Otel işletmelerinde temizlik, insanların toplu
halde bulunmasından doğan nedenlere bağlı olarak insan
ve çevre sağlığı açısından son derece önemli bir konudur.
Müşterilerin otel işletmesiyle ilgili kalite
değerlendirmelerinde temizlik genellikle ilk faktörler
arasında yer almaktadır. Temizlik, diğer yandan otel
işletmesinin yüksek sermayeli yatırımının korunması
açısından da önemlidir.

Otel temizlik işlemleri;
• İç mekânlar ve
• Dış mekânlar olmak üzere iki başlıkta ele alınır.
İç mekânlar da kendi içinde;
• Müşteri odaları ve
• Genel alanlar şeklinde ikiye ayrılır.
Müşteri odalarının temizliğinde yatak yapımı, banyo
yapımı ve zemin temizleme ile toz alma işlemleri yerine
getirilir. Genel alanlar ise otelin türüne bağlı olarak
mutfak ve bazı otellerde olduğu gibi, restoran-bar
dışındaki tüm alanları kapsar. Genel alanların;
• Bir kısmı müşterilerin gördüğü lobi, koridor gibi
ön-alanlar,
• Bir kısmı da görmediği depolar, ofisler gibi arka
alanlardan oluşur.
Müşteri odaları da ön-alan içinde yer alır. Ancak temizlik
işlemlerinde, alan ayrımı yapmaksızın mekânların
özelliğine göre gerekli temizlik aynı kalitede
sürdürülmelidir.

Temizlik, materyaller veya yüzeylerdeki kir ve
yabancı maddelerin giderilmesi işlemidir. Bir başka
ifadeyle temizlik, yüzeylere mekanik veya kimyasal olarak
zarar veren ve estetik görünümü bozan her türlü etkenin
uzaklaştırılması işlemidir.

Kirlilik, bir mekânın toz, döküntü, çöp, iz, leke,
koku gibi etkenlerle insanlara rahatsızlık verecek şekilde
kaplanması, istenen doğal ve temiz görüntüsünü
kaybetmesidir. Başka bir ifadeyle kirlilik, bir yüzey
üzerinde mekanik ve kimyasal olarak zararlı etki gösteren
ve estetik açıdan görünümü bozan her türlü etkendir.
Kirlilik sadece gözle görülen değil, görünmeyen zararlı
etkenleri de kapsar.

Temizlik kapsamında yer alan kavramlardan
hijyen, ortamda bulunan bakterilerin hastalık yapıcı seviyenin altında olması için güvenli ve sağlıklı temizlik
ortamının sağlanması olarak tanımlanabilir.
Dezenfeksiyon, herhangi bir kirli yüzeyde birikmesi çok
kolay olan ve insan sağlığını etkileyen patojen (zararlı)
organizmaların (bakteriler, mantarlar ve virüsler)
ortamdan uzaklaştırılmasıdır.

Sanitasyon, gıda ve mutfak alanlarında sağlık
koşullarının sağlanmasıdır. Bakım ise temizliği
kolaylaştırmak ve yüzeye güzel görünüm kazandırmak
için yüzeylerin mekanik ve kimyasal etkilerden korunması
işlemidir.
Bakım, yüzeylerde bozulma, aşınma gerçekleşmeden
yapılırsa, kullanım ömrü uzarken temizliği de kolaylaşır.
Yüzeylerin cilalanması, periyodik derinlemesine
temizliğin yapılması gibi işlemler bakıma örnek
verilebilir.

Her türlü temizlikte etkili olan ve aynı zamanda
kontrol edilebilen dört faktör vardır. Bunlar;
• Kimyasal etki,
• Mekanik etki,
• Sıcaklık ve
• Zaman faktörleridir.

Mekanik etki, temizlik işlemi için bedensel ya da
bir araç ya da makine ile uygulanacak mekanik kuvveti
ifade eder. Temizlik işlemleri, kirin yüzeyden
uzaklaştırılması için mekanik etki gerektirir. Beden gücü,
araç-gereçler ve makinelerle uygulanan mekanik etkinin
doğru şekilde dengelenmesi gerekir.

Sıcaklık, su ve kimyasal maddelerden oluşan
çözeltinin sıcaklığını ifade eder. Su ya da çözeltinin
sıcaklığı arttıkça, temizlik gücü de artar. Ancak, yüksek
sıcaklık her türlü yüzeye uygun olmadığı gibi, enerji
tüketimi açısından verimli de olmadığından, uygun
sıcaklık düzeyinin bilinmesi gerekir.

İyi bir temizlik için kimyasal etki, mekanik etki,
sıcaklık ve zaman faktörlerinin doğru şekilde
dengelenmesi gerekir. Başka bir deyişle, temizlikte bir
faktöre ağırlık vermek yerine, dördünden de dengeli
şekilde yararlanmaya özen gösterilmelidir. Bu doğrultuda
kir türü, kirli yüzeyin özelliği, mevcut ekipmanın ve
kimyasalların özelliği, su kalitesi gibi etkenler dikkate
alınarak temizlik faktörleri uygun şekilde dengelenir.
Doğru olan, kimyasalları çok ya da az değil, önerilen
miktarlarda kullanmak ve temizliğin dört faktörünü
dengeleyerek eşit oranlarda yararlanmaktır.

Oteller, yüksek maliyetli yatırımlardır ve bu
yatırım içinde bina, mobilyalar, mefruşatlar, diğer
donanım malzemelerinin temizlik ve bakımı yapılarak
korunması konaklama hizmetlerinin sorumluluğundadır.
Bu sorumluluğun yerine getirilmesinde, temizlik
faaliyetinin belli bir plan içinde yürütülmesi gerekir.
Temizliğe gereken özenin gösterilmediği otellerde birkaç
yıl içinde otelin maddi yatırımının geri dönüşü çok zor
şekilde yıprandığı görülmektedir. Bu nedenle, öncelikle
temizlik konusunda deneyimli çalışanların olması ve
çalışanlara belli aralıklarla eğitim verilmesi önemlidir.

Temizlik işlemi, çalışan kişinin amacına,
yüzeylere, kullanılan araç-gereç ve makinelere ve
temizliğin sıklığına göre farklılık gösterir. Seçilen temizlik
işleminin etkisinin yüksek, ekonomik ve verimli olması
gerekir. Temizlik işlemleri, belli bir alanda yürütülmesi
gereken benzer iş gruplarından oluşmaktadır. Bu
işlemlerde genellikle süpürme, silme, ovma, vakumlama,
yıkama, kuru temizleme, cilalama, şampuanlama, buharlı
temizlik, basınçlı su gibi temel tekniklerden farklı
şekillerde yararlanılır. Hazırlanacak temizlik programında,
günlük, haftalık, aylık ve mevsimlik olarak hangi alanda ne
tür işlemlerin yapılacağı belirlenmelidir.

Temizlik, müşterilerin bir oteli tercih ederken en
çok dikkate aldıkları faktörler arasında genellikle ilk
sıralarda yer alır. Hizmet sektörünün genel bir özelliği
olarak müşteriler, görünür alanlarda edindikleri
deneyimlerden yola çıkarak, göremedikleri alanlarla ilgili
fikir geliştirirler. Müşteriler odalar, lobi, restoran gibi önalanların
temizliğiyle ilgili izlenimlerine dayanarak,
çarşafların yıkanması, odanın temizlenmesi, hatta mutfak
hijyenine kadar bu işlemlerde ne kadar özen gösterildiğine
yönelik tahminlerde bulunurlar. Ön-alanların temizliği bu
açıdan da önem taşır. Müşteriler genellikle, otelin asıl
ürününün geceleme olması nedeniyle oda temizliğine daha
çok önem verse de, otelin tüm mekânlarındaki temizlik
işlemlerine aynı titizlikle yaklaşılmalıdır. Temizliğe
gösterilecek özen, insan sağlığının yanı sıra, otelin genel
imajı, malzemelerin korunması ve maliyetleri açısından da
hayatî rol oynar.

Bir temizlik süreci;
• Görünür kirin temizlenmesi,
• Gizli kirin temizlenmesi,
• Yüzeylerin mekanik ve kimyasal korozyondan
korunması,
• Yüzeylerin görüntüsünün güzelleştirilmesi
(estetik),
• Günlük bakımın yapılması,
• Temizlik, dezenfeksiyon ve bakım
kombinasyonunun sağlanması aşamalarından
oluşmaktadır.

Başarılı bir temizlik planlaması için; Kirin
özelliği, Yüzeyin özelliği, Temizliğin süresi, Temizliğin
sıklığı, Temizlik yöntemi, Çözeltinin kullanım süresi,
Temizlik çözeltisinin sıcaklığı, Temizlikte kullanılacak
ekipman, Temizlik görevlisinin bilgi ve becerisi,
Kullanılan temizlik maddesinin cins ve miktarı
faktörlerine dikkat edilmelidir.

Temizlik işlemlerinde gerekli mekanik kuvvet
nasıl uygulanırsa uygulansın, genellikle benzer bazı
tekniklerden yararlanıldığı söylenebilir. Bu teknikler
süpürme, vakumlama, Silme, Ovma, Yıkama, Durulama,
Kurulama, Spreyle temizleme, Şampuanlama, Kuru
Temizleme, Cilalama, Parlatma, Buharla temizleme, Zerre
su püskürtme.

Zaman temelinde yapılacak bir planlamaya göre
başlıca temizlik işlemleri şöyle sıralanabilir:
• Günlük temizlik,
• Haftalık temizlik,
• Aylık temizlik,
• Mevsimlik temizlik.

Günlük temizlikte müşteri odaları temizlenir,
satılmayan odalarda toz kontrolü yapılır, tüm zeminler
temizlenir, genel alanlarda toz alma yapılır, kat ofisi
temizlenir, temizlik araç-gereçleri temizlenir, kirliler
çamaşırhaneye teslim edilip yenileri alınır, odalarda ve
genel alanlarda arıza kontrolü yapılır, dış mekânlarda
genel temizlik ve kontrol yapılır.

Mevsimlik temizlik işlemlerinde; envanter
denetimi kapsamında tüm malzeme ve araç-gereç sayımı
yapılır, kalın perdeler kuru temizleme yapılır ya da
yıkanır, duvarlarda kaplama türüne göre silme ya da
boyama işlemi yapılır, tüm mobilyaların bakımı yapılır,
yatak muflonları yıkanır, gerekirse değiştirilir, kornişler
elden geçirilir, tüm katlar ilaçlanır, parça halılar yıkanır, tavan bakımı yapılır, kapıların bakımı yapılır,
havalandırıcılar ve kaloriferler kontrol edilir, bakımı
yapılır.

Yıkama, kirlerin bol su ile temizlenmesidir. İç
mekânlarda ve tekstil temizliğinde genellikle deterjan vb.
ile yıkama yapılır. Yıkama işlemi tamamlanınca, kimyasal
kalıntılarının yüzeye vereceği zararların önlenmesi için
çok iyi durulanması gerekir.
Durulama, yüzeylerin temizlik kimyasallarından
arındırılmasıdır. Tekstil ve bulaşık durulama bol su ile
yapılmalıdır. Zemin vb. durulamaları silme işlemiyle
yapılabilir.
Kurulama, ıslak temizlik sonrasında yüzeylerdeki su veya
nemin uzaklaştırılması işlemidir. Bazı yüzeylerde su
kalıntısı beklediğinde, yüzeyde lekelenme, yosunlaşma vb.
etkiler göstererek yüzeye zarar verici hale gelebilir.
Ayrıca, ıslak yüzeylerde bakterilerin üreme oranı da artar.

Spreyle temizleme cilalı zeminlerin temizliği için
uygulanan tekniklerden biridir. Zeminin tozu alındıktan
sonra, cila spreyle yüzeye uygulanır, makine ile zemin
parlatılır. Zemin temizliğinin yanı sıra, spreyle temizleme
mobilya döşemelerinde de kullanılır.

Otel işletmelerinde sık rastlanan yüzey türleri
şöyle sıralanabilir:
• Cam yüzeyler,
• Metal yüzeyler,
• Sentetik yüzeyler,
• Ahşap yüzeyler,
• Beton yüzeyler,
• Seramik yüzeyler,
• Tekstil yüzeyler.

Cam yüzeyler, haftalık olarak temizlenmelidir.
Camlar için kullanılan araçlar arasında en yaygın olanı
küçük lastikli sileceklerdir. Ayrıca, farklı yükseklikler için
ayarlanabilen teleskobik cam temizleme araçlarından da
yararlanılmaktadır. Cam temizliğinde önce kaba tozu
alındıktan sonra, cam sileceği uygulanarak silecekle
silinir. Çok kirli camlarda bu yöntem yerine, köpüklü
temizlik de tercih edilebilir. Ancak köpüklü cam silme,
daha çok dış cephe camları için uygundur. Dış cephe
camları, otelin durumuna göre aylık da yapılabilir. Çok
katlı otellerde dış cephe cam temizliğinin mutlaka
dışarıdan ve profesyonel cam temizleme yaklaşımıyla
yapılması önerilir. Bu amaçla, otelin yüksekliği ve
uygunluğuna göre askı iskele sistemi, vinç sistemi ya da
teleskop sisteminden yararlanılabilir

Bu yüzeyler sert, sağlam fakat kolay kırılabilen
özelliktedir. Sudan etkilendikleri için banyo gibi ıslak
zeminlerde tercih edilmez. Sentetik yüzeylerin
temizliğinde önce yumuşak bir süpürge ya da fırça ile
artıklar toplanır, nemli bezle moplanır ya da silinir. Bu tür
yüzeylerde sert temizlik araçları kullanılmamalıdır.
Ayrıca, asitli ve eritici maddeler de bu yüzeyleri
eriteceğinden uygun değildir. Kimyasalla temizlik
gerektiğinde yumuşak deterjan ya da arap sabunu
kullanılabilir. Bu tür yüzeylerin cilalanması, yüzeylerin
korunması açısından oldukça yararlıdır.

Müşteri odalarının düzenlenmesi hem müşterinin
konforu, hem de çalışanın rahat çalışması açısından
önemlidir. Müşteri odaları, müşteriler açısından rahat,
konforlu, dinlendirici bir dekorasyonla döşenmiş ve
havalandırılabilir olmalıdır. Çalışanlar açısından ise rahat
çalışmaya uygun, kolay temizlenebilir, odanın içinde rahat
hareket edilebilir olmalıdır. Müşteri odalarında çok fazla
aksesuara yer verilmesi halinde, temizliğe ayrılan süre de
uzayacaktır. Ayrıca, odalardaki yatak, koltuk gibi
mobilyalar kolay hareket ettirilebilir özellikte olmalıdır.

Müşteri odalarının temizliğini belirleyen başlıca
faktörler, kat görevlisinin deneyimi, odanın büyüklüğü ve
odada yer alan malzemelerin çeşitliği ile müşterinin odayı
kullanma şeklidir. Ayrıca, temizlik malzemelerinin de
görevlinin elinin altında hazır olması da önemlidir. Oda
türüne göre farklılık gösterse de, deneyimli bir kat
görevlisi için standart oda temizleme süresi ortalama 15
dakikadır.

 B Temizlik görevlisi, kat arabasını kontrol
ederek, çıkış yapacak odalardan başlamak üzere temizliğe
başlar. Kat arabaları, oda kapısını kapatmayacak şekilde
koridorda bırakılır. Temizlik görevlilerinin müşteri
odalarına, mutlaka kapıyı en az üç kez çalarak ve
“Housekeeping” diye seslenerek girmeleri gerekir.
Müşteri odasına girildiğinde ilk iş olarak havalanması için
pencere açılır, etraf hızla gözden geçirilir. Takip eden
süreçte sırasıyla yatakların yapımı, banyo temizliği ve
zemin temizliği ile toz alma işlemleri yer alır.

Bu aşamada oda önce elektrikli süpürge ile
temizlenir. Zemin taş ya da başka bir malzeme ile kaplıysa
ıslak ya da nemli moplama gibi başka bir yöntemle de
zemin temizlenebilir. Eğer açılmışsa pencere kapatılarak
toz almaya geçilir. Oda temizliği ile banyo temizliğinde kullanılan bezler kesinlikle karıştırılmamalıdır. Odalarda
toz alma işlemine kapıya en yakın yerde başlanır, oda bir
kere turlanarak kapıya en yakın yerde bitirilir. Toz alma
işleminde dolap içleri, çekmeceler, gardrop ve aplikler
gibi detaylar atlanmamalıdır. Odada yer alan telefonun
zaman zaman dezenfekte edilmesi gerekir. Toz alma
işleminden sonra oda kontrol edilir ve kit malzemeleri
(kibrit, dikiş poşeti, kalem, kağıt, ayakkabı sileceği vb.)
konularak oda temizliği bitirilir.

 Lobi, Havuzlar, İdare ofisleri, Çamaşırhane,
Spor ve Oyun salonları, Depolar, Genel tuvaletler, Yemek
salonları, Personel alanları, Toplantı, Sergi ve fuar
salonları, Merdiven ve koridorlar, Asansörler, Hamam ve
SPA merkezleri, Otel içi alışveriş merkezleri otellerde
genel alanlar olarak kabul edilirler.

Genel alan temizliğinin önemli bir kısmı müşteri
ve çalışan trafiğinin mevcut olduğu mekânlarda
gerçekleştirilir. Bu nedenle genel alan temizliğinde,
temizlik araçlarının ve malzemelerinin taşınması ve
yerleştirilmesinde geçişin engellenmemesi, buna ek olarak
ıslak zeminlerde uyarı levhalarının yerleştirilmesine dikkat
edilmelidir.
Ayrıca, genel alan görevlileri kaymayan ayakkabı ile
çalışırken gürültü yapmamaya da özen gösterilmelidir.
Müşterilerle karşılaşmaları halinde nazik olunmalı, gerekli
hallerde rahatsızlık verdiği için özür dilemeyi
hatırlamalıdır. Genel alanlardan özellikle müşteri
odalarına yakın mekânların temizliği sabah erken ya da
akşam geç saatlere bırakılmamalıdır.

Lobi temizliği, otelin çeşitli açılardan vitrini
olarak kabul edildiğinden temizliği daha önemlidir.
Lobide temizlik arabaları çok göz önünde olmayacak
konumda bulundurulmalıdır.
Lobi kapalı ise sık sık havalanması sağlanmalıdır. Lobide
yer alan halılar günde iki kez vakumlanmalıdır. Sert
zeminler nemli mopla temizlenmelidir. Lobide yer alan
tüm mobilya, aydınlatma ve aksesuarların tozu
alınmalıdır. Özellikle aydınlatma gibi arızaların hızla
onarılması sağlanmalıdır. Lobi temizliği 24 saat boyunca
sürekli kontrol altında olmalıdır.

Otellerde koridorlar genellikle gürültüyü
önlemesi açısından halı ile kaplanır. Bu nedenle, koridor
temizliği daha çok elektrikli süpürge ile vakumlanarak
gerçekleştirilir. Koridorlarda çalışmanın temel ilkesi,
koridoru bir uçtan bir uca tek seferde tamamlamaktır.
Koridor halıları günde en az bir kez vakumlanmalıdır.
Koridorlarda en fazla kirlenen yerler arasında
süpürgelikler ve eğer varsa duvarlardaki bordürler yer alır.
Bu yerlerde de günlük toz alımı yapılmalıdır.
Müşterilerin kullandıkları merdivenler, zemin kaplama
türüne göre günde en az bir kere silinmelidir. Merdiven
korkularının tozu alınmalıdır. Oda kapılarını oda temizlik
görevlileri temizlerken, diğer kapılar genel alan görevlileri
tarafından temizlenir.

Kongre ve toplantı salonlarının temizliği iki
boyutlu yürütülür.
• İlki, salonların toplantıya hazırlanması,
• İkincisi toplantı süresince yürütülen temizlik
işlemleridir.
Toplantı yapılacak salonlar, toplantı öncesi temizlenir ve
salonlarda gerekli düzenlemeler yapılır. Toplantı salonları
genellikle halı kaplıdır. Halılar vakumla temizlenir. Perde
ve mobilyaların tozu alınır. Cam yüzeyler, varsa
pencereler silinir. Masa ve sehpaların tozu alınarak
toplantı yerleşimi yapılır. Klima, projeksiyon aletleri,
bilgisayar, aydınlatmalar, kablolar vb. tozu alınır.
Toplantılar başladıktan sonra temizlik işlemleri toplantı
aralarında yürütülmelidir.

Asansör temizliğinin günlük temizliğinin gün
sonunda yapılması uygun olur. Ancak yoğun olarak
kullanılıyorsa, asansörler gün içinde de belli aralıklarla
temizlenmelidir. Asansör temizliğine tavan tozu alınarak
başlanır. Asansör duvarlarında oluşan izler, uygun
temizleyicilerle çıkarılır, metal yüzey bakım maddesi
uygulanır ve parlatılır. Asansör aynası cam temizleyici ile
silinir. Asansör zemini halısı varsa vakumlanır, periyodik
olarak yıkanır. Diğer türdeki zeminler moplanır ve
kurulanır. Asansör havalandırması kontrol edilir, son
olarak buton ve göstergeler silinir ve kurulanır. Bu
panellerin belli aralıklarla dezenfekte edilmesi gerekir.

Tuvalet temizliğinde kesinlikle kişisel güvenlik
tedbirleri alınmalı ve koruyucu malzemeler giyilmelidir.

Genel tuvaletlerin periyodik temizliğinde tüm
duvarların, lavabo altlarının ve çöp kovalarının temizliği
yapılır. Günlük temizliğine önce havalandırmanın
sağlanmasıyla başlanır ve temizlik süresince temizlik
görevlisi bu alanda uzun süre kapalı kalmamalıdır.
Klozetlerde ilk önce rezervuar çalıştırılmalı, ardından
temizleyici dökülmeli, kısa süre beklenerek fırça ile
ovulmalıdır. Lavabolarda sarı, klozet çevresinde kırmızı
bez kodu benimsenmelidir. Bu bezlere dezenfektan
dökülerek dörde katlanır, böylece 8 farklı yüzey elde
edilir. Silme işlemi devam ederken, bezin yüzeyi değiştirilir ve yeni yüzeylerle silmeye devam edilerek
verimli bir temizlik yapılır. Lavabolar, armatürler, çöp
sepetleri, el kurutma cihazları ve aynalar temizlenir. En
son işlem olarak zemin paspaslanır ve tuvalet kağıdı vb.
eksikler tamamlanır.

Aslında havuzların kapalı ya da açık temizliği
arasında ayrım yoktur. Ancak açık havuzlar havayla
uçuşan kirler nedeniyle daha fazla kirlenir. Havuz
temizliği öncesinde şezlong ve minderler düzenlenir,
havuz kenarları zemine uygun özel kimyasalla yıkanır.
Havuz çevresindeki duş, tuvalet ve dolaplar temizlenir,
dezenfekte edilir. Ardından havuz içi bakım ve
dezenfeksiyona geçilir.

Havuz temizliğinde üç yöntemden
yararlanılabilir. Bunlar;
• İlaçlama,
• Filtrasyon ve
• Süpürmedir.
Havuzun gün içinde tahlillerinin yapılmış olması gerekir.
Bu tahlillerin sonucunda göre, kullanımdan sonra gerekli
miktarda ilaçlama yapılır. Filtrasyon, su içindeki yabancı
maddelerin ve katı maddelerin arıtılmasını sağlar. Havuz
suyu belli periyodlarla boşaltılır (genellikle 6 ay), özel
kimyasalla fırçalanarak yıkanır. Ancak havuz dolu
haldeyken de yüzeylerinin temizliği yapılmalıdır. Bu
amaçla yapılan süpürme, duvarlara yapışan kirlerin
giderilmesine yöneliktir. Bunun için havuz yüzey
temizleme araçları ya da havuz temizlik robotlarından
yararlanılabilir. Havuz temizliği sırasında çevresinde
gerekli uyarıcı levhaların bulundurulması çok önemlidir.
Havuz temizliği kapsamında ele alınacak bir başka konu,
kullanıcıların yönlendirilmesidir.

Büyük bir otel işletmesinde sık karşılaşılan dış
mekân örnekleri şunlardır: Plaj, Otopark, Eğlence
alanları, Yürüyüş yolları, Golf ve Diğer spor sahaları,
Park ve bahçeler.

Sahil kenarında yer alan otellerde varsa, plaj
temizliğine de özen gösterilmelidir. Bu konuda en etkili
yöntem, plaj temizlik makineleridir. Tüm dış mekânların
temizliği kapsamında ıslak mekânlarda ya da ilaçlama vs.
durumlarında uyarı levhaları bulundurulmalıdır. Dış
mekânların yoğun kullanıldığı otellerde dışarıdan içeriye
yönelik kirlenme düzeyi de artmaktadır. Bunun azaltılması
için, mekân kullanıcılarının temiz ve estetik görünümü
korumaya teşvik edici önlemler alınabilir. Bunlar arasında
çöp kutularının sayısının yeterli, temiz ve estetik olması,
özendirici uyarı tabelaları, müşterilere yönelik duş ve ayak
temizleme alanlarının temiz ve çekici olması sayılabilir.
Tüm girişlerde kum tutucu paspasların bulunması ve
bunların sık sık temizlenmesi de dışarıdan içeriye doğru
kirlenmeyi azaltmaktadır.

Temizlik, materyaller veya yüzeylerdeki kir ve yabancı maddelerin giderilmesi işlemidir. Bir başka ifadeyle temizlik, yüzeylere mekanik veya kimyasal olarak zarar veren ve estetik görünümü bozan her türlü etkenin uzaklaştırılması işlemidir.

Kirlilik, bir mekânın toz, döküntü, çöp, iz, leke, koku gibi etkenlerle insanlara rahatsızlık verecek şekilde kaplanması, istenen doğal ve temiz görüntüsünü kaybetmesidir. Başka bir ifadeyle kirlilik, bir yüzey üzerinde mekanik ve kimyasal olarak zararlı etki gösteren ve estetik açıdan görünümü bozan her türlü etkendir. Kirlilik sadece gözle görülen değil, görünmeyen zararlı etkenleri de kapsar.

Temizlik kapsamında yer alan kavramlardan hijyen, ortamda bulunan bakterilerin hastalık yapıcı seviyenin altında olması için güvenli ve sağlıklı temizlik ortamının sağlanması olarak tanımlanabilir. Dezenfeksiyon, herhangi bir kirli yüzeyde birikmesi çok kolay olan ve insan sağlığını etkileyen patojen (zararlı) organizmaların (bakteriler, mantarlar ve virüsler) ortamdan uzaklaştırılmasıdır. Bakteriler, insan vücudu da dahil olmak üzere her yerde mevcuttur ve asla tamamen yok edilemezler. Ancak, bakteriler ya da zararlı mikroorganizmalar belli bir oranın altında olması halinde hastalık yapıcı özellik göstermez. Bu durum, hijyen ve dezenfeksiyonun belli periyodlarla tekrarlanmasının temel nedenidir.

Temizlik kapsamında ele alınan bir diğer kavram olan sanitasyon, gıda ve mutfak alanlarında sağlık koşullarının sağlanmasıyla ilgilidir.

 Her türlü temizlikte etkili olan ve aynı zamanda kontrol edilebilen dört faktör vardır. Temizliğin nasıl yapılacağına karar verilirken dikkat edilmesi gereken bu faktörler şu şekilde açıklanabilir:

• Kimyasal etki, temizlikte yararlanılacak deterjan vb. kimyasal maddeleri ifade eder. Temizlikte hangi kimyasalın nerede kullanılacağını bilmek çok önemlidir.
• Mekanik etki, temizlik işlemi için bedensel ya da bir araç ya da makine ile uygulanacak mekanik kuvveti ifade eder. Temizlik işlemleri, kirin yüzeyden uzaklaştırılması için mekanik etki gerektirir. Beden gücü, araç gereçler ve makinelerle uygulanan mekanik etkinin doğru şekilde dengelenmesi gerekir.
• Sıcaklık, su ve kimyasal maddelerden oluşan çözeltinin sıcaklığını ifade eder. Su ya da çözeltinin sıcaklığı arttıkça, temizlik gücü de artar. Ancak, yüksek sıcaklık her türlü yüzeye uygun olmadığı gibi, enerji tüketimi açısından verimli de olmadığından, uygun sıcaklık düzeyinin bilinmesi gerekir.
• Zaman ise kimyasal ve mekanik etkinin ya da sıcaklığın uygulanacağı süreyi ifade etmektedir. Genel olarak kimyasalın, suyun ya da sulu çözeltilerin yüzeyle temas süresi arttıkça kirleri çözme ve uzaklaştırma oranı da artar. Zaman faktörü, daha az kimyasal ve mekanik kuvvet gerektirmesi açısından da önemlidir. Endüstriyel temizlik açısından bakıldığında ise temizlik işlemlerinin yerine getirilmesi için çok fazla zaman olmadığı söylenebilir.

Bir temizlik süreci şu aşamalardan oluşmaktadır:

• Görünür kirin temizlenmesi,
• Gizli kirin temizlenmesi,
• Yüzeylerin mekanik ve kimyasal korozyondan korunması,
• Yüzeylerin görüntüsünün güzelleştirilmesi (estetik),
• Günlük bakımın yapılması,
• Temizlik, dezenfeksiyon ve bakım kombinasyonunun sağlanması.

Başarılı bir temizlik planlaması için şu faktörler dikkate alınmalıdır:

• Kirin özelliği,
• Yüzeyin özelliği
• Temizliğin süresi,
• Temizliğin sıklığı,
• Temizlik yöntemi,
• Çözeltinin kullanım süresi,
• Temizlik çözeltisinin sıcaklığı,
• Temizlikte kullanılacak ekipman,
• Temizlik görevlisinin bilgi ve becerisi,
• Kullanılan temizlik maddesinin cins ve miktarı.

Temizlik işlemlerinde gerekli mekanik kuvvet nasıl uygulanırsa uygulansın, genellikle benzer bazı tekniklerden yararlanıldığı söylenebilir. Temel tekniklere göre başlıca temizlik işlemleri şöyle sıralanabilir: Süpürme, Vakumlama, Silme, Ovma, Yıkama, Durulama, Kurulama, Spreyle temizleme, Şampuanlama, Kuru temizleme, Cilalama, Parlatma, Buharla temizleme, Zerre su püskürtme.

İnsanların yoğun olarak bulunduğu alanlarda zeminler cilalanarak hem estetik görünüm kazanması, hem de temizliğinin kolaylaşması sağlanır.

Zaman temelinde yapılacak bir planlamaya göre başlıca temizlik işlemleri şu şekilde gruplandırılabilir:
Günlük temizlik, Haftalık temizlik, Aylık temizlik, Mevsimlik temizlik

Tekstil yüzeyler arasında başlıca mobilya döşemeleri, perdeler, yatak ve restoran takımları, havlular, üniformalar ile halılar yer alır. Tekstil yüzeyler çok çeşitli özelliklerde olabilir. Günlük kullanılan yatak takımları, havlular vb. çamaşırhanede temizlenirken, mekânlarda yer alan tekstillerin temizliği kat hizmetleri tarafından yürütülür. Bu temizlik işlemleri günlük olmayıp daha çok periyodik temizlik grubunda yer alır, tekstilin özelliğine göre uygun temizlik işlemi yapılmalıdır. Zeminde sabit halılar varsa, bunların temizliğinde ıslak yıkama yapılmaz. Şampuanlama yöntemi ile kirlerin halıdan uzaklaştırılması sağlanır. Bu tür halıların temizliğinde sık şampuanlama, leke kontrolü ve kirlerin bekletilmeden temizlenmesine özen gösterilir.

Müşteri odalarının temizliğinde en fazla kabul gören yaklaşım olarak şu aşamalardan oluşmaktadır:

• Yatakların yapımı,
• Banyonun temizliği,
• Zemin temizliği ve toz alma.

İç mekânlarda genellikle son işlem zemin temizliğidir. Bir mekândaki kirliliğin büyük bir kısmı zeminde birikir.

Zemin temizliği ve toz alma: Oda temizliğinde son aşamadır. Bu aşamada oda önce elektrikli süpürge ile temizlenir. Zemin taş ya da başka bir malzeme ile kaplıysa ıslak ya da nemli moplama gibi başka bir yöntemle de zemin temizlenebilir. Eğer açılmışsa pencere kapatılarak toz almaya geçilir. Oda temizliği ile banyo temizliğinde kullanılan bezler kesinlikle karıştırılmamalıdır. Odalarda toz alma işlemine kapıya en yakın yerde başlanır, oda bir kere turlanarak kapıya en yakın yerde bitirilir. Toz alma işleminde dolap içleri, çekmeceler, gardrop ve aplikler gibi detaylar atlanmamalıdır. Odada yer alan telefonun zaman zaman dezenfekte edilmesi gerekir. Toz alma işleminden sonra oda kontrol edilir ve kit malzemeleri (kibrit, dikiş poşeti, kalem, kağıt, ayakkabı sileceği vb.) konularak oda temizliği bitirilir.

Otel işletmelerinde genel alanlar en yaygın uygulama olarak mutfak dışında otelin tüm mekânlarını kapsar. Otellerde genel alanlar olarak kabul edilen mekânlar şunlardır:

• Lobi,
• Havuzlar,
• İdare ofisleri,
• Çamaşırhane,
• Spor ve oyun salonları,
• Depolar,
• Genel tuvaletler,
• Yemek salonları,
• Personel alanları,
• Toplantı, sergi ve fuar salonları,
• Merdiven ve koridorlar, asansörler,
• Hamam ve SPA merkezleri,
• Otel içi alışveriş merkezleri

Lobi temizliği, otelin çeşitli açılardan vitrini olarak kabul edildiğinden temizliği de önemlidir. Lobide temizlik arabaları çok göz önünde olmayacak konumda bulundurulmalıdır. Lobi kapalı ise sık sık havalanması sağlanmalıdır. Lobide yer alan halılar günde iki kez vakumlanmalıdır. Sert zeminler nemli mopla temizlenmelidir. Lobide yer alan tüm mobilya, aydınlatma ve aksesuarların tozu alınmalıdır. Özellikle aydınlatma gibi arızaların hızla onarılması sağlanmalıdır. Lobi temizliği 24 saat boyunca sürekli kontrol altında olmalıdır.

Kongre ve toplantı salonlarının temizliği iki boyutlu yürütülür. İlki, salonların toplantıya hazırlanması, ikincisi toplantı süresince yürütülen temizlik işlemleridir. Toplantı yapılacak salonlar, toplantı öncesi temizlenir ve salonlarda gerekli düzenlemeler yapılır. Toplantı salonları genellikle halı kaplıdır. Halılar vakumla temizlenir. Perde ve mobilyaların tozu alınır. Cam yüzeyler, varsa pencereler silinir. Masa ve sehpaların tozu alınarak toplantı yerleşimi yapılır. Klima, projeksiyon aletleri, bilgisayar, aydınlatmalar, kablolar vb. tozu alınır. Toplantılar başladıktan sonra temizlik işlemleri toplantı aralarında yürütülmelidir.

Genel tuvaletler, kişilerin sıhhî açıdan ihtiyaç duyup hijyen konusuna en çok dikkat ettikleri mekânlar arasındadır. genel tuvalet mekânlarında hijyen kurallarına dikkat etmek son derece önemlidir. Tuvalet temizliğinde dikkat edilmesi gereken bir diğer nokta, bu alanların temizliğinde asidik malzemeler kullanıldığından, alandaki malzemelerin aside dayanıklı olmasıdır. Tuvalet temizliğinde kesinlikle kişisel güvenlik tedbirleri alınmalı ve koruyucu malzemeler giyilmelidir. Günlük temizliğine önce havalandırmanın sağlanmasıyla başlanır ve temizlik süresince temizlik görevlisi bu alanda uzun süre kapalı kalmamalıdır. Klozetlerde ilk önce rezervuar çalıştırılmalı, ardından temizleyici dökülmeli, kısa süre beklenerek fırça ile ovulmalıdır. Lavabolar, armatürler, çöp sepetleri, el kurutma cihazları ve aynalar temizlenir. En son işlem olarak zemin paspaslanır ve tuvalet kağıdı vb. eksikler tamamlanır.

Otelde yer alan açık havuzlar hijyen açısından özen isteyen mekânlardır. Aslında havuzların kapalı ya da açık temizliği arasında ayrım yoktur. Ancak açık havuzlar havayla uçuşan kirler nedeniyle daha fazla kirlenir. Ayrıca, sıcak su masajlı havuzlar da yüzme havuzlarına oranla daha fazla kirlenir. Devir/ daim sistemi olan havuzlar hijyen açısından yararlı olup diğerlerine oranla daha az kirlenir.

Büyük bir otel işletmesinde sık karşılaşılan dış mekân örnekleri şunlardır:

• Plaj,
• Otopark,
• Eğlence alanları,
• Yürüyüş yolları,
• Golf ve diğer spor sahaları,
• Park ve bahçeler

Tüm temizlik işlemlerinde son işlem, kullanılan ekipmanların temiz halde bırakılmasıdır.