Yanıt Açıklaması:

Türkiye’de kurumların sosyal sorumluluğu uygulamalarına Osmanlı Devleti döneminde rastlanmaktadır. Ahilik Teşkilatı, Lonca Teşkilat ve Vakıfların faaliyetleri bu kavram kapsamında ele alınabilir.

Yanıt Açıklaması: İşletmelerin ekonomik, yasal, ahlaki ve gönüllü sorumluluklarının dışında işletme içinde sorumlu olduğu alanlar bulunmaktadır. Bunlar işletmenin varlığını oluşturan çalışanlar ile hissedar ve yatırımcılardan oluşmaktadırlar. İşletmenin temel hedeflerinden biri çalışanların motivasyonlarını sağlayarak onların daha etkin ve verimli çalışmalarını sağlamaktır. Bunun için olumlu bir çalışma ortamı yaratmak; personel seçiminde eşit davranmak; iş güvenliğini sağlamak; çalışma koşullarını iyileştirmek; çalışanlarına eğitim ve kariyer olanakları sağlamak; çalışanlarının gelişiminde katkıda bulunmak; adil bir ücretlendirme ve terfi sistemine sahip olmak ve bunu uygulamak; çalışanları işletme faaliyetlerine ve diğer çalışanlar hakkında bilgilendirmek; çalışanlarına yetki ve sorumluluk vermek; çalışanların fikirlerini özgürce belirtmelerine olanak tanımak; sendika kurma ve grev yapma hakkı tanımak gerekmektedir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Ekonomik sorumluluklar, işletmelerin ilk düzeydeki sorumluluğu olarak, tüketicilerin ihtiyaç duydukları ve talep ettikleri ürün ve hizmetleri üretmesi aynı zamanda üretilen ürünlerin karlı bir şekilde satılmasıdır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması:

Kurumlarda paydaş yönetiminin, kurum yönetiminden sorumlu kişiler (yönetim kurulu) veya yöneticisi tarafından yerine getirilmesi gerektiği düşünülmektedir. Yöneticilerin bir taraftan kurumun çıkarlarını gözetmesi bir taraftandan da paydaşların haklarını koruyarak ve karar alma süreçlerine katılımlarını sağlayarak kurumu yönetmesi gerekir.

Yanıt Açıklaması:

Küresel çerçevede gerçekleştirilen şirket birleşmelerini güvenceye almak ve ekonomik krizlere karşı daha güvenli bir alanda yer almak isteyen kurumların kurumsal yönetişime önem verdikleri görülmektedir. Bu ihtiyaçlardan yol çıkarak OECD kapsamında “Kurumsal Yönetişim İlkeleri” çalışması yapılmış ve 1999 yılında bu ilkeler yayınlanmıştır (aktaran: Tekin, 2003):

1. Hissedar haklarının korunması: Bu ilkeye göre temel hissedarlık hakları; mülkiyet haklarının kaydedilmesi, hisse senedinin devredilmesi, şirketle ilgili zamanında ve düzenli bilgiye sahip olma, genel kurula katılma ve oy kullanma, yönetim/ denetim kurullarını seçme ve kardan pay alma hususlarını içermektedir.

2. Hissedarlara eşit davranılması: Azınlık payları ve yabancı hissedarlar dahil olmak üzere aynı sınıftaki tüm hissedarlara eşit davranılmalıdır. Hissedar oy hakkı konusunda hisse senedini almadan önce bilgi sahibi olabilmeli, bu hakla ilgili değişiklerde çıkarları doğrultusunda asaleten veya vekaleten oy kullanabilmelidir. Genel kurul prosedürü hissedarın oy kullanmasını zorlaştıracak nitelikte olmamalıdır. İçeriden bilgi ve manipulatif hareketler yasaklanmalı,
yönetim kurulu üyeleri ve diğer yöneticilerin önemli işlemler konusunda açıklama yapmaları
sağlanmalıdır.

3. Diğer menfaat gruplarının rolleri: Şirketle ilişkisi bulunan menfaat gruplarının (Çalışanlar, vb) yasalarla verilmiş hakları tanınmalı, istihdamın ve refahın artırılması ve mali açıdan sağlıklı bir şirket oluşturulması amacıyla bu gruplarla şirket arasındaki işbirliği teşvik edilmelidir.

4. Kamunun aydınlatılması ve saydamlık: Şirketin mali durumu, performansı, mülkiyeti ve yönetimi ile ilgili hususlar dahil olmak üzere şirketle ilgili tüm konularda zamanında ve doğru bilgilendirme yapılmalıdır.

5. Yönetim kurulunun görev ve sorumluluğu: Şirketin stratejik açıdan yönlendirilmesi, yönetim kurulunun şirket üzerinde etkin gözetimi ve hissedarlara karşı yönetim kurulunun hesap verebilirliği güvence altına alınmalıdır.

Yanıt Açıklaması:

Kurumların ekonomik sorumlulukları şu şekilde ifade edilmektedir:

• Hissedarların kazançlarını sürekli arttıracak biçimde hareket ettirmek,
• Karlılığa yönelmek,
• Rekabet pozisyonu koruyabilmek,
• Yüksek verimlilikte iş işleyişi sağlamak,
• Sürekli karlı çalışan bir işletmeyi başarılı bir kurum olarak kabul etmek.

Carroll’a göre yasal sorumluluklar şu başlıklardan oluşmaktadır.

• Kurumların devletin ve yasaların beklentilerine uygun davranması,
• Tüm bölgesel düzenlemelere uyulması,
• Kurallara uyan bir kurumsal vatandaş olması
• Yasal yükümlülüklerini yerine getiren bir işletmenin başarılı bir kurum olarak tanımlanması
• Ürün ve hizmet sunumunda asgari yasal zorunluluklara uyulması

Doğru yanıt A’dır.

Yanıt Açıklaması:

CSR1, işletmenin toplumu geliştirmek için çalışmak zorunda olduğunu savunan, felsefi bir yanı olan ve dolayısı ile içinde belirsizlik taşıyan ve uygulama güçlüğü bulunan bir kavram olarak tanımlanır. Kurumlar, ekonomik taleplerinin ötesinde, faaliyetlerinden etkilenen hedef kitlesinin ihtiyaç ve isteklerini göz önünde bulundurarak sosyal sorumluluklarını yerine getirir. 1970’li yılların ortalarında sosyal sorumluluğun ele alınışı, toplum – kurum ilişkisinin ötesine geçmiş ve kurumların toplumsal çevreleri üzerinde aktif belirleyici rol üstlenmesi biçimindedir. CSR2, işletmenin toplum ile ilişkisine yöneticilerin tarafından bakan bir yaklaşım olarak işletmenin toplumsal baskılara yanıt verebilme kapasitesi olarak tanımlanmaktadır. 1980’li yıllarda gelişen yaklaşımda, iş etiği ve kurum kararlarının birbirleriyle örtüşmesi gerekliliğine vurgu yapılmaktadır. Ekonomik çıkarların ötesine geçilmesi gerekliliği savunulmaktadır. CSR3 kavramı, geliştirilen faaliyetlerde ve benimsenen politikalarda ahlaki doğruluğun gözetilmesi temeline dayanmaktadır. Son yaklaşımda kurum odaklı bakış açısının yerine sosyal sorumluluk konusunu evren veya doğa, bilim ve din kavramları açısından ele almaktadır. CSR4 kavramı, kurumun evrendeki konumunun doğru belirlenebilmesi için bilime başvurmak gerektiği düşüncesine dayanmaktadır. Doğru yanıt D’dir.

Yanıt Açıklaması:

Uygun bir KSS değerlendirme sürecinde aşağıdaki konular dikkate alınmalıdır: • Kurumun değerleri. • İç ve dış yönlendiricilerin daha sistematik KSS yaklaşımı üstlenmek üzere kurumu motive etmesi. • Kurumu etkileyen veya ondan etkilenen önemli KSS konuları 61 • Paydaşlar kim, neye ihtiyaçları var ve neyle meşguller. • Daha bütünleşik bir sosyal sorumluluk yaklaşımı uygulanması açısından geçerli kurumsal karar alma yapısı ve kurumun güçlü yönleri ve yetersizlikleri. • İnsan kaynakları ve böyle bir yaklaşım için gerekli bütçe miktarı. • Mevcut KSS ile ilgili yaklaşımlar

Yanıt Açıklaması: Kaynağını toplumsal değerlerden alan ahlaki sorumluluklar toplumsal yaşamla doğrudan ilgili olduğu için her dönemde önceliğini korumaktadır. İşletmelerin ekonomik faaliyetlerini sürdürürken belli bir yasal çerçeveyi de göz önünde bulundurmaları önem taşımaktadır. Yasal çerçeve aynı zamanda işletmeler için ahlaki ilkelerin bir boyutunu oluşturmaktadır. İşletmenin ekonomik faaliyetlerini sürdürürken uyması gereken ilkeler ve değerler yasa koyucular tarafından belirlenmiştir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Yanıt Açıklaması: Yasalar tarafından belirlenen haklı rekabet; tüketici haklarını korur, onların aldatılmasını önler, kaliteli ve ucuz malın piyasaya sürülmesini sağlar. Bu kurallar çerçevesinde hareket etmek, işletmelerin sosyal sorumlulukları arasında sayılmaktadır

Yanıt Açıklaması:

Kurumsal sosyal sorumluluk stratejisi geliştirmede odak alanları, yeni fırsatlardan yararlanmayı, belli anahtar paydaşların ihtiyaçlarına hitap edebilmeyi deneyebilme ve kurumun işleyiş sürecindeki boşlukları tespit edilebilmeye imkan vermektedir.

Yanıt Açıklaması: İşletmelerin sosyal sorumluluk adına gerçekleştirdikleri kampanyaların veya katkı sağladıkları çalışmaların toplumsal bağlamda ele alındığı sorunları temel başlıklar altında aşağıdaki gibi ele alabiliriz: • Açlık ve yetersiz beslenme, • Fakirlik ve gelir düzeyinin düşük olması, • Engelliler ve engellilere yönelik istihdam edilebilirlik, • İşsizlik ve işsizliğin azaltılmasına yönelik faaliyetler

Yanıt Açıklaması:

Yanıt Açıklaması: İşletmelerin faaliyette bulundukları ülkede yerine getirmesi gereken çeşitli sorumlulukları vardır. Bu sorumlulukların bir bölümü işletmenin devletle olan ilişkisi çevresinde ortaya çıkmaktadır. Devlet, yerel yönetimler ve işletme arasındaki ilişki bir sistem dâhilinde düzenlenmektedir. Devlet ve diğer kamu kuruluşları, işletmelerden ülkeye hizmet ve vergi yükümlülüklerini yerine getirmelerini beklemektedir. İşletmeler belirli zamanlarda elde ettikleri kazançların bir bölümünü devlete vergi olarak ödemektedir. Bu yasalar çerçevesinde bir sorumluluk olarak ortaya çıkmaktadır.

Yanıt Açıklaması:

Sosyal sorumluluğun dezavantajları ise şu şekilde sıralanabilir (Bayraktaroğlu ve ark., 2009; 28):
• Sosyal eylemlerin ürün maliyetlerine yansıtılmasıyla fiyatlar artar, bu da pazar kaybına neden
olabilir.
• Sosyal eylemler için yeni insan kaynağına ihtiyaç duyulabilir.
• İşletme sahiplerinin, ortaklarının veya yöneticilerinin sosyal konulara fazla duyarlı davranmaları,
örgütsel amaçlardan uzaklaşılmasına neden olabilir. Doğru cevap D'dir.

Yanıt Açıklaması:

Klasik yaklaşıma göre, kurum temel alınmakta ve kurum yöneticisi ve ortakların menfaati ön planda tutulmakta iken modern yaklaşımda müşteriler ön plana çıkmaktadır.

Yanıt Açıklaması:

Dört aşamalı KSS değerlendirme sürecinde şunlar yer almalıdır:

1. KSS Liderlik Ekibinin Oluşturulması.
2. Bir KSS Tanımının Yapılması
3. Kurumsal Belgeler, Süreçler ve Faaliyetlerin Gözden Geçirilmesi
4. Paydaşların tanımlanması ve katılımının sağlanması gerekmektedir.

Yanıt Açıklaması:

Uluslararası Tüketici Birlikleri Örgütü tarafından belirlenen ve tüketicilerin sahip olması gereken temel hakları şu şekilde sayabiliriz;

• Temel gereksinimlerin karşılanması hakkı,
• Tüketicinin sağlık ve güvenliğinin korunması hakkı,
• Bilgi edinme hakkı,
• Tüketicinin ekonomik çıkarlarının korunması ve geliştirilmesi hakkı,
• Örgütlenme ve temsil edilme hakkı,
• Tüketicinin zararlarının giderilmesi hakkı,
• Eğitilme hakkı,
• Sağlıklı bir çevrede yaşama hakkı.

Bu haklar doğrultusunda işletmelerin satışa sundukları her türlü ürün ve hizmetin sağlık açısından tüketicilere zarar vermeyecek kalite ve nitelikte olması gerekmektedir. Maddeler halinde verilenler incelendiğinde tamamının temel haklardan oluştuğu görülmektedir.