, sosyal faktörler gibi yetersiz beslenmeye neden olan durumlar, iştah kaybı, kas kütlesinde azalma ile seyreden sarkopeni, kaşeksi gibi bazı hastalıklarda görülen yangısal reaksiyonlar, depresyon olduğu belirtilmektedir.
#26
SORU: Kalp ve damar hastalıkları, beyin damarları ile ilgili hastalıklar (inme vb), şeker hastalığı, kemik erimesi beslenme alışkanlıkları ile nasıl ilişkilendirilir?
CEVAP: Yağlı yiyecekler kalın barsak, pankreas, prostat kanseri ile ilişkilidir. Yağlı yiyecekler aynı zamanda damar cidarında yağlanmaya sebep olarak kan basıncında yükselmeye, kan yağ değerlerinde bozulmaya, kan şekerinin düzeninde bozulmaya neden olmaktadır. Bu durumlar ise kalp ve damar hastalıkları ile sonuçlanabilir.
#27
SORU: Vücut kompozisyonlarının daha ayrıntılı değerlendirmesi için hangi farklı teknikler kullanılmaktadır?
CEVAP: Biyoelektrik İmpedans Analizi (BİA) değerlendirmesinin yanı sıra dual enerji X-ray absorbtiometre, sualtı ağırlık ölçümleri (underwater weighting), nötron aktivasyonu gibi yağ ve yağsız kütle ölçümlerini yapabilen değerlendirmeler yer almaktadır.
#28
SORU: Et, yumurta, kuru baklagiller neleri içermektedir?
CEVAP: Bu grup besin protein, karbonhidrat, vitamin, mineral ve posa içermektedir. Et, yumurta, kuru baklagiller protein kaynağı olmanın yanı sıra demir, çinko, fosfor, magnezyum alımı için de değerlidir. Posa gereksinimi ve A ve B (B1, B6, B12) vitamin gereksinimi de bu grup besinlerle karşılanabilir.
#29
SORU: Akdeniz tipi beslenmeye göre haftalık tüketim açısından öneriler nelerdir?
CEVAP: • İki ya da daha fazla porsiyon balık eti, iki porsiyon beyaz et, iki-dört porsiyon yumurta protein kaynağı açısından öneriler arasındadır. • Kırmızı etin haftada iki porsiyondan az tüketilmesi önerilmektedir. Özellikle işlenmiş kırmızı et ürünlerinin haftada birden daha seyrek sıklıkta tüketimi önerilmektedir. • Tahılların haftada iki porsiyondan daha fazla baklagil tüketiminin birleşmesi halinde vücut için sağlıklı protein ve yağ kaynağının temin edildiği düşünülebilir. Haftada üç ya da daha az porsiyon taze patates tüketimi de özellikle önerilen et ve balık tüketimi sırasında tamamlayıcı öneri olarak düşünülebilir.
#30
SORU: Sağlıklı beslenme nedir?
CEVAP: Vücudun gereksinim duyduğu besinin alınması yeterli beslenmeyi ve bu besin gruplarının kendi içinde dengeli bir biçimde tüketilmesi de dengeli beslenmeyi ifade etmektedir.
#31
SORU: Türkiye’de yaygın olarak kullanılan besin ne ile şematize edilmektedir ve şemada yer alan ayrıntıları ne ifade etmektedir?
CEVAP: Dört yapraklı yonca şeklinde şematize edilmiştir ve şematize edilmiş olan eşit bölümlerin her birisi önerilen dört besin grubunun yeterli ve dengeli bir biçimde tüketilmesinin gereğini vurgulamaktadır. Piramidin üzerinde yer alan zeytin yaprakları barışı ve ayrıca Akdeniz bölgesi beslenmesi için sembolik olan zeytinyağını temsil etmektedir.
#32
SORU: Kanser türleri açısından koruyucu olduğuna işaret edilen besinler nelerdir?
CEVAP: Posalı gıdaların, sebze ve meyveler ile kalsiyumdan zengin gıdalar.
#33
SORU: Yaşlılık döneminde vitamin eksikliğinin nedeni nedir?
CEVAP: Yaşlılık döneminde vitamin eksiklikleri beslenme alışkanlıkları ile ilgilidir. Bu yaş grubunun tek tip beslenmesi, besin çeşitliliğinde azalma, besin alımını engelleyici başka bir durumun olması eksikliklerin temel nedenleri arasındadır.
#34
SORU: Osteoporoz engellenmediği zaman ne ile karşılaşılabilir?
CEVAP: Kırıklar, düşmeler, dolayısıyla da ölümler meydana gelebilir.
#35
SORU: Yaşlılarda vücut kas ve yağ dengesi genç yaşlara göre nasıl farklılaşır?
CEVAP: Kas kütlesi azalır, yağ miktarı/kütlesi artar. Kol ve bacaklarda deri altı yağ dokusunda azalma olur, karın çevresinde yağlanma artar. Yağ kütlesinin fazlalığı kalp hastalıkları, yüksek tansiyon, şeker hastalığı, safra kesesi taşı, kireçlenme, kanser gibi hastalıklara neden olması açısından dikkat edilmesi gereken bir durumdur. Karın bölgesinde yağlanma kan şekerini düzenleyen insülin hormonuna direnç gelişmesine neden olur, dolayısıyla şeker hastalığı meydana gelebilir. Karın bölgesinde yağlanmanın ayrıca kalp-damar hastalıkları ve kanser açısından da riskleri bulunmaktadır.
#36
SORU: Yaşlılıkta şişmanlık ile hangi hastalıklar ortaya çıkabilir?
CEVAP: Şişmanlık ile kalp krizi, yüksek tansiyon gibi kalp ve damar hastalıkları, rahim ağzı, prostat, meme, kalın barsak, karaciğer, böbrek gibi kanserler, şeker hastalığı, kireçlenme, bel ağrısı, uykuda nefes tıkanması (uyku apnesi), süreğen hastalıklar arasında ilişki bulunmaktadır.
#37
SORU: Günlük önerilen su miktarı ne kadardır?
CEVAP: Günlük önerilen su miktarı 1,5-2 litredir.
#38
SORU: Yetişkin insan vücudunun ve yaşlı vücudunun su oranı nasıldır?
CEVAP: Yetişkin insan vücudunun %59’u su olup bu miktarın %60’ı hücre içinde ve geri kalan %40’ı da hücre dışındadır. Yaşlılık döneminde vücudun %50’sinin su olduğu bilinmektedir.
#39
SORU: Sağlık ve beslenme arasındaki ilişki nasıldır?
CEVAP: Bedenen, ruhen ve sosyal açıdan tam bir iyilik hali yeterli ve dengeli beslenme döngüsü ile açıklanabilir.
#40
SORU: Proteinlerin özellikleri nelerdir?
CEVAP: Proteinler vücudu oluşturan hücrelerin temel yapı taşıdır. Bir gram protein 5,65 kalori ısı enerjisi vermektedir. Günlük alınması gereken enerjinin %10- 12’si proteinlerden sağlanmaktadır. Et ve et ürünleri, süt ve süt ürünleri, tavuk ve balık da iyi protein kaynakları arasındadır.
#41
SORU: Yağların özellikleri nelerdir, kaç çeşit yağ vardır?
CEVAP: Günlük alınması gereken enerjinin %25-30’u yağlardan sağlanması yeterlidir. 1 gram protein 9 kalori ısı enerjisi vermektedir. Yağları kabaca üç şekilde incelemek uygundur: İyi yağlar (doymamış), kötü yağ (doymuş yağlar), çok kötü yağlar (trans yağlar).
#42
SORU: Kaç çeşit doymamış yağ vardır ve nelerdir?
CEVAP: 2 çeşit doymamış yağ vardır. Tekli doymamış yağlar: zeytinyağı. Çoklu doymamış yağlar: mısırözü ve ayçiçeği yağı gibi.
#43
SORU: Vitamin ve minerallerin özellikleri nelerdir?
CEVAP: Vitamin ve mineraller yaşam için gerekli olan, metabolizma ile ilgili süreçlerin devamı için gereklidir. Vücudun %4-5’i minerallerden oluşur. Kalsiyum ve fosfor başlıca minerallerdir. Magnezyum, klor, sodyum, kükürt vücutta bulunan diğer makro minerallerdir.
#44
SORU: Gıda güvencesi nedir?
CEVAP: İnsanların güvenilir, uygun fiyat karşılığında, sağlıklı beslenme olanaklarına ulaşımının sürdürülebilir olması anlamı taşımaktadır.
#45
SORU: Temel besin grupları nelerdir?
CEVAP: Süt ve süt ürünleri; et, yumurta, kuru baklagiller; sebze ve meyveler; ekmek ve tahıllar.
#46
SORU: Süt ve süt ürünleri neleri içermektedir?
CEVAP: Bu grup besin protein, vitamin ve mineral içermektedir.
#47
SORU: Beslenme önerilerine ek olarak dikkat edilmesi önerilen konular nelerdir?
CEVAP: Sağlıklı beslenme için öğün atlanmaması önerilmektedir. Üç ana ve üç ara öğün önerisine vücudun dengesinin sağlanması uyulması önerilmektedir. Öğünlerde tüketilen porsiyonların büyüklüğünün azaltılması, yemek yeme kültüründe sosyalleşmenin ve paylaşımın öne çıkarılması, bedensel etkinliğin yaşam tarzı şekline dönüştürülmesi, yemeklerden sonra kısa dinleme süresi yaratabilme, sağlıklı pişirme kurallarına uygun davranışların öğrenilmesi, gıda güvenliği yaklaşımlarının içselleştirilmesi gibi konular da yukarıda beslenme alışkanlıklarına ek olarak öğrenilmesi gereken davranışlar olarak bilinmelidir.
#48
SORU: Ekmek ve tahıllar neleri içermektedir?
CEVAP: Bu grup besin karbonhidrat, vitamin, mineral, posa ve düşük miktarda protein içermektedir. Bu grupta tahıl taneleri (buğday, pirinç, mısır, çavdar, yulaf) ve bu tahıl tanelerinden yapılmış olan un, bulgur gibi besin ürünleri yer almaktadır.
#49
SORU: Besin ögesi nedir ve besin ögeleri nelerdir?
CEVAP: Besinlerin bileşiminde bulunan değişik miktarlarda kimyasal moleküllere besin ögesi denir. Besin ögeleri karbonhidratlar, proteinler, yağlar, vitamin ve mineraller, su olarak sıralandırılır.
#50
SORU: Günümüzde pratikliği açısından en sık kullanılan iki yöntem hangileridir?
CEVAP: BKİ ve BİA değerlendirmesidir.
#51
SORU: Yaşlılık döneminde besin ögesi açısından ne kadar enerji tüketilmelidir?
CEVAP: Yaşlıların hafif fiziksel aktivite yaptığı düşünüldüğünde vücut ağırlıklarının kilogramı başına 30 kal/gün enerji tüketmeleri önerilmektedir (kadınlarda 1900 kkal/gün ve erkeklerde ise 2300 kkal/gün).
#52
SORU: Yaşlılık döneminde besin ögesi açısından ne kadar protein alınmalıdır?
CEVAP: Yaşlılık döneminde günde vücut ağırlığı başına 0.9-1.1gram protein alınması önerilmektedir.
#53
SORU: Yaşlılık döneminde besin ögesi açısından günlük ne kadar karbonhidrat alınmalıdır?
CEVAP: Yaşlılık döneminde günlük enerjinin %50- 60’ının karbonhidratlardan sağlanması önerilir.
#54
SORU: Yaşlılık döneminde besin ögesi açısından günlük ne kadar yağ alınmalıdır?
CEVAP: Yaşlılık döneminde de günlük alınan enerjinin en fazla %30’unun yağlardan sağlanması önerilmektedir.
#55
SORU: Yaşlılık döneminde besin ögesi açısından günlük ne kadar posalı gıda alınmalıdır?
CEVAP: Posalı gıdaların her gün 25-30mg tüketilmesi önerilmektedir. Kurubaklagiller, kepekli tahıl ürünleri, sebze ve meyveler posa içeriği yüksek olan gıdalar arasındadır.
#56
SORU:
Yaşlılık dönemi nasıl sınıflandırılır?
CEVAP:
Yaşlılık dönemi Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından 65 yaş ve üzeri dönem olarak kabul edilmektedir. Yaşlılıkla ilgili farklı sınıflamalar da yapılmaktadır. Örneğin Birleşmiş Milletler yaşlılık dönemini değerlendirirken 60 yaş ve üzeri nüfusu esas almaktadır.
#57
SORU:
Geçmişten bu yana yaşlıların nüfus içindeki oranı nasıl değişmiştir?
CEVAP:
1950 yılında %8 olan 60 yaş ve üzeri nüfusun toplam nüfus içindeki payının günümüzde %11 olduğu, 2050 yılında ise %22 olması beklenmektedir.
#58
SORU:
Dünyada geçmiş yıllardan bu yana doğuşta beklenen yaşam süresi nasıldır?
CEVAP:
Dünyada geçmiş yıllardan bu yana doğuşta beklenen yaşam süresi artma eğilimindedir. 1950’den bu yana artış 21 yıl olmuştur.
#59
SORU:
Türkiye'de doğuşta beklenen yaşam süresi ne kadardır?
CEVAP:
Türkiye’de 2009 yılı rakamlarına göre doğuşta beklenen yaşam süresi 73,7 yıldır.
#60
SORU:
Yaşlılıkta beslenme neden önemlidir?
CEVAP:
Yaşlılık döneminin sağlık açısından en önemli gereksinimlerden birisi sağlığın bu denli geniş kapsamlı belirleyicilerinin önemli bir bileşeni olan sağlıklı beslenmedir. Temel bir sağlık hizmeti ve aynı zamanda da temel bir insan hakkı olarak kabul edilen sağlıklı beslenmenin sağlanması da yaşlılık döneminde iyilik halinin sürdürülebilmesi, süregen hastalıklardan korunabilmek, nitelikli ve bağımsız bir
yaşam anlamı da taşımaktadır.
#61
SORU:
Yaşlı toplum kavramını tanımlayınız.
CEVAP:
Birleşmiş Milletler toplumların yaşlılık açısından sınıflandırmasını 60 yaş ve üzeri
nüfusun toplam nüfus içindeki payına göre yapmaktadır. Bu sınıflamaya göre pay %4 ve altında ise toplum “genç”, %4-7 arasında ise “olgun” ve %7 ve üzerinde ise “yaşlı/yaşlanan” olarak kabul edilmektedir.
#62
SORU:
Beslenme kavramını tanımlayınız.
CEVAP:
Yaşamın sürdürülmesi, sağlığın korunması ve geliştirilmesi için besinlerin tüketilmesi, kullanılması, besinlerden yararlanma anlamı taşımaktadır.
#63
SORU:
Yeterli ve dengeli beslenme kavramını tanımlayınız.
CEVAP:
Yaşamın sağlıklı bir şekilde sürdürülebilmesi için vücudun gereksinim duyduğu besin ögelerinin tamamının yeterli ve aynı zamanda da kendi içinde bir denge içinde alınmasıdır.
#64
SORU:
Besin grubu nedir?
CEVAP:
Yeterli ve dengeli beslenme için vücudun gereksinim duyduğu besinlerin gruplanmış şeklidir.
#65
SORU:
Besin ögesi kavramını tanımlayınız.
CEVAP:
Besinlerin bileşiminde bulunan değişik miktarlarda kimyasal moleküllerdir. Besin
ögeleri başlıca karbonhidratlar, proteinler, yağlar, mineraller, vitaminler ve su olarak sınıflandırılmaktadır.
#66
SORU:
Gıda güvenliği nedir? Açıklayınızç
CEVAP:
Tarladan (çiftlikten) sofraya kadar, çevre ve insan sağlığına zarar vermeyen,
üretimin her aşamasında gerekli kontrolleri yapılmış, sağlıklı ve güvenilir ürünlerin temin edilme süreci olarak tanımlanmaktadır. Bu konuda yapılan bir başka tanım da “gıdalarda olabilecek fiziksel, kimyasal, biyolojik ve her türlü zararların bertaraf edilmesi için alınan tedbirler bütünü ”dür.
#67
SORU:
Gıda güvencesi nedir?
CEVAP:
İnsanların güvenilir, uygun fiyat karşılığında, sağlıklı beslenme olanaklarına
ulaşımının sürdürülebilir olması anlamı taşımaktadır.
#68
SORU:
Temel besin grupları nelerdir?
CEVAP:
Süt ve süt ürünleri, (2) Et, yumurta, kurubaklagiller, (3) Sebze ve meyveler,
(4) Ekmek ve tahıllardır.
#69
SORU:
Süt ve süt ürünlerinin sağlıklı beslenme için önemi nedir?
CEVAP:
Bu grup besin protein, vitamin ve mineral içermektedir. Erişkinlerin 2 porsiyon (2x200cc’lik su bardağı) süt tüketmesi önerilmektedir. Gebelerin, menopoz sonrası dönemdeki kadınların, ergenlerin tüketmesi gereken miktar daha fazladır (3-4 porsiyon).
#70
SORU:
Et, yumurta ve kurubaklagillerin sağlıklı beslenmede önemi nedir?
CEVAP:
Bu grup besin protein, karbonhidrat, vitamin, mineral ve posa içermektedir. Et, yumurta, kurubaklagiller protein kaynağı olmanın yanı sıra demir, çinko, fosfor, magnezyum alımı için de değerlidir. Posa gereksinimi ve A ve B (B1, B6, B12) vitamini gereksinimi de bu grup besinlerle karşılanabilir.
#71
SORU:
Sebze ve meyvelerin sağlıklı beslenmede önemi nedir?
CEVAP:
Vitaminler ve mineraller açısından önerilmektedir. Bu grup besin ayrıca
hastalıklara karşı koruyucu bileşikler olan fitokimyasalları içerir.
#72
SORU:
Ekmek ve tahılların sağlıklı beslenmede önemi nedir?
CEVAP:
Bu grup besin karbonhidrat, vitamin, mineral, posa ve düşük miktarda protein içermektedir. Bu grupta tahıl taneleri (buğday, pirinç, mısır, çavdar, yulaf) ve bu tahıl tanelerinden yapılmış olan un, bulgur gibi besin ürünleri yer almaktadır. Bu grup için genel öneri tam tahıl ürünlerin tüketilmesi şeklindedir.
#73
SORU:
Vitamin ve minerallerin sağlıklı beslenmedeki önemi nedir?
CEVAP:
Vitamin ve mineraller yaşam için gerekli olan, metabolizma ile ilgili süreçlerin devamı için gereklidir. Vücudun %4-5’i minerallerden oluşur. Kalsiyum ve fosfor başlıca minerallerdir. Magnezyum, klor, sodyum, kükürt vücutta bulunan diğer makro minerallerdir. Mineral eksikliklerinde toplumsal düzeyde hastalıklar görülebilir. Örneğin, iyot eksikliğinde guatr hastalığı toplumda yaygın olarak görülebilir. Vitaminler de suda ve yağda eriyen vitaminler olmak üzere başlıca iki grupta incelenir. A,D,E,K vitaminleri yağda eriyen vitaminlerdir. B,C, niasin ve folik asit suda eriyen vitaminlerdir.
#74
SORU:
Ana öğünlerde tahıllar nasıl tüketilmelidir?
CEVAP:
Her öğün için bir ya da iki porsiyon tüketimi önerilmektedir. Tam tahıl
ürünlerinin tercih edilmesi uygundur.
#75
SORU:
Yaşlılık döneminde beslenmeye bağlı olarak ortaya çıkan sağlık sorunlarına örnek veriniz.
CEVAP:
Osteoporoz özellikle kadınlar açısından önlenmesi gereken bir hastalıktır. Engellenmediği zaman kırıklar, düşmeler, dolayısıyla da ölümler meydana gelebilir.