Sosyal medya insanların yemeğe ve restoranlara bakış açılarını değiştirmektedir. İnsanlar hiç bilmedikleri yerlerdeki restoranlara gitmeyi, hiç denemedikleri yemekleri ya da mutfakları tatmayı ister hale gelmektedir. Facebook ve Instagram içinde paylaşılan yemek fotoğrafları, blog yazarlarının restoran tanıtımları ya da değerlendirme sitelerinin en iyiler listeleri aslında tüketiciyi bunu yapmaları için fazlasıyla cesaretlendirmektedir. Yaşanan ve paylaşılan deneyimler ile şefler neredeyse birer ünlü haline gelmekte, restoranlar yıldızlaşmaktadır.

Sosyal medyanın doğuşu ve gelişiminin ardında da birden fazla etken bulunmaktadır. Bir yandan yeni iletişim teknolojilerindeki gelişmeler diğer taraftan Web 2.0 teknolojilerinin yükselişi ve bunlara eklenen yaratıcı kullanıcılar/tüketiciler ve bunlar arasındaki etkileşimlerin artması, sosyal medyanın doğuşu altında yatan en temel sebepleri oluşturmaktadır.

Sosyal medya, Web 2.0 ve kullanıcılar tarafından yaratılan içerik kavramları, sosyal medya çalışmaları çerçevesinde sıklıkla ve bazen birbiri yerine de kullanılan kavramlardır. Aslında birbirinden kesin olmayan sınırlarla ayrılan bu kavramlar, birbirleriyle oldukça ilintili olmalarından dolayı karıştırılabilmektedir. Web 2.0 medyanın sosyal olması için gerekli teknolojik altyapıyı sunmakta ve amatör kullanıcıların içerik yaratımını kolaylaştırmaktadır. Sosyal medya içeriğe odaklanırken, amatör kullanıcılar bu içeriği yaratanları oluşturmaktadır.

1.Yayınlanmış olma koşulu: Kullanıcılar tarafından yaratılan bir içerik online ortamlarda hiç yayınlanmadan da oluşabilir. Ancak, sosyal medya açısından önemli olan içerik, belirli bir grup insanın ya da izleyicinin erişebileceği bir ortamda (bir web sayfasında, bir blogda ya da sosyal ağ sayfasında) yayınlanmış olmalıdır.

2. Yaratıcı çaba: Yeni bir içeriğin oluşturulmasında ya da var olan bir içeriğin adapte edilmesinde, belirli bir oranda yaratıcı çabanın gösterilmesi gerekmektedir. Bu bağlamda, bir diziyi aynen yayınlamak yaratılan bu içeriği söz konusu kapsama dahil etmeyecektir.

3.Profesyonel çaba ve uygulamalar dışındaki yaratımlar: Kullanıcılar tarafından yaratılan içerik genellikle profesyonel çaba ve uygulamalar dışında, büyük oranda ticari bir kazanç beklentisi olmadan yaratılan içeriği ifade etmektedir.

Yaşanan bir takım teknolojik, ekonomik, sosyal ve yasal değişimler, bu içeriğin ortaya çıkmasını ve yayılmasını kolaylaştırmıştır.

• Genişbant bağlantıların yaygınlaşması.

• Hard disk kapasitelerinin ve işlem hızının artması, maliyetlerin düşmesi.

• İçeriğin yaratımını ve paylaşılmasını sağlayan teknolojilerin ortaya çıkışı.

• İçerik oluşturma, düzenleme ve birleştirme için kullanılabilecek yazılımların sağlanması.

• Ses, fotoğraf ya da görüntü üretmek üzere kullanılabilecek tüketici teknolojilerinin maliyetlerinin düşmesi ve kalitelerinin artması.

• Profesyonel ve amatör içerik sayfalarının yükselişi. 

Kullanıcılar tarafından yaratılan içerik oldukça geniş bir yelpazeye yayılmaktadır. İçerik türleri; Metin, fotoğraf ve görsel, Müzik ve ses, Video ve film, Kullanıcı değerlendirme, görüş ve önerileri' dir. 

Kullanıcılar tarafından yaratılan içerik büyük oranda finansal bir getiri beklentisi olmadan yapılan girişimlerden oluşmaktadır. Pek çok kullanıcı arkadaşlarıyla bağlantı kurmak, tanınmak ya da sadece kendini ifade etmek için bu işe girişmektedir. 

Yayınlanacak ürünün yaratımı ve dağıtımı oldukça maliyetli taahhütler gerektirebilir. Yayıncılar içeriğin seçimi, üretim sürecinde yaratıcının desteklenmesi, içeriğin üretimi ve dağıtımı süreçlerinde çok etkin rol oynar. Geleneksel medya içindeki bu eşik tutucular ortaya konan ürünlerin teknik ve içerik açısından belirli bir kaliteye sahip olmasını garanti eder. Ortaya çıkan çok sayıda yaratıcı ürün içinden sadece küçük bir bölümü geleneksel medya üzerinden yayın şansı yakalayabilir.

Tüketiciler sunulan kitapları okuyup, filmleri seyredip, müziği dinlerler. Elbette bu süreçte tüketici bu içeriğe ulaşmak için bir bedel öder. Kitabı ya da müzik CD’sini satın alır, film için sinema bileti alır, televizyon için ya kanala para öder ya da reklam sponsorlu bir sistem içinde izleyici olur. Tüketicilerin davranışları ya da tercihleri gelecekteki içerik yaratımları için girdi oluşturur. Elbette, yeni sanatçılar da üretilen ürünlerden esinlenir ve yeni ürünlerin üretimine girdi oluşturur.

Bu zincir içinde içerik ticari olmayan amaçlarla üretilmektedir. Elbette bu içeriğin yaratılmasından gelecekte kullanıcının bir ün, şöhret ya da finansal getiri beklentisi olabilir. Kullanıcılar tarafından yaratılan içerik geleneksel medyada yer alan içeriğin ikamesi olmamakla birlikte, bu içeriğin izleyicileri için oldukça değerli olduğunu söylemek mümkündür, zira sosyal medya içinde geçirilen süre bunun en önemli göstergesi niteliğindedir. Kullanıcılar tarafından yaratılan içerik her ne kadar ücretsiz olsa da bu içeriğe ulaşmak için kullanılacak cihaz ve yazılımlar (cep telefonları, Internet bağlantısı gibi) için oldukça büyük bir ticari talep ortaya çıkartmaktadır.

Kullanıcılar içerik yaratmak için bir takım cihazlardan (dijital kamera, mikrofon gibi) ve yazılımlardan (video düzenleme araçları gibi) yararlanarak, içeriği Internet bağlantısı aracılığıyla sosyal medya platformlarına aktarırlar. Geleneksel medyanın aksine, bu süreçte ağa erişimi olan herkes içerik üretebilir ve yayınlayabilir. Kullanıcılar yine ellerindeki cihaz ve yazılımlar aracılığıyla içeriği indirmekte ya da izlemektedir.

• Bilgi ve iletişim teknolojileri alanında ortaya çıkan yeni ürün ve hizmetler, içerik üretimi ve paylaşımı için oluşturulan yeni uygulamalarla pazar önemli ölçüde büyümüştür.

• Yeni gelir modelleri, pazara giriş maliyetlerinin çok yüksek olmaması ve karlılık için geleneksel ölçek ekonomilerine gerek olmaması gibi özellikler sayesinde, sektör yeni oyuncuları kendine çekmekte ve hızla büyümektedir.

• Pazardaki istihdam olanağı da artmaktadır. 

• Enformasyonun ve bilginin kullanıcılar tarafından üretimi, dağıtımı ve yeniden kullanımı, kullanıcıların daha bağımsız ama aynı ölçüde paylaşımcı olmalarına yardımcı olmaktadır.

• Uzun kuyruk ekonomileri sayesinde inanılmaz ölçüde bir kültürel çeşitlilik ortaya çıkmaktadır.

• Kullanıcılar tarafından yaratılan içerik politik ve sosyal söyleşiler için açık bir platform oluşturmakta, farklı düşüncelerin özgürce ifade edilebildiği bir ortam yaratmaktadır.

• Bu içerik tüketicilerin geleneksel medyaya ayırdıkları zamandan çalarak, geleneksel medyanın izlenme oranını azaltmaktadır.

• Tüketicilerin medya tüketimleri konusunda daha seçici olmalarına neden olmaktadır. Bu durum reklam gelirlerini etkilemektedir.

• İzinsiz içerik sunumu nedeniyle geleneksel yayıncılara zarar vermektedir. 

• İçeriğin kalitesi

• Güvenlik ve mahremiyet

• Dijital ayrım

• Kültürel parçalanma

Sosyal medya, temelleri Web 2.0 teknolojileri ve felsefesi üzerine kurulmuş olan, içeriğin tüketicilerce yaratılmasına ve paylaşılmasına olanak sağlayan Internet tabanlı uygulamalar olarak tanımlanmaktadır (Tuncer, 2013). Dolayısıyla, sosyal medya amatör yaratıcıların üretimlerinin sonucunda ortaya çıkmaktadır. Sosyal medya bir sosyal etkileşim ortamıdır. İnsanların diyalog kurup fikirlerini, bilgilerini paylaşabileceği, üreticinin de, tüketicinin de kullanıcı olduğu, kullanıcının sürekli iletişimde bulunduğu bir medya türüdür.

Kietzmann vd. (2011) bu sorunu çözümlemek için petek benzeri bir yapıdan yola çıkarak sosyal medyanın kimlik, sohbet, paylaşım, konum, ilişkiler, itibar ve gruplar olmak üzere 7 temel yapı taşı olduğunu ortaya koymuşlardır.

1. Haberlerin yeni kaynağı: Özellikle mobil iletişim araçlarının kazandığı yaygınlık sonrasında, sosyal medya ve beraberinde kullanıcılar tarafından yaratılan içerik, en önemli haber kaynaklarından birisi haline gelmiş durumdadır. Facebook, Twitter gibi sosyal ağ siteleri, insanların günlük gelişmeleri ve haberleri takip ettikleri yeni haber kanalları haline gelmiş durumdadır. 

2.Otoritenin olmayışı: Sosyal medya içinde hangi paylaşımların ya da içeriğin haber haline geleceğine karar veren bir kurum bulunmamaktadır. Sosyal medya içindeki kullanıcılar ve izleyiciler hangi içeriğin haber olacağına karar vermektedir. 

3.Bilgi asimetrilerinin ortadan kakışı ve uzmanlık gücü: Belirli otoritelerin haberleri ya da bilgiyi elinde tutması aynı zamanda bilgi asimetrilerini ortaya çıkartmaktadır. Bilgi asimetrisi bir tarafın bilgiyi elinde tutması nedeniyle taraflar arasında ortaya çıkan eşitsiz durumu ifade etmektedir.

4.Yaptırım gücü: Sosyal medya, hem bir tüketici hem de birer yurttaş olarak insanları ilgilendiren konuların duyurulmasına aracılık etmektedir. Çevresel, ekonomik ya da politik alanda pek çok konuda, insanlar paylaştıkları içerik aracılığıyla hükümetlerin, kurumların ya da markaların/işletmelerin daha sürdürülebilir ve sorumlu davranmalarına önayak olmaktadır.

5.Ağızdan-ağıza iletişim: İşletmler yerine tüketicilerin diğer tüketicilere ürün bilgilerini aktarmasına ağızdan ağıza iletişim adı verilir. Bu bilgilerin, ticari bir amaçları olmaması nedeniyle, daha tarafsız oldukları söylenebilir. 

İletişim temelli araçlar, işbirliği temelli araçlar, multimedya ve eğlence temelli araçlar ve mobil uygulamalar olmak üzere dört  grupta toplanır. 

Bloglar, mikrobloglar, sosyal ağ siteleri ve etkinlik sayfaları bu tür araçlar arasında yer almaktadır

Bloglar sosyal medyanın ilk nesil platformları arasında yer almaktadır. Blogger, Drupal, ExpressionEngine, LiveJournal, Open Diary, TypePad, WordPress, Xanga gibi sayfalar aracılığıyla içeriğin paylaşılabileceği bloglar oluşturulabilir. Kolay kullanılmaları, ücretsiz uygulamalar sayesinde çok hızlı biçimde yayına sokulabilmeleri ve yazarına istediği her alanda yazma özgürlüğü sunması gibi özellikleri nedeniyle çokça tercih edilen platformlar arasında yer almaktadırlar. Gastronomi açısından bakıldığında da yemek blogları (Food Blogs) diğer sosyal medya platformları içinde ayrıcalıklı bir yere sahiptir.

Mikrobloglar blogların farklı bir türünü oluşturmaktadır. Aralarındaki tek fark mikrobloglarda paylaşılan içerik miktarının bloglara göre çok daha az olmasıdır. Mikrobloglar arasında en bilineni Twitter’dır. Twitter dışında en çok bilinen mikroblog sayfalarının başında Tumblr, Cif2.net, Plurk ve Jaiku gibi sayfalar gelmektedir. Diğer  taraftan, Facebook, MySpace, LinkedIn, Google Buzz, Google+ ve XING gibi sosyal ağ siteleri de, “durum güncellemeleri” başlığı altında mikroblog hizmeti sunmaktadır. 

Temel bir tanım vermek gerekirse sosyal ağlar, kullanıcılarının (1) sınırlı bir sistem yapısı içinde halka açık ya da yarı açık biçimde profillerini oluşturdukları, (2) bağlantılı oldukları arkadaş listesi içinde bu profilleri sergiledikleri ve (3) sistem içindeki arkadaşlarının ve diğer kişilerin yaptıklarını izledikleri web tabanlı hizmet veren sitelerdir (Boyd ve Ellison, 2007). ASmallWorld, Bebo, Chatter, Cyworld, Diaspora, Facebook, Google+, Hi5, Hyves, IRC, LinkedIn, Mixi, MySpace, Netlog, Ning, Orkut, Plaxo, Tagged, Tuenti, XING, Yammer gibi sayfalar sosyal ağ sitelerinin en bilinen örnekleri arasında yer almaktadır.

Etkinlik sayfaları kullanıcılarına yakınlarında gerçekleşecek etkinlikler, yapılabilecekler ve diğer bazı yararlı araçlar sağlayan sitelerdir. Yakınlarda gerçekleşecek konserler, performanslar, açılışlar, konferanslar, spor etkinlikleri, partiler, filmler, oyunlar hakkında bilgi veren yerel etkinlik takvimleri bu araçlardan en bilinenidir. Eventful, The Hotlist, Meetup.com, Upcoming, Yelp, Inc gibi siteler yanında Facebook gibi sosyal ağ sitelerinin de bu işlevi yerine getirecek uygulamaları bulunmaktadır.  Türkiye’de de başta Etkinlik. com.tr, Dakick, Biletino, Biletix, MyBilet, BiletiniAl, Etkinlik Fabrikası ve Uniaktivite gibi sayfalar etkinlik sitesi olarak hizmet vermektedir. 

Wikiler kullanıcıların bir web tarayıcı aracılığıyla içerik girebildikleri, düzenleyebildikleri ya da silebildikleri web siteleridir. Bir başka deyişle kullanıcılarının web sitesi üzerindeki içeriği serbestçe oluşturmasına ya da düzeltmesine izin veren grup iletişim mekanizmalarıdır. PBworks, Wetpaint, Wikia, Wikidot, Wikimedisa, Wikispaces, Wikinews gibi örnekleri bulunmaktadır. Wikipedia içinde yemek kültürü üzerine açılmış çok sayıda konu başlığı bulunmaktadır. Foodista.com sayfası ise mutfak bilgileri üzerine yazılan bir wikidir ve türünün ilk örneğidir.  Foodista yiyecek ve yiyecek hazırlama üzerine her türden içeriği sağlayan açık ve işbirlikli bir kaynaktır.

Sosyal imleme, Internet kullanıcılarının online kaynaklara ait yer (sayfa) imlerini düzenlemeleri, yönetmeleri ve aramaları için bir yöntemdir. 1996 yılından bu yana online olarak yer (sayfa) imlerini yönetmek için pek çok araç ortaya çıkmıştır.CiteULike, Delicious, Diigo, Google Reader, StumbleUpon, folkd sosyal imleme sayfalarının örnekleri arasında yer almaktadır. Bu sayfalar sayesinde kullanıcıların ilgi alanları kapsamında takip ettikleri içeriği saklaması ve paylaşması kolaylaşmaktadır. Örneğin, StumbleUpon içinde, kullanıcılara ilgi alanlarını seçme ve bu içeriği keşfetme imkanı verilmektedir.

Sosyal haber sayfaları, kullanıcılar tarafından gönderilen ve popülerliklerine göre sıralanmış içerikle dolu sayfalardır. Kullanıcılar bu sayfalara bir şekilde içeriği aktarırlar. Sunulan içerik haberden yardım isteğine, bir söyleşiden araştırmaya herhangi bir şey olabilir.  Kimi sayfalarda (örneğin Slashdot ve Fark gibi) site yöneticileri hangi haberlerin ilk sayfada yer alacağına karar verir. Redditt ve Digg gibi diğer bazı sayfalarda ise topluluk tarafından en fazla oyu alan haberler ilk sayfada görüntülenir. Digg ve Redditt içinde “food” kategorisi altındaki haberler gösterilmektedir. Dolayısıyla bu tür sayfalar yene-içme ya da gastronomi ile ilgili ana akım medya dışında kitlelerin hangi başlıkları önemsediğini görmek ya da anlamak açısından büyük bir öneme sahiptir.

Pek çok sosyal medya platformu kullanıcılarının ürün ve hizmetler hakkında değerlendirmeler yapmasına izin vermektedir. Örneğin, ePinions ve Amazon gibi sayfalar kullanıcılarının ürünlere yorum yapması yanında bir derecelendirme sistemine de sahiptir. Yelp gibi siteler ise restoranlar, alışveriş, gece hayatı gibi lokasyon bazlı hizmetlere odaklanmaktadır. Bu siteler sayesinde kullanıcılar kendi aralarında farklı ağlar kurabilmektedirler. Soru-cevap tarzı siteler de bu kapsamda yer almaktadır. Customer Lobby, Yelp, Inc., ask.com, Askville, Stack Exchange, WikiAnswers, epinions.com, MouthShut.com, Epinions gibi sayfalar örnek olarak verilebilir. Bilindik bir başka değerlendirme sitesi de TripAdvisor’dur. Dünyanın pek çok lokasyonunda yer alan restoranları, otelleri ya da gezilecek yerleri yine kullanıcı değerlendirmelerine ya da yorumlarına göre sunan bir sitedir. Sadece yeme ve içme değil kullanıcıların tüm seyahat planlarını diğer kullanıcı yorum ve değerlendirmelerine göre yapabilecekleri bir sitedir.

Türkiye’de çok az bilinmekle birlikte aslında dünyanın en eski kullanıcı tarafından yaratılan içerikli değerlendirme sistemi Zagat’tır. 1979 yılında Nina ve Tim Zagat katıldıkları bir yemekte çevrelerindeki insanların yemek eleştirmenleri hakkındaki şikayetlenmelerinden hareketle 200 amatör eleştirmenin en iyi 100 restoranı yiyecek, dekorasyon, sunum ve maliyet açısından değerlendirmelerini sağlamış ve bunu yayınlamıştır. Bugün Zagat, Yelp benzeri biçimde, tüketicilerin gittikleri ve deneyimledikleri restoranları yiyecek, dekorasyon, sunum ve maliyet açısından değerlendirmelerini istemekte ve bu değerlendirmeleri kullanıcılarına sunmaktadır.

Dobişko, Feşmekan, Zomato ve Mekan.com. gibi sayfalar Türkiye’de hizmet veren sitelerin en bilinenleri arasında yer almaktadır. Bu siteler de yukarıda anlattığımız diğer sitelere benzer şekilde kullanıcı yorumları ve değerlendirmelerini derlemekte ve kullanıcılarına en doğru restoranı bulmaları için yardımcı olmaktadır. Bu siteler üzerinden aynı zamanda restoranların harita üzerindeki yerleri, açık adres ve telefonları, menüleri, restorandan fotoğraflar gibi içeriğe de ulaşmak mümkün olmaktadır. 

Fotoğraf paylaşımı adından da anlaşılacağı gibi, kullanıcıların dijital fotoğraflarını yayınlaması ve diğer kullanıcılarla paylaşması anlamına gelmektedir. Bunların içinde en bilineni Flickr isimli fotoğraf paylaşım sitesidir.   Picasa, SmugMug, PhotoBucket ve DeviantART gibi siteler de benzer şekilde kullanıcıların fotoğraf ve görselleri paylaşımına izin veren sitelerdir. Son dönemde Instagram ve Pinterest oldukça popüler hale gelen fotoğraf paylaşım uygulamalarıdır.  Yemek fotoğrafları Instagram üzerine ayrı bir yere sahiptir. 2016 Haziran ayı itibariyle Instagram üzerinde #food etiketi ile 178 milyon fotoğraf bulunmaktadır (Andrade, 2015). Bunların dışında Open Source Food sayfası, özellikle görsel unsurların ağırlıklı olduğu bir içerik topluluğu sayfasıdır. Kullanıcılar tariflerini görselleri ile paylaşmakta ve diğer kullanıcılar da bu tarifleri oylamaktadır. Türkiye’de de Ekşi Tarif sayfası benzer bir yapıda kullanıcılar tarafından yüklenen tarifleri paylaşmaktadır. Türkiye’den yemek tarifi odaklı bir başka fotoğraf paylaşım uygulaması da SoFood uygulamasıdır. SnapDish uygulamasından esinlenerek yaratılan bu uygulamada, kullanıcılar yapmış oldukları yemeklerin fotoğraflarını diğer kullanıcılarla paylaşmakta ve tariflere yorum yapabilmektedirler.

Video kameraların günlük hayat içinde yoğun kullanılmasıyla birlikte insanlar çektikleri videoları bu türden içerik sitelerine yüklemeye başlamışlardır. YouTube ve Vimeo gibi siteler kullanıcılarının videolarını ücretsiz olarak yüklemelerine ve paylaşmalarına izin vermektedir.  Dailymotion, Metacafe, Nico Nico Douga, Openfilm, sevenload, Viddler gibi sayfalar da benzer şekilde video paylaşım siteleri arasında yer almaktadır. Pek çok şef, yemek bloğu yazarı ya da yemek programı bugün artık YouTube üzerinden bir kanal yönetmektedir. Videolar yeme ve içme alanında oldukça rağbet gören içerik türleri arasındadır.  Örneğin, bir sosyal haber sitesi olan BuzzFeed, Tasty alt markası ile kullanıcılarına yapması kolay ve 1 dakikadan kısa tarif videoları paylaşmaktadır. Facebook ve Instagram üzerinden de takip edilebilen bu videolar sayesinde kullanıcılar gün boyunca yeni tariflerle karşılaşmaktadırlar. 

Sanal dünyalar kullanıcıların çevrimiçi olarak 3 boyutlu modellenmiş bir dünyada, kişisel avatarları ile temsil edildikleri ve gerçek dünyada olduğu gibi diğer insanlarla iletişime girdikleri platformlardır.  Active Worlds, Forterra Systems, Second Life, The Slims Online, World of Warcraft, RuneScape gibi sayfalar sanal dünya sitelerinin örnekleri arasında yer almaktadır. Second Life yeme ve içme ve gastronomi ile ilgili oldukça çok uygulamaya sahip sanal dünyalardan birisini oluşturmaktadır. Yemek pişirme ve mutfak üzerine sanal dünyalar dışında çok sayıda oyun da bulunmaktadır. Bu oyunların pek çoğu kullanıcılarının, sanal bir mutfakta bir şef olmalarına ve sanal olarak yemek pişirmelerine olanak sağlamaktadır (Happy Chef 2, Youda Sushi Chef, Cooking City, Kitchen Scramble, Grandma’s Kitchen, Cooking Academy SD, Top Chef, Hot Dish 2). Bazı oyunlar ise kullanıcılarının restoran yönetmelerine ya da restoran işlerini büyütmeleri üzerine odaklanmaktadır (Retaurant Empire, Kitchen Brigade, Cook, Serve, Delicious, The Hell’s Kitchen Game, Funny Pizza).

Kullanıcıların bulunduğu fiziksel konum bağlamında bilgi sunma amacında olan sosyal medya platformları için mobil uygulamalar oldukça büyük önem taşımaktadır. Bu hizmeti veren uygulamalardan en bilineni Foursquare ve yine aynı firma tarafından çıkartılan Swarm’dır. Kullanıcılar Foursquare, üzerinden restoranları, kafeleri, mağazaları ya da aramak istedikleri farklı kategorileri arayabilmektedir. Foodspotting uygulaması ise restoranlar yerine yemekleri değerlendiren ve bu yemekleri bulabileceğimiz yerleri gösteren bir başka konum bazlı uygulamadır.  Urbanspoon da yine çevredeki en iyi restoranları ve yemekleri bulmak için kullanılabilecek uygulamalardan bir diğeridir. 

Şefler, kendi web sitelerine ek olarak, sosyal medya üzerindeki pek çok aracı oldukça ustalıkla kullanan profesyoneller arasındadırlar. Facebook, Pinterest, Twitter ve Instagram en yoğun kullandıkları araçlar içinde yer almaktadır. Şefler bir yandan kendilerini konumlandırmak ama aynı zamanda kendilerine bir topluluk yaratmak için sosyal medya üzerindeki bu platformlardan yararlanmaktadırlar. 

Son yıllarda özellikle Instagram, sıradan insanların yemeğe bakış açısını değiştirmenin yanında, şefler için de oldukça önemli bir sosyal medya platformu haline gelmiş durumdadır. Instagram şeflere hem kendilerini hem de yemeklerini fotoğraflarıyla tanıtabilecekleri eşsiz bir kanal sunmaktadır. Instagram üzerinden paylaştıkları fotoğraflar şeflerin ve restoranlarının ağızdan ağıza pazarlamanın gücünden yararlanmasını sağlamaktadır. Dünyaca ünlü pek çok şefin olduğu gibi Türkiye’de de pek çok şef Instagram üzerinde hesap sahibidir. Uluslarası üne sahip Jamie Oliver ya da Boby Flay gibi şeflerin takipçi sayısı milyonları bulurken, Türkiye’de de yüzbinlerce takipçisi olan şefler bulunmaktadır. Şeflerin paylaştıkları yemeklerin restoran rezervasyonlarını önemli ölçüde arttırabildiği de görülmüştür. 

Sosyal medya şeflerin kendi aralarında kuracakları bir topluluk için de önemli bir altyapı sağlamaktadır. Chef’s Roll sitesi tam da bu ihtiyacı karşılamak üzere ortaya çıkmış bir sitedir. Facebook, LinkedIn ve Craiglist karışımı olan bu site, şeflerin aşçılık hayatlarını hem görsel hem de yazılı olarak paylaşabilecekleri bir platformdur. Michelin yıldızlı şeflerden aşçılık öğrencilerine kadar geniş bir yelpazede tüm şeflere kapısı açık olan Chef’s Roll, şeflere dijital bir görünürlük sağlamaktadır. Site, dünya üzerindeki en büyük profesyonel şef ağıdır. Şefler uzmanlık alanları, yaklaşan etkinlikler, eğitim ve deneyim, uzmanlaştıkları mutfaklar, fotoğraf ve videolar, ödüller, müşteri değerlendirmeleri ve kendileri hakkında çıkan haberleri paylaşabilmektedirler. Ancak, diğer pek çok medyaya göre Chef’s Roll ücretli bir platformdur.

Sosyal medya tüm kesimler için olduğu kadar bu alanları kullanan şefler üzerinde de olumsuz etkilere yol açma potansiyeline sahiptir. Örneğin Instagram gibi fotoğraf paylaşım siteleri ile değerlendirme siteleri aslında şefler üzerinde önemli bir baskı yaratmaktadır. İnsanlar gittikleri restoranlarda menülerden tabak dekoruna kadar her şeyin fotoğrafını paylaşmaktadır. Bu da beraberinde yemeğe özenmekten daha çok tabağın dekorasyonuna odaklanmaya neden olabilmektedir. Olumsuz değerlendirmeler ya da daha da kötüsü boykotlar bir şefin tüm performansını ya da ününü olumsuz yönde etkileyebilecektir.

Sosyal medyanın restoranlar üzerindeki en önemli etkilerinden birisi, restoran eleştirmenliği işinin sınırlı sayıda profesyonelden binlerce restoran müşterisine kayması olmuştur. Bunun anlamı şudur ki artık çok sayıda restoran müşterisi deneyimlerini aktarma şansı yakalamakta ve bu sayede diğer tüketicilere restoranlar hakkında “çoğunluğun-kitlelerin” duygu ve düşünceleri aktarılabilmektedir.

Yelp sitesi sayesinde ağızdan ağıza iletişim ile ortaya çıkan bilgi sayısallaştırılmaktadır. Bu da beraberinde restoranların değerlendirildiği bir sıralama ortaya çıkartmaktadır. Her ne kadar bu sayfaya katkıda bulunan sınırlı sayıda insan olsa da tüketiciler ya da kullanıcılar karar vermek için Yelp’den fazlasıyla yararlanmaktadır. Örneğin, 2015’in ilk çeyreğinde Yelp’in tekil ziyaretçi sayısı142 milyona erişmiştir. Yelp’in tüketici kararlarında önemli role sahip olduğunun bir başka göstergesi de yapılan bir araştırma ile ortaya konmuştur. Buna göre, Yelp değerlendirmelerinde bağımsız bir restoranın (zincir restoranlar dahil değildir) aldığı her bir yıldızın restoran gelirlerinde yüzde 5 ila 9’luk bir artışa sebep olduğu görülmüştür.

Özellikle restoran kritiği yapan, Türkiye’de ise gurme blogları olarak adlandırılan blogların da restoranlar üzerinde önemli etkileri olabilmektedir.  Kimi restoranlar bu yazarlardan korkarken kimileri ise sosyal medyada olumlu bir görünüm elde etmek için blog yazarları ile iletişime geçmeyi ve onları etkilemeyi amaçlamaktadır. Blog yazarlarını davet etmekte ve kendileri hakkında olumlu yazılar yayınlamalarını istemektedir. Ancak, etki güçleri ne olursa olsun, her bir yazı bir restoran ve sundukları hakkında tüketiciye detaylı bilgi sunma potansiyeline sahiptir. Dolayısıyla gurme bloglarının göz ardı edilemeyecek bir gücü olduğu unutulmamalıdır. 

1) Hem profesyonel yemek eleştirmenleri hem de sosyal medya restoranların itibarlarını oluşturmalarında ve korumalarında önemli bir yere sahiptir.

2) Restoranların sıra dışı uygulamaları ya da yeni konseptleri sosyal medya üzerinde bir ağızdan ağıza iletişim yaratmak ve dolaysıyla itibar yönetimi açısından etkili olmaktadır.

• Çalışan bulmak

• Yeni menüler ve yemekler hakkında geri bildirim almak

• Fikirleri ve en iyi uygulamaları aktarmak

• Yayınları ya da diğer materyalleri tanıtmak

• Çalışanları marka elçisi olarak kullanmak

• Müşterilerle diyalog kurmak veya yeni müşteriler yaratmak

• Heyecan yaratmak ve site trafiğini artırmak

• Topluluğunuzu ya da müşterilerinizi haberdar etmek 

• Facebook’un bireysel kullanıcılar ve firma sayfaları için farklı kurallar uyguladığı unutulmamalıdır. Facebook sayfası oluşturmadan önce bu kuralları öğrenmek faydalı olacaktır.

• Facebook sayfası açmak, izleyici çekmek için yeterli değildir. Dolayısıyla açılan bir Facebook sayfasının amacına ulaşabilmesi için öncelikle sayfanın keşfedilmesi ve takip edilmeye başlanması gerekmektedir. Bunun için; masalara konacak örtüler ya da servis kağıtları üzerinde Facebook üyeliğinin teşviki, menülere eklenecek uyarılar, camlara yapıştırılacak çıkartmalar, e-posta kampanyaları, faturaların en altına Facebook adresinin eklenmesi ya da Facebook sayfasına takipçi olmaları için bir kampanya başlatılabilir (indirim, bedava bir ürün vs. gibi).

• Facebook paylaşımlarının mümkün olduğunca kısa tutulması gerekir. Yapılan çalışmalar daha kısa paylaşımların daha etkili olduğunu göstermektedir.

• Facebook da hastag kullanımına geçtiğinden, paylaşımlarda mümkün olduğunca hastag kullanılabilir.

• Restoran müşterilerinin yer bildirimi (check-in) yapması için çaba harcanabilir.

• Facebook sekmeleri, sayfanın daha fazla özelleştirilmesini sağlayan uygulamalardır. Sekmeler eklenerek rezervasyon sayfalarına bağlantılar, harita, menü gibi detaylar sayfaya eklenebilir (Resim 6.17). 

• Facebook reklamları kullanılabilir. Facebook reklamları sayesinde farklı hedef kitlelere kolaylıkla ulaşılabilecektir. 

• Twitter hesabı oluşturulduktan sonra, genel olmaktan ziyade restoranla daha ilgili olabilecek kişilerin izleyici haline getirilmesine çalışılmalıdır. Bu noktada lokal çevreye odaklanmak daha uygun olacaktır. Belediye yöneticileri, yerel halk, yerel ünlüler, gazeteciler, blog yazarları, iş ortakları, diğer firmalar ve mevcut müşterilerle işe başlanabilir. Bu hesapları bulabilmek için hem isimleriyle arama yapılabilir hem de bulunulan bölge ya da şehir ile arama yapılabilir.

• Gerektiğinde kullanmak için, önemli kişilerden oluşan bir Twitter listesi hazırlanmalıdır. Böylelikle restoran ile ilgili yenilikler, yeni bir menü ya da benzeri şeyleri bu kişilerle paylaşmak mümkün olacaktır.

• Restoranın bulunduğu şehir ya da bölge ile ilgili Tweet’lerin de takip edilmesi faydalı olabilecektir.

• Hastag’ler bir yandan Tweet’leri sınıflandırmaya diğer taraftan içeriğin belirli bir kitle tarafından görülmesini sağlamaktadır. Hastag’leri çok yoğun kullanmak doğru olmayacaktır. Tweet başına en fazla 2 ya da 3 hastag uygun olacaktır.

• Var olan hastag’ler kullanılabileceği gibi, yeni hastag’ler üretmek de mümkündür. Bu Tweet’in içeriğine ya da stratejiye göre karar verilmesi gereken bir konudur.

• Twitter içinde çok yoğun bir akış olduğundan zamanlama oldukça önemlidir. Bu nedenle önemli paylaşımların kahvaltı, öğle ve akşam yemeği öncesinde yapılması daha uygun olacaktır.

• Facebook gibi Twitter da ücretli reklam seçenekleri sunmaktadır. Bu farlı seçenekler de gözden geçirilmelidir.

• Diğer bazı platformlarda olduğu gibi Instagram üzerinde de hastag’lerden yararlanılmaktadır. Instagram üzerindeki ilgili hastag’lerin belirlenmesi ve fotoğraf paylaşımında kullanılması etkili olacaktır.

• Müşteriler için bazı yarışmalar düzenlenebilecektir. Örneğin müşterilerin restoranla ilgili fotoğraflarını belirli bir hastag ile yüklemeleri karşılığında ödüller ya da indirimler verilebilir.

• Instagram üzerinden yayınlanacak fotoğraflarda filtre kullanılabilir ancak müşterilerin restorana geldiklerinde göreceklerinden çok farklı bir fotoğrafı paylaşmak da uygun olmayacaktır.

Google+ çok fazla kullanılmayan bir sosyal ağ sitesi olmakla birlikte arama sonuçları üzerinde etkili olduğundan dikkate alınması gereken platformlardan birisidir. Google + hesabının oluşturulması için Google’ın yardım bağlantısı kullanılarak yerel Google+ işletme sayfaları oluşturulabilecektir.

• Video başlığı, etiketler ve açıklayıcı anahtar kelimelerin bulunmayı kolaylaştırıcı ve dikkat çekici olması gerekmektedir.

• YouTube istatistikleri sayesinde daha fazla ilgi gören içerik türünü belirlemek ve sonrasında bu türden içeriği kapsayan videolar sunmak bu platformun daha etkili kullanılmasını sağlayacaktır.

• YouTube üzerinde sadece reklam videoları değil restoranda gerçekleşen özel etkinlikler, şeflerin ya da çalışanların videoları ya da menüde yer alan yemeklerin tarifleri/hazırlanış süreçleri gibi videolara yer vermek daha fazla izleyiciyi çekecektir.

Her iki platform da kullanıcılarına yerel restoran ve kafeler ile ilgili değerlendirmeleri ve firma bilgilerini sunmaktadır. Restoranlar bu platformlara girmemiş olsalar bile kullanıcılar tarafından değerlendirilmiş ya da yer bildiriminde bulunulmuş olabilirler. Yelp de diğer bazı platformlar gibi ücretli bazı hizmetler vermektedir. Bu sayede aramalarda daha üst sıralarda görüntülenebilir ya da daha fazla fotoğraf veya video paylaşılabilir. Her iki platform üzerinde de;

• Müşterilerden olumlu değerlendirmeler yapmaları istenebilir.

• Olumsuz değerlendirme ve yorumları düzeltmek için mutlaka çaba harcanmalıdır.

1. Bilgi Hırsızlığı

2. Halk Sağlığı

3. Etik Eleştirmenlik ve Blog Yazarlığı 

Sosyal medya içinde paylaşılan içerikle ilgili en önemli sorunlardan birisi, bazı kullanıcıların sosyal medyayı kamusal alan olarak görmeleri ve her türden içeriği istedikleri şekilde kullanabileceklerini düşünmeleridir. Ne yazık ki hem profesyonel hem de amatör pek çok şef tariflerinin izinsiz olarak alınmasından, çalınmasından ya da reklam amaçlı kullanılmalarından şikayetçi durumdadır. Öyle ki telif hakkı ile korunan pek çok tarif bile Internet üzerinde kolaylıkla dolaşmaktadır. Bilgiyi kolayca yaymaya yarayan teknolojiler, bilginin kolayca çalınmasına da aracılık etmektedir. 

Yeme ve içme ile ilgili yaratılan içerik her zaman tarifler ya da restoranlar üzerine değildir. Önemli ölçüde içerik de beslenme ve diyetler üzerinedir. Kamusal ve kişisel alanın birbirine geçtiği ve sınırların yok olduğu sosyal medya üzerinde, okuyucular yazılan bu yazıların kamusal alana ait olduğunu ve bir ölçüde belirli mercilerce onaylanmış oldukları şeklinde yanlış bir kanıya kapılabilecekleridir. Özellikle de yeme bozukluklarının en yoğun görüldüğü genç kızların, işe yarayan bir yöntemin zararlarını fark etmesi ya da zayıflama hayaliyle birtakım yan etkileri düşünmesi oldukça zordur. aylaşılan yemekler, restoranlar, en iyiler listeleri yeme ve içme kültürünü yaygınlaştıran, yemeği bir keyif haline dönüştüren ama aynı zamanda obeziteye de davetiye çıkartabilecektir. Tüm bu etkiler dikkate alınmalı ve tedbirleri üzerine tartışılmalıdır.

Sosyal medyanın yarattığı önemli değişimlerden birisi de, bugün artık herkesin (eğer isterse) bir yemek eleştirmeni olma olasılığıdır. Bu durum beraberinde yemek ya da restoran eleştirmenliği ile ilgili bir takım etik sorunlarını gündeme getirmektedir.  Elbette tek bir yorumun ya da değerlendirmenin bir şef ya da restoranın hayatını çok büyük ölçüde değiştiremeyeceği ve zaman içinde gerçeklerin (olumlu ya da olumsuz) ortaya çıkacağı söylenebilir. Bu sorunun farkında olan ve çözüm yaratmak amacıyla etik yemek blogları birliği kurma isteğinde olan bir grup yemek bloğu yazarı, ortaklaşa olarak “Yemek Blogları Etik Kurallarını” ve yemek/ restoran eleştirilerinde uyacakları “Eleştirmen İlkelerini” yayınlamışlardır. Ancak bu ilkelere uyan yemek bloğu sayısı oldukça sınırlıdır.