Coğrafi farklılıklar ve bunun iklimde meydana getirdiği çeşitlenme, ülkenin tarım ürünlerine ve hayvancılığına önemli katkılar sağlamaktadır. Bu avantajlar yalnızca ürün çeşitlerinde dikkat çekmemekte, ayrıca mutfak ürünlerinde devasa bir yelpaze meydana getirmektedir.

Meksika mutfağı, dünya genelinde acı kırmızı biberle bilinmesine rağmen önemli oranda deniz ürünleri günlük beslenmede kullanılmaktadır.

Meksika Mutfağında acı biber olarak yaklaşık 20 farklı biber türü kullanılmaktadır. Bunların içinde Chile en çok bilinendir.

Meksika’nın kuruluşu MÖ 900’lu yılların başlangıcına dayanmaktadır. MÖ birinci yüzyıla doğru Meksika Körfezi bölgesi, Oaxaca ve günümüz başkenti Meksiko’nun bulunduğu merkezi yaylada Aztek öncesi kabileler; 4. yüzyılda da Meksika’nın doğusunda yer alan Yucatan Yarımadası ve günümüzün Guetamalası’nda Mayalar, önemli uygarlıklar kurmuşlardır. 1325’te Tenochtitlan şehrini kuran Aztekler, kabileler arası rekabetten faydalanarak, 1430’dan 1521’e kadar genişlettikleri ve bölgedeki kabilelerin çoğuna egemen oldukları büyük bir imparatorluğa sahip olmuşlardır. 1519’da İspanyollar, Hernan Cortès komutasında bugünün Vera Cruz şehrinden Meksika topraklarına çıkmışlardır. İspanyollar, diğer kabilelerin Aztekler’e karşı duyduğu kinden de faydalanarak 1521 yılında Tenochtitlan şehrini ele geçirmişlerdir. Meksika, 1535’te İspanya’nın genel valiliği haline gelmiştir. Ekonomik reformlara rağmen İspanyol idaresi, yerliler ve melezler kadar beyazlar için de dayanılmaz bir hale gelmiş ve Meksikalılar, 1810’da İspanyollar’dan bağımsızlık kazanmak için harekete geçmişlerdir. On bir yıl süren bir bağımsızlık savaşının ardından, 1821’de bağımsızlık ilan edilmiştir.

Meksika 31 eyalet ve 1 federal bölgeye sahip altı coğrafi bölgeye ayrılmıştır.

Meksika’nın coğrafi bölgeleri, Kuzey Meksika, Orta Meksika, Güney Meksika ve Meksika Körfezi, Yucatan Yönetimi, Pasifik sahili ve Baja Yarımadasıdır.

Batıda Pasifik Okyanusu, doğuda Karayip Denizi ve kuzey doğuda Meksika Körfezi arasında yer alan Orta Amerika ülkesi olan Meksika, kuzeyde Amerika Birleşik Devletleri sınırında geniş olup, Guatemala ve Belize ile komşu olduğu güneydoğuya doğru daralarak, bir üçgeni andırır. Yucatan Yarımadası ve kuzeybatıdan Pasifik Okyanusuna sokulan Baja (Aşağı) Kaliforniya bu görüntüyü bozar. Yengeç dönencesi, ülkeyi hemen hemen eşit iki parçaya ayırır. Topraklarının yarısından fazlası deniz seviyesinden 900 m yüksek olan Meksika, çok dağlık bir ülkedir. Dağların çoğu, Amerika’daki dağların birer uzantısıdır. Üç alçak arazi Meksika yeryüzü şekillerinin büyük bileşenlerini tamamlamaktadır.

Üç alçak arazi Meksika yeryüzü şekillerinin büyük bileşenlerini tamamlar. En büyük doğuya ve kuzeye doğru genişleyen 200 km genişliğindeki Yucatan Yarımadası’dır. İkinci büyük ova Texas kıyı ovalarının bir devamı olan körfez kıyı ovasıdır. Bu ova kuzeyde geniş olup, Veracruz yakınında güneye doğru daralır, sonra Meksika Körfezinin güney tarafında tekrar genişleyip Yucatan Yarımadası’nın kireçtaşı platformuna ulaşınca birdenbire son bulur. Büyük alçak arazilerin en küçüğü ve en fazla dalgalısı Pasifik kıyı ovasıdır. Bu da kuzeyde geniş olup, güneye doğru daralır.

Meksika yalnız dağlık değil aynı zamanda volkaniktir. Geçmişteki volkanik faaliyetlerin varlığı ülkenin hemen hemen bütün kısımlarında görülür. En büyük volkanik unsur Meksika’yı batıdan doğuya doğru ortadan bölen Sierra Volcanica Transversal’dir. Bu bölgedeki manzara binlerce eski kül konileriyle ve yüksek volkanik tepelerle karakterize edilir. Bunların pek azı devamlı kar tutacak kadar yüksektir. Hala faal volkanik tepelere rastlanır. 1943’teki büyük bir patlama sonucunda Michoracan Eyaleti’nde deniz seviyesinden 2808 m yüksekliğinde Parieutin Tepesi ortaya çıkmıştır.

En önemli nehir, büyük bölümü Meksika’yı ABD’den ayıran ve Meksika Körfezi’ne dökülen Rio Grande’dir (veya Rio Bravo). Daha güneyde Panisco, Tecolutla, Papalcapan, Grijavala ve Uslumaeinta bulunmaktadır.

Orta Meksika birçok büyük ve çekici gölleri ihtiva eder. En büyüğü Guadalajora yakınındaki 1080 kilometrekarelik Chapola Gölüdür.

Meksika tropikal bölgede yer alır, iklimi (alçak
kesimlerde, Yucatan Yarımadası) sıcak ve nemli olup,
yüksekliğe bağlı olarak değişiklikler arz eder. 750 ila
900m’den daha alçak tropikal araziler sıcak bölgeyi
meydana getirmekte olup, bu yerlerde yıllık sıcaklık
ortalaması 24°C’nin üstündedir. Ilıman bölge yıllık
sıcaklık ortalaması 18° ila 24°C arasında değişen ve
yüksekliği 1850m’ye ulaşan yerlerdir. Meksika’nın
yüksek arazilerinin çoğu bu sıcaklık bölgesindedir. Daha
soğuk bölgede yıllık sıcaklık ortalaması, 13° ila 18°C
arasındadır. 3000 ila 3300 m arasında 10°C, 4200 ila
4500m’nin üstünde ise 0°C’nin altındadır. Meksika güney
enlemlerde olması nedeniyle yer yer sıcak iklime sahip
olmasına rağmen yaz mevsimlerinde batı sahilleri, kış
mevsimlerinde ise doğu sahilleri daha ılımandır. Bu
sebeple gerek deniz turizmi gerekse balıkçılık aylara göre
farklılık gösterir.

Meksika’nın geleneksel ürünü olan mısırın
ülkede önemli miktarda üretilmesine ve ülkenin 2010
yılında 23,3 milyon ton mısır üretimiyle dünyanın 6.
büyük mısır üreticisi olmasına rağmen Meksika, uygun
iklim şartları sebebiyle tropikal meyve ve sebzede önemli
bir karşılaştırmalı üstünlüğe sahiptir.

Kuzey Meksika, çoğunlukla çöllerle kaplıdır.
Tarımın çok fazla görülmediği Kuzey Meksika’da
hayvancılık önemli bir yer tutar. Kuzey Meksika
Mutfağının ağırlıklı ürünleri büyükbaş hayvanlar başta
olmak üzere, koyun, keçi ve domuzdur.
Orta Meksika Bölgesi ağırlıklı olarak mısır ve mısır
ürünleri ile beslenmektedir. Mısır ve türevleri bölgede
gerek tek olarak, gerek sebze ve meyve
kombinasyonlarıyla veya içki olarak tüketilmektedir.
Güney Meksika ve Meksika Körfezi, Meksika Körfezi’nin
Atlantik Suları ve Pasifik Okyanusu arasında kalan
bölgeye verilen isimdir. İspanyolların ilk giriş yaptığı ve
yerleşimler oluşturduğu bölge olması sebebiyle bu bölge
mutfağında Akdeniz Mutfağı etkileri yoğun olarak
hissedilmektedir. Bölgenin en önemli şehri konumunda
bulunana Vera Cruz, kırmızı kırlangıç balığı ile dünyaca
bilinen bir üne sahiptir. Vera Cruz bölgesinde kapari,
üzüm ve yeşil zeytin mutfak ürünlerinde sıklıkla
kullanılmaktadır. Zeytinyağı, Meksika’da popüler
olamamasına karşın, Güney Meksika ve Meksika
Körfezi’nde sıklıkla kullanılmaktadır.
Yucatan Yarımadası Meksika coğrafyası içinde, dağların
çevrelediği izole bir alanı kapsar. Maya Uygarlığından
başlayarak geyik ve yabani hindi gibi av hayvanlarının;
kırmızı biber, kabak, salatalık, domates gibi sebzelerin;
siyah fasulye, nohut ve kırmızı fasulye gibi baklagillerin
kullanımı yaygındır.

Üretiminde Meksika’nın dünya lideri olduğu
ürün avokadodur.

Meksika mutfağının ana yemekleri genellikle
kümes hayvanları, büyükbaş hayvanlar, balık ve domuz
etlerinden yapılmaktadır. Her eyaletin diğerlerinden farklı
olarak geliştirdiği ana yemek sosları bulunmaktadır. Bu
soslar “mole” adıyla bilinmekte ve coğrafi olarak
farklılıklar göstermektedir. Meksika, arazi büyüklüğü
yanında değişik iklimlere ve coğrafi şartlara sahip
olmasıyla hayvancılık açısından elverişli şartlara sahip
bulunmaktadır. Her mutfak kültüründe olduğu gibi
Meksika mutfağında da belirli araç gereçler ve teknikler
kullanılmaktadır. Tarihi olarak yavaş pişirme tekniklerinin
kullanıldığı ülkeye İspanyolların gelmesinden sonra derin
yağda kızartma tekniği yerleşmiş ve günümüzde en sık
kullanılan tekniklerden biri haline gelmiştir.

Yaklaşık olarak dünyadaki diğer mutfaklarda
olduğu gibi Meksika’da da yemek ev sahibinin “Buen
provecho (Afiyet olsun)” temennisiyle başlar. Masada
çatal ve kaşık konuldukları yerin aksine değiştirilmez.
Çatal sol elde, bıçak ise sağ elde tutulur. Yemek bittiğinde
çatal ve bıçak, tabağın sağına birbirine paralel olarak
bırakılır. Diğer bütün yemek takımları, uluslararası kuver
kurallarına uygun olarak hazırlanır. İçki bardakları ve
ekmek tabağı masada uluslararası kurallara göre konur. Bu
alışkanlık Meksika Mutfağı üzerindeki Avrupa etkisinden
gelmektedir. Her ne kadar ürünler kendilerine özgü olsalar
da, ritüeller klasiktir. Çatal ve bıçağın elden bırakıldığı
zamanlarda eller dizler üzerinde değil masada görünecek
şekilde bırakılır. Dirsekler masaya dayanmaz. Meksika
mutfak kültüründe yemekler soldan servis edilir. Modern
menü kuralları genel olarak uygulanmasına rağmen
salatalar ana yemekten sonra servis edilir. Salatada marul
gibi yeşillikler varsa bunların bıçakla kesilmesi uygun
görülmez ve bıçak, çatalın marulun alınmasına yardımcı
olması için kullanılır.

Meksika binlerce yıl önce Maya Uygarlığı’na ev sahipliği yapmış ve çok gelişmiş bir medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Muhteşem yapıların ve sanat eserlerinin yanı sıra matematik, yapı bilgisi ile büyük ve ihtişamlı şehirler İspanyollar’ın gelmesiyle kültür, dil, inanç ve mutfak konularında etkilenmiştir. Meksika’nın kuruluşu MÖ 900’lu yılların başlangıcına dayanmaktadır.

Meksika 31 eyalet ve 1 federal bölgeye sahip altı coğrafi bölgeye ayrılmıştır. Bunlar; Kuzey Meksika, Orta Meksika, Güney Meksika ve Meksika Körfezi, Yucatan Yönetimi, Pasifik sahili ve Baja Yarımadasıdır. Batıda Pasifik Okyanusu, doğuda Karayip Denizi ve kuzey doğuda Meksika Körfezi arasında yer alan Orta Amerika ülkesi. Meksika, kuzeyde Amerika Birleşik Devletleri sınırında geniş olup, Guatemala ve Belize ile komşu olduğu güneydoğuya doğru daralarak, bir üçgeni andırır.

Meksika dünyanın birçok yerinde olduğu üzere sokak yiyecekleri bakımından da oldukça zengin bir ülkedir. Öylesine bir yiyecek çeşitliliği göze çarpmaktadır ki restoranlarda servis edilen yiyecek türlerinden daha fazlası sokaklarda hazırlanıp satılmaktadır. Derin yağda kızartılmış mısır tortillalarının çeşitli et ve sebzelerle doldurulmasıyla hazırlanan “tostadas”lar, deniz ürünleriyle hazırlanan atıştırmalık “el caguamo”lar, patates, tavuk, peynir ve koyun etinin mısır tortillaralarına sarılıp derin yağda kızartılmasıyla hazırlanan “flautsa”lar, ve Lübnanlı göçmenlerden esinlenilerek hazırlanan döner “el huequito” lar hemen hemen her yerde bulunmaktadır.

İspanyollar tarafından Meksika’ya getirilen bir tür domuz sosisidir. Bu sosis türü, sucuk yapımında olduğu gibi bol baharatlı bir malzemeyle hazırlanır ve bağırsakların içine doldurularak fermente olması sağlanır.

Tam olgunluğa ulaşmamış mısırda görülen bir tür mantar hastalığının gastronomik olarak değerli bir ürün olarak kullanılmasıyla elde edilen üründür. Bu hastalığa yakalanan mısırlar tam olgunlaşmadan toplanırlar ve mantarın mısırın şekerli suyunu emerek gelişmesi beklenir. Daha sonra bu siyah, topraksı kokuya sahip, isliymiş gibi bir aromaya sahip mantarımsı doku çorbaları, yemekleri ve quesadillaları tadlandırmada kullanılır.

Meksika Mutfağı’nda hemen hemen her bölgede o bölgeye özgü sebze, baharat, et ve otlarla yapılan ama kırmızıbiberin hemen hemen bütün soslarda kullanıldığı, Meksika Mutfağı’nın ana soslarından biridir. Genellikle et yemeklerinde yemeğin üzerini örtecek yoğunlukta ve koyu renkte hazırlanan bu sos grubu, ayırt edici bir koku ve lezzete sahiptir.

Yakın akrabalarının aksine çiğ olarak tüketilmesi oldukça zor olan, yüksek oranda nişasta içeren ve şekerli tadıyla pişirilerek yenilebilen muz türüdür. Yabani olarak yetişen bu muz türünün pembe, sarı, kahverengi, siyah, kırmızı ve yeşil renklerde olan türleri mevcuttur.

Yuvarlak şekilde üzerinde tortilla pişirmek, biber közlemek ve sarımsak gibi sebzeleri pişirmek gibi işlemlerin yapıldığı, topraktan, döküm demirden veya sert tenekeden yapılabilen yaklaşık 1 cm. kalınlığında özel Meksika ızgarasıdır.

Bazalttan yapılan Meksika’ya özgü bir tür havandır. Oval şekliyle baharat ve aromatiklerin öğütülmesine yarayan ve Meksika Mutfağı’na özgü domates, biber, soğan gibi sebzelerle hazırlanan kalın ve yoğun sosların yapılması için kullanılan bir gereçtir.

Hemen hemen bütün evlerde bulunan, ahşaptan yapılmış, derin yivleri olan bir tür karıştırma aparatıdır. Her iki elle dalga hareketi yapılarak sıvıların karışması ve çırpılarak köpürtülmesi işine yarar.

Bu pişirme tekniği kendi sosu içinde pişirme (braising) ve güveçte pişirme (stewing) tekniklerine benzer. Her türlü et, birlikte pişirileceği sebze ve baharatlarla birlikte derin bir “cazuela”ya koyularak ısısı çok yüksek olmayan bir fırında ağır ağır pişirilerek hazırlanır. Bu tekniğin diğerlerinden farkı, bazı durumlarda her bir yemek bileşeninin ayrı ayrı pişirilerek sonradan bir araya getirilmesidir.

Bir nevi öğütme işlemidir. Genellikle taş, ahşap, metal veya bazalttan yapılmış havanlar kullanılır. Günümüzde bu teknik daha çok elektrikli öğütücüler kullanılarak uygulanmaktadır. Kurutulmuş yiyeceklerin öğütülmesinde büyük farklılık yaratmamasına rağmen, özellikle domates, biber, soğan, sarımsak gibi sebzelerden hazırlanan soslar ve soğuk çorbaların kıvamının tutturulmasında kontrol sağladığı için tercih edilir.

Bu teknikte özellikle yumuşak kabuklu sebze ve meyvelerin kabuklarının yumuşatılarak soyulması amaçlanır. Bunun için ya kuru olarak ya da nemli ısı sebze veya meyveye uygulanarak derisinin etinden ayrılması sağlanır. Büyük parça sebze ve meyvelerin zarar görmeden ve özelliklerini kaybetmeden kabuklarından ayrılabilmeleri için yararlı bir tekniktir.

Sokakta satılan, kızartılarak hazırlanan yiyeceklerin aksine geleneksel Meksika Mutfağı’nda derin yağda kızartma tekniği çok kullanılmaz. Onun yerine daha az yağda ve soteleme gibi hareketli olarak kızartma işlemi uygulanır. Sofreir, bir bakıma derin yağ yerine daha az yağ kullanılarak yapılan hafif kızartma işlemine verilen isimdir. Geleneksel olarak kullanımı çok yaygındır.

“Comal” kullanılarak yapılan ve herhangi bir sıvı veya yağ eklemeden sebze, et veya hamur işlerinin kendi ayırt edici koku ve aromalarını çıkarmayı amaçlayan bir nevi kuru ızgaralama tekniğidir.

Meksika’da birçok özel gün, festival, şenlik ve bayram bulunmaktadır. Her yıl Şubat ayında Anayasa Günü, Mart ayında Benito Juarez Günü, nisan’da Paskalya, Mayıs’ta Puebla Savaşı Yıl Dönümü, eylül ayında Bağımsızlık Günü, kasım’da Ölüler Günü, yine kasım ayında Meksika Devrimi Yıldönümü ve 25 aralık’ta Noel kutlanmaktadır. Bütün bu özel günlerde kutlama yemekleri yapılarak servis edilir. Özellikle tatlıların ve şekerlerin bolca kullanıldığı bu özel günlerde büyük porsiyonlar halinde pişirilen iri parçalı etler hazırlanır. Özellikle yemek tüketiminden ziyade insanların bir arada bulunması için toplanılan bu günlerde “mole”, bütün parça küçükbaş ve kümes hayvanlarıyla büyükbaş hayvanların iri parça etlerinin açık fırınlarda tandır usulü pişirilmesiyle hazırlanan “barbacoa”, kendi yağında uzun süre pişerek yumuşayan ve taze kişniş yaprakları, soğan, salsa ve domatesle servis edilen ve domuz etinden yapılan “carnitas” ve her türlü etin baharatlarla harmanlanarak, yanmaz kağıtlara sarılarak ve fırınlarda pişirilmesiyle hazırlanan “mixiote” geleneksel olarak sıkça kullanılan yemeklerdir.

Meksika’da Aztek kültüründen beri kakao hem yaygın olarak kullanılmakta hem de manevi anlamından dolayı özel günlerde de ritüellerde yerini almaktadır. Gündelik yaşamda yemeklerde kıvam artırıcı olarak ve molelerde renklendirici ve yoğunlaştırıcı olarak kullanılan öğütülmüş kakao, Aztekler zamanında dini seremonilerde kendilerinden önce Mayalarda da olduğu gibi kullanılmaktaydı. Kakao tohumu insanlara tanrılardan gelen bir armağan olarak kabul edilmiştir. Günümüzde de bazı bölgelerde kakaodan yapılan içecekler dinî seremonilerde kullanılmaktadır

Meksika kültüründe bir günde ortalama olarak dört veya beş öğün yemek yenir. Gün kahvaltıyla başlar ve kahvaltı tatlı ekmek ve kahve ile birlikte çok hafif olarak geçiştirilir. Öğle yemeği daha ağırdır ve domatesli, soğanlı, biberli çırpılmış yumurta, mısır tortillası fasulye türleri, meyve ve kahve içerir. Öğleden sonra günün en ağır yemeği olan “comida”nın sırasıdır. Öğle sonrası yemeğinde genellikle birden fazla yemek bulunur. Bu yemek antojito adı verilen iştah açıcılarla başlar. Başlangıç olarak bir tost, sebzeli tavuk çorbası veya Meksika pirinci gibi yemek servis edilir. Doğranmış sebzelerle, peynir, fasulye ve salsayla birlikte hazırlanan tavuklu taco iyi bir ana yemek olarak düşünülebilir. Yemeği hamurlu bir tatlıyla bitirmek mümkündür. Akşam yemeğinden önce mısır lapası, tatlı ekmek veya hafif bir tatlı yenerek “merienda” tamamlanmış olur. Akşam yemeği genellikle hafif olarak yenir. Bazen daha hafif bir öğle yemeği tercih edilerek ağır bir akşam yemeği düşünülebilir. Akşam yemeğinde genellikle mısır tortillası ile biraz et yemeği ve taze meyve ya da meyve ezmesi gibi bir tatlıyla yemek sonlandırılır.

Meksika Mutfağı, dünya üzerinde bulunan pek çok kültürde olan beslenme alışkanlığı ve inancının farklı bir uygulama alanı gibidir. Beslenmede soğuk-sıcak teorisi olarak bilinen bir inanca göre günlük beslenmede sıcak yiyeceklerle soğuk yiyecekler bir arada yenerek bir denge oluşturulmalı ve bu dengenin yaşama da yansıması beklenmelidir. Burada sözü edilen sıcak yemekler ısı derecesi yüksek anlamında kullanılmaz. Felsefi olarak gücü temsil ettiğine inanılan domuz ve sığır eti, soğan, sarımsak, acı biber ve alkol ürünleri sıcak yiyecekler arasında yer alırken, pirinç, fasulye, mısır, şeker, buğday gibi besinler soğuk yiyecekler arasında bulunmaktadır. Soğuk yiyecekler Meksika kültürüne göre zayıflığı temsil ettiğinden tek başlarına tüketilmemeli, sıcak yiyeceklerle karıştırılarak yenmeli ve böylelikle denge sağlanmalıdır. Bu inanç Meksika Mutfağının neden bu kadar renkli, farklı karışımlara olanak sağlayan ve baharatlarla etlerin, soslarla sebzelerin nasıl bu kadar iç içe olduğunun anlaşılmasını sağlar.

Meksika Mutfağında çok sayıda alkollü ve alkolsüz içecek bulunmaktadır. Bunlar içinde özellikle mısır şekeriyle fermente edilen biralar, bir tür agaveden üretilen “mezcal”, badem, susam, arpadan yapılan “horchata”, demirhindi şerbetinin değişik bir formu olan “agua de tamarindo”, Meksika misket limonlarından yapılan “limonatalar” ve tabii ki “tekila” en önde gelen içeceklerdir.