Diğer ülkeler ile ticaretin söz konusu olmadığı ekonomilere kapalı ekonomi adı verilir. Kapalı bir ekonomide ihracat ve ithalat olmadığı için net ihracat sıfırdır.

Devletin topladığı vergilerden hanehalklarına transfer ödemeleri çıkarıldıktan sonra kalan kısma net vergi hasılatı adı verilir.

Devletin sosyal güvenlik ödemeleri veya sosyal yardımlar gibi hanehalklarına yaptığı gelir transferleri transfer harcamaları olarak adlandırılır.

Her dönem elde edilen gelire o dönemin cari geliri adı verilir. Vergiler ödendikten sonra kalan cari gelire ise cari harcanabilir gelir adı verilir. Elde edilen harcanabilir gelirin tamamı tüketim harcaması ve tasarruf arasında bölüşülür: harcanabilir gelir = tüketim + tasarruf.

Bir şeyden daha fazla elde etmek için başka bir şeyden vazgeçme zorunluluğuna ödünleşim adı verilir. Yarın daha fazla tüketmek için bugün daha az tüketmek zorunda kalmamız bir ödünleşimdir.

Artan gelirin ne kadarının tüketim için ayrılacağı bireylerin marjinal tüketim eğilimleri tarafından belirlenir. “MPC” olarak gösterilen marjinal tüketim eğilimi 0 ile 1 arasında bir değerdir. Eğer bir kişi cari gelirindeki artışın hepsini tüketime ayırırsa MPC bire eşit olacaktır. Eğer 1000 TL’lik artışın hepsini tasarruf ederse MPC sıfıra eşit olacaktır. Cari gelirindeki artışın bir kısmını tüketecek bir kısmını ise tasarruf ederse, MPC sıfır ile bir arasında bir değer alacaktır. 

2000*0,8= 1600 TL - toplam tüketim

2000*0,35= 700 TL - toplam tasarruf

Beklenen gelirin cari dönem tüketimini artırması, bireylerin tüketimlerini zaman içinde istikrarlı hale getirmek istemelerinin bir sonucudur.  Beklenen gelirdeki azalmalar durumunda ise bireyler cari dönem tüketimlerini azaltarak, tasarruf ettikleri miktarı artıracaklardır.

r= n*i

r= 0.24*0.15 = 0.036 = %3,6

Reel faiz oranındaki bir artışın birbirinin tam tersi iki etkisi söz konusudur. Reel faiz oranındaki bir artış bir kişinin tasarruf ettiği her T1 karşılığında gelecek dönem elde edeceği faiz getirisini artıracaktır. Bu nedenle bugünkü tüketimden feragat ederek gelecek dönemdeki tüketimini artırmak daha cazip hale gelecektir. Bu davranışı fiyatı artan bir maldan daha az tüketmek gibi düşünebiliriz. Reel faiz oranı bugünkü tüketimin maliyeti ise reel faiz oranı arttığında bugünkü tüketimin maliyeti de artacaktır. Bu nedenle kişi bu dönem daha az tüketmeyi tercih edecek ve daha fazla tasarruf yapacaktır. Bu etkiye “ikame etkisi” adını veriyoruz. İkame etkisi reel faiz oranlarındaki bir artış halinde tüketimini azaltacaktır. Reel faiz oranındaki bir artış aynı zamanda gelecekteki belirli bir miktar tüketim seviyesine bugün daha az miktar tasarruf yaparak ulaşılabilmesini mümkün hale getirir. Örneğin reel faiz oranı %10 iken gelecek dönem 1500 TL değerinde bir satın alma gücüne ulaşılabilmesi için bu dönem yaklaşık 1363 TL tasarruf yapılması gerekir. Reel faiz oranı %20’ye yükseldiğinde gelecek dönem aynı miktardaki satın alma gücüne ulaşabilmesi için bu dönem sadece 1250 TL tasarruf etmesi yeterli olacaktır. Aynı şeyi başka bir bakış açısı ile değerlendirebiliriz. Reel faiz oranı %10 iken gelecek dönemde T1 faiz getirisi elde etmesi için bu dönem T0,90 tasarruf yapması gerekirken, reel faiz oranı %20 olduğunda gelecek dönem T1 faiz getirisi elde etmek için sadece T0,83 tasarruf etmek gerekecektir. Bu nedenle reel faiz oranının yükselmesi tasarruf miktarını azaltarak tüketim miktarını artıracaktır. Bu etkiye “gelir etkisi” adını veriyoruz. Gelir etkisi reel faizdeki bir artış halinde tasarrufların azalmasına ve tüketim harcamasının artmasına yol açar. Görüldüğü gibi ikame ve gelir etkileri ters yönlere çalışmaktadır. Birisi tüketimi azaltırken diğeri artırmaktadır. Diğer faktörler sabit iken reel faiz oranındaki bir değişme sonucu tüketim miktarında meydana gelecek net değişme ikame ve gelir etkilerinden hangisinin daha büyük olduğuna bağlıdır. Eğer ikame etkisi daha büyük ise tüketim harcaması azalacak, gelir etkisi daha büyük ise tüketim harcaması artacaktır. 

İkame etkisi borç alan bireyler ile tasarruf yapan bireyler için aynı şekilde işleyecektir. Her iki tür birey için de reel faiz oranındaki bir artış tüketimi azaltacak ve tasarrufu artıracaktır. Bununla birlikte gelir, borç alan bir bireyler için farklı işleyecektir. Borç alan bir birey için reel faiz oranındaki artış, aldığı her T1 için ödemesi gereken faiz miktarını artıracağı için, gelecek dönem servetinde bir azalma anlamına gelecektir. Bu durum servet seviyesinin azalması ile aynı etkiyi yapacak ve tüketimi azaltarak tasarrufları artıracaktır.

Marjinal tüketim eğilimi toplam harcanabilir gelirdeki artışın ne kadarlık bir kısmının tüketim harcamalarına gittiğini gösterir. Marjinal tüketim eğilimi kısaca “MPC” olarak yazılır ve “c” ile gösterilir. Marjinal tasarruf eğilimi toplam harcanabilir gelirdeki artışın ne kadarlık bir kısmının tasarruf edildiğini gösterir. Marjinal tasarruf eğilimi kısaca “MPS” olarak yazılır ve “s” ile gösterilir. 

1=MPC+MPS

1=c+s

Buna göre marjinal tasarruf eğilimini c=1-s şeklinde yazabileceğimiz gibi, marjinal tasarruf eğilimini de s=1-c olarak yazmamız mümkündür.

Toplam tüketim harcamalarının harcanabilir gelir dışındaki faktörler tarafından belirlenen kısmına otonom tüketim harcamaları adı verilir. Tüketim harcamalarını belirleyen haracanabilirlik, faiz oranları, servet, gelir ve beklenti faktörlerinin yanında ekonomideki belirsizlikler ve tüketicilerin zevk ve tercihlerindeki değişiklikler de tüketim harcamalarını da etkileyebilecektir. Örneğin siyasal istikrarsızlıkların hanehalklarının ihtiyat amacıyla yaptıkları tasarrufları artırıp, tüketim harcamalarını azaltabilir. Aynı şekilde ekonomik krizlerin işsizliği artırarak insanların işsiz kalma ihtimaline karşı harcamalarını azalttığı da bilinmektedir. Ekolojik bilincin gelişmesi ile otomobil kullanımının azalması durumunda, tüketim harcamalarında bir azalma görülecektir. Böyle bir durum insanların zevk ve tercihlerindeki bir değişmeyi yansıtır. 

Yatırım harcamaları makroiktisat açısından iki nedenle önemlidir:

1. Yatırım harcamaları toplam harcamaların tüketim harcamalarından sonra ikinci en büyük bileşenidir. Ayrıca yatırım harcamaları toplam harcamalar arasında en fazla iniş-çıkış yaşayan bileşendir. Bu nedenle yatırım harcamalarındaki dalgalanmalar, yani bir dönemden diğer döneme gerçekleşen değişimler GSYH’de önemli iniş çıkışlara neden olmaktadır. Bu açıdan yatırım harcamalarının belirleyicilerini anlamak önem taşır.

2. Yatırımlar bina, makine ve teçhizattan oluşan sermaye stokunu artırdığı için ekonominin üretim kapasitesini artırırlar. Bu nedenle yatırımlar uzun dönemli ekonomik büyümenin itici gücüdür diyebiliriz.

Yatırım, üretim kapasitesinin artırılmasına yönelik harcamalardır. İktisatçılar için yatırım harcamaları, bir dönem içerisinde sermaye malları olarak adlandırılan bina, makine ve teçhizat harcamaları ile firmaların ürün stoklarında meydana gelen artışlardan oluşmaktadır. Sabit sermaye stokunun en önemli kısmını oluşturan binalar, konutlar ve konut dışı yapılar olarak iki gruba ayrılır. Fabrika, ofis, dükkan vb. binalar ile depo, antrepo, silo gibi yapıla konut dışı bina kategorisine girerler. Yeni konut ve konut dışı bina inşaatları yatırım harcamaları içerisinde değerlendirilirken, daha önceki yıllarda yapılmış bir binanın satılarak el değiştirmesi yatırım harcaması olarak kabul edilmez.

Bir dönemden diğerine sermaye stokundaki artış net yatırımlar olarak adlandırılır.

İktisatçılar sermaye stokunu geleneksel olarak “K” harfi ile gösterirler. Bir yıldan diğer yıla sermaye stokundaki değişimi aşağıdaki gibi gösterebiliriz:

?K=K2–K1

Bir firma açısından yatırım harcamaları, gelecekteki üretim kapasitesini artırmak amacıyla bugünden yapılan harcamalardır. Firmalar gelecek dönemlerde ürünlerine olan talebin artacağını bekliyorlar ise üretim kapasitelerini artacak olan talebi karşılayabilecek düzeye çıkarmak için yatırım harcamaları yaparlar. Bu harcamalar yeni bina inşaatları ve yeni makine ve teçhizat alımları şeklinde gerçekleşir. Firmaların yeni yatırımlar yapmasının amacı kâr elde etmektir. Bir yatırımdan kâr elde edileceği düşünülüyorsa o yatırım projesi gerçekleştirilebilir. Yatırım projelerinin kârlılık oranı arttıkça yatırımın gerçekleşme olasılığı artacaktır. Yapılan bir yatırımın getirisi o yatırım yapıldıktan sonra elde edilecek kârdır. Kâr ise hatırlayacağınız gibi hasılat ile maliyet arasındaki farktır. Firmalar yatırım kararlarını verirken yatırımın kârlılığını göz önünde bulundururlar. 

Firmaların yatırım kararlarında en önemli iki faktör sermayenin maliyeti ve yatırımın getirisi ile ilgili beklentileridir.

Bir yatırımın maliyeti sermaye mallarının maliyeti ile finansal sermayenin maliyetinden oluşur. Sermaye mallarının maliyeti bu malların fiyatları tarafından belirlenir. Finansal sermayenin maliyeti ise faiz oranıdır

“Finansal sermayenin maliyeti” faiz oranıdır. Faiz oranı arttığında yatırımların maliyeti de artacaktır. Yatırımların maliyeti arttığında kârlılıkları azalır ve firmalar yatırım yapmaktan vazgeçerler. Faiz oranı düştüğünde ise yatırımların maliyeti azalacağı için yatırım projelerinin kârlılığı artacak ve firmalar yatırımlarını artıracaklardır. Bu durumda faiz oranı ile yatırımlar arasında ters yönlü bir ilişkiden söz edebiliriz.

NPV= (100-50)/ (1+0,08) + (120-50)/(1+0,08)^2 + (140-50)/(1+0,08)^3= 177,75 TL