Ege Bölgesi’nde batıdan doğuya gidildikçe
Akdeniz ikliminden karasal iklime geçiş¸ olmakta ve
bölgedeki tarımsal çeşitliliği etkilemektedir.

  İzmir’in MÖ 3000 yıllarında Lelegler tarafından
kurulduğu tahmin edilmektedir.

İzmir Antik çağda Smyrna olarak
adlandırılmıştır.

Çağlar boyunca önemli bir ticaret limanı ve
yerleşim yeri olan İzmir bölgesi Aiol, Hitit, İon, Lidya,
Pers, Seleukos, Bergama Krallığı, Roma İmparatorluğu,
Bizans ve Osmanlı İmparatorluğu gibi birçok medeniyete
ev sahipliği yapmıştır.

Tarih boyunca önemli bir liman kenti olan İzmir,
farklı kültürlerin yaşam sürmesi nedeniyle birçok cami,
kilise, sinagog gibi ibadet mekânlarına ve Efes, Meryem
Ana, Artemis Tapınağı, Isa Bey Camii, Asclepion Sağlık
Merkezi, Bergama Zeus Sunağı, Cycus, Eryhtrai,
Klozamenai, Claros, Teos gibi birçok antik kente ev
sahipliği yapmakta olan önemli bir turistik çekim
merkezidir.

Aydın ve yöresinde Afrodisias, Tralles, Nysa,
Magnesia, Priene, Milet, Apollon tapınağı gibi birçok
antik kent kalıntıları yer almaktadır.

 Denizli bölgesi, ekonomik açıdan tarım, sanayi
ve turizm kaynaklarına sahiptir.

Muğla ilinin tarihine bakıldığında Antik Çağ’da
Karia adı ile anıldığı bilinmektedir. Karia bölgesinde
sırasıyla Lelegler, Aioller, Dorlar, İonlar, Lidyalılar,
Makedonya Krallığı, Mısırlılar, Bergama Krallığı, Roma
İmparatorluğu, Selçuklular, Menteşe Beyliği ve Osmanlı
İmparatorluğu hüküm sürmüştür.

Manisa, Homeros’a göre Truva Savaşlarından
dönen Magnetler tarafından MÖ 14.yüzyılda kurulmuştur.
Hitit, Aka, Frig, Lidya, Pers, Makedonya, Helen, Roma ve
Bizans egemenliğinde yaşayan Manisa Antik Çağ’da
Magnesia olarak adlandırılmıştır.
 

Ege Bölgesi, İzmir, Aydın, Muğla, Manisa,
Denizli, Kütahya, Uşak ve Afyonkarahisar olmak üzere
sekiz il yer alır.

Anadolu’nun batısında yer alan Ege Bölgesi’nin,
Ege Denizi kıyısında yer alan bölgeleri Kıyı Ege ve iç
kesimleri ise İç Ege olarak adlandırılmaktadır. Kuzeyde
Kaz Dağı, Madra Dağı ve Domaniç Dağı, güneyde
Menteşe ve Sandıklı Dağları, doğuda Türkmen Dağı,
Şaphane Dağı ve Emir Dağı yer almaktadır. Batıda ise Ege
Denizi doğal sınırlarını oluşturmaktadır. Ege Bölgesi
jeolojik hareketler sonucunda birçok ovaya ev sahipliği
yapmaktadır

Türkiye’nin üçüncü büyük kenti olan İzmir,
kuzeyde Madra Dağları, güneyde Kuşadası Körfezi, batıda
Çeşme Yarımadası, doğuda ise Aydın ve Manisa il
sınırlarını kapsamakta; batıda İzmir Körfezi yer
almaktadır.

İzmir ve çevresinde tütün, pamuk, susam, keten
ve şekerpancarı tarımsal sanayi açısından üretilen en
önemli ürünlerdir. Üzüm (yaş/kuru) üretimi şarap
yapımında önemli bir yer tutmaktadır. Bunun dışında
zeytin, incir, pirinç, arpa, buğday, mısır, domates, biber,
enginar, kereviz, patlıcan, patates, salatalık gibi sebzeler
ile şeftali, portakal, mandalina, nar, kiraz, elma gibi birçok
meyve de yetiştirilmektedir.

Ham maddeye ulaşım kolaylığının yüksek olması
ve İzmir Limanı ve serbest bölgenin var olması nedeniyle
ulusal ve uluslararası ticaret açısından önemli bir merkez
niteliğindedir.

Aydın ve çevresinde tarım bölgenin önemli gelir
kaynaklarındandır. Aydın, Türkiye’nin incir üretiminde ilk
sırada yer alırken zeytin ve pamuk üretiminde ikinci sırada
yer almaktadır. Bu ürünler dışında buğday, arpa, mısır,
ayçiçeği, tütün, susam, üzüm, kestane, çilek, karpuz,
vişne, kiraz, kayısı, erik, elma, lahana, pırasa, patlıcan,
biber, domates gibi ürünler sıkça yetiştirilmektedir.

Denizli ve çevresinde yetişen tarım ürünleri
içerisinde buğday, arpa, mısır, nohut, tütün, haşhaş, üzüm,
pancar, zeytin, kavun, karpuz, elma, armut, vişne, kiraz, şeftali, badem ve nar bol miktarda yetiştirilmektedir.
Yörede hayvancılık ve tavukçuluk da oldukça gelişmiştir. 

Muğla ili dünya çam balı üretiminin başkenti
olarak bilinmektedir. Bunun dışında Muğla ve yöresinde
kültür balıkçılığı, badem, çam balı, balmumu, taze
barbunya ve taze börülce üretiminde birinci sırada yer
alırken, yağlık zeytin alanı ve nar üretiminde ikinci,
susam, limon, kekik, kuru börülce ve anasonda da üçüncü
sıradadır. Domates, greyfurt, keçiboynuzu, kereviz, marul,
pazı, roka, turunç, yenidünya ve portakal üretiminde ise
ilk sıralarda yer almaktadır.

Uşak ve yöresinde en çok üretilen tarım ürünleri
arasında buğday, şekerpancarı, arpa, nohut, fasulye,
burçak, fiğ, tütün ve haşhaş yer almaktadır. Ayrıca çilek
başta olmak üzere elma, armut, kayısı, erik, badem, ceviz,
vişne, kiraz ve dut yetiştirilen meyvelerdir. Karpuz,
domates, kavun, salatalık ve biber gibi sebzeler de
yetiştirilen Uşak’ta hayvancılık faaliyetleri de gelişmiştir.

Afyonkarahisar ilinde ekonomi özellikle tarım ve
hayvancılığa dayalıdır. Haşhaş, ayçiçeği, şekerpancarı,
patates gibi endüstriyel tarım ürünlerinin yanı sıra, Konya
ve Ankara’dan sonra Türkiye’nin en büyük buğday
üretimini gerçekleştirmektedir. Arpa ve diğer baklagiller
üretiminde de ilk sıralarda yer alan Afyonkarahisar
Napolyon kirazı ve diğer meyve yetiştiriciliğinde de
önemli bölgelerden biridir. Süt ve besi hayvancılığının
yanı sıra arıcılık, tavukçuluk yapılmaktadır. Tavukçuluk
ve yumurta üretiminde söz sahibi olan il Türkiye’deki
yumurta fiyatlarını belirlemektedir. Hayvansal ürünlerden
sucuk başta olmak üzere süt ve süt ürünleri açısından da
zengin olan ilde şekerleme, lokum ve kaymak üretimi
oldukça yaygındır.

Manisa ve yöresinin tarımsal üretimine
bakıldığında, kurutmalık ve sofralık üzümde, tütün ve
hindi üretiminde Türkiye’de ilk sırada yer aldığı
görülmektedir. Bunun dışında, kiraz ve ceviz üretiminde
ikinci, zeytin, yumurta ve tavuk eti üretiminde üçüncü
sıradadır. Ayrıca, şeftali, kiraz, kayısı, badem, armut, nar,
kestane, karpuz ve ünlü Kırkağaç kavunu öne çıkan
ürünlerdir. Ayrıca karnabahar ve kereviz Türkiye’de en
çok Manisa’da üretilirken, domates, patlıcan, pırasa,
kabak, biber, fasulye, ıspanak ve lahana gibi sebzeler de
bol miktarda üretilmektedir.

Ege Bölgesi’nin bitki örtüsü incelendiğinde, Ege
Denizi kıyı kesimlerinde maki, yüksek kesimlerde
özellikle kızılçam ormanları ve daha iç kesimlerde
steplerin yer aldığı görülmektedir.

Denizden iç kesimlere doğru gidildikçe değişen
iklim koşulları nedeniyle bitki örtüsü ve yetiştirilen tarım
ürünleri farklılık göstermektedir. Ege Bölgesi iklimi kıyı
kesimlerde zeytin ağaçları ve turunçgiller ve incir
ağaçlarının yetişmesine uygundur.

Ege Bölgesi’nin kıyı kesimleri zeytin ağaçları ve
turunçgiller ve incir ağaçlarının yetişmesine uygundur.
Ayrıca tütün, pamuk, pirinç, şeftali, nar ve elma,
sebzelerden domates, patates, patlıcan, biber, enginar,
kereviz, pırasa bolca yetiştirilmektedir. Isça kesimlerde
çam fıstığı, ayçiçeği, haşhaş, buğday, arpa gibi tahıllar ile
şekerpancarı, nohut, fasulye gibi baklagiller
yetiştirilmektedir.

İzmir ve yöresini içeren mutfak özelliklerine
bakıldığında, kentin konumu itibariyle uluslararası ticarete
konu olması, Rumlar, Ermeniler, Museviler, Levantenler
ve bunun gibi birçok milletten insanın yaşaması nedeniyle
oldukça zengin bir mutfak kültürüne sahiptir. Bu zenginlik
Anadolu yemek kültürünü ve burada yaşayan ve göçen
birçok farklı milletin mutfak kültürü ile etkileşime girerek
zengin bir mutfak kültürünün oluşmasını sağlamıştır.

Ege Bölgesi iç kesimlerindeki illerde şehir
merkezlerinden köylere doğru gidildiğinde yiyecek içecek
hizmeti veren işletmelerin azaldığı görülmektedir. Bu
durum her ne kadar nüfus yoğunluğu itibarıyla şehir
merkezlerinin daha kalabalık olmasından kaynaklansa da
yöre halkının gelir durumu ve dışarıda yeme
alışkanlıklarının önemli bir belirleyici olduğu
görülmektedir. Dışarıda yeme alışkanlıklarına
bakıldığında genç nüfusun dışarıda yemek yemeye daha
yatkın olduğu görülmektedir. Orta ve üstü gruba doğru
gidildikçe dışarıda yeme alışkanlığının zayıfladığı
görülmektedir. Popüler kültürün bir ürünü olan fast food
akımı ile birlikte bölgenin yeme alışkanlıklarında da
değişiklikler görülmektedir.

Batıdan doğuya doğru gidildiğinde yeme
alışkanlıkları da yörede üretilen gıdalarla paralellik
göstermektedir. Örneğin; doğudan batıya doğru
gidildiğinde ekmek tüketimi azalmaktadır. Batıdan doğuya
gidildiğinde ise deniz ürünleri, zeytinyağlı ve otlu
yemeklerin tüketiminin azaldığı görülmektedir.

Bölgede yetişen arapsaçı, sarmaşık, cibez,
gelincik, çitlembik otu, kabak çiçeği, hardal otu,
karalahana, labada, sinir otu, sütlü ot, turp otu, ebegümeci,
stifno, lita, pazı, radika, semizotu ve şevket-i bostan gibi
birçok ot türü ile farklı salata ve zeytinyağlı yemekler
yapılmaktadır.

Kıyı şeridinde olması itibariyle İzmir, Muğla ve
Aydın olmak üzere sahil kesimlerinde deniz ürünleri
tüketimi iç kesimlere göre daha fazladır. Bu nedenle
yiyecek ve içecek kültüründe önemli bir yer edinmiştir.
Özellikle levrek, çipura, mercan, mezgit, barbun, lagos,
kefal gibi ekonomik değeri yüksek balıkların ve kalamar,
karides, midye gibi deniz ürünleri daha sık tüketilir.

İspanya’dan İzmir’e zoraki göç ettirilen
Musevilerin (Seferadların) mayasız hamur işi böreğidir.
İzmir’le özdeşleşmiş kahvaltılık börek, karabiberli
haşlanmış yumurta ve çayla yenir.

Ege Bölgesi’nde tüketilen içecekler şu şekilde
sıralanabilir;
• Ege Bölgesi’nde özellikle suyundan faydalanılan
en önemli yiyecek üzümdür. Üzüm çeşitliliği
açısından zengin olan ve Bornova misketi,
carignane, çal karası, alicante bouschet, cabernet
sauvignon, semillon, merlot gibi şaraplık
üzümlerin yetiştiği bölgede şarap üretimi
yapılmakla birlikte alkollü içecek anlamında en
çok tüketilen alkollü içecek rakıdır.
• Üzüm çeşitliliği üreticilerin kendi şaraplarını
yapmalarına olanak sağlamakta, özellikle kırsal
kesimlerde üretici kendi tüketeceği ev şarabını
kendisi üretmektedir.
• Özellikle Türk kimliği ile özdeşleşmiş çay ve
ayran da Ege’nin her bölgesinde en çok içilen
içecekler olarak karşılaşılmaktadır.
• Yanı sıra adaçayı, ıhlamur, kuşburnu, rezene,
karabaşotu gibi çaylar özellikle kış aylarında
tüketilmektedir.
• İzmir ve yöresinde geleneksel olan sübye
tüketilmektedir.
• Ayrıca Türkiye’nin tüm yörelerinde olduğu gibi
Türk kahvesinin Ege Bölgesi içecek kültüründe
önemli bir yeri vardır.
• Ege Bölgesi’nde içilen diğer bir içecek ise üzüm
suyundan yapılan üzüm şırasıdır.
• Koruk şerbeti olarak adlandırılan ve koruk
üzümden yapılan şerbet de Ege Bölgesi’nin
geleneksel içecekleri arasında yer almaktadır.
• Kütahya ve yöresinde ise özellikle kızılcık
(güren) konservesi yapılmakta ve şerbet olarak
içilmektedir.
• Gül ve gelincik çiçeklerinin yapraklarından gül
ve gelincik şurubu yapılmaktadır.
• Afyonkarahisar, Uşak, Kütahya ve Denizli
illerinde ise daha çok Orta Anadolu’da olduğu
gibi erik, üzüm, elma, ayva gibi hoşaf çeşitleri
yemeklerden sonra içilen içecekler sınıfında yer
almaktadır.

Afyonkarahisar yöresinde kullanılan mutfak araç
gereçlerinden en özgün olanı haşhaş taşı (haşgeş daşı)dır.
Bu taş iki parçadan oluşmaktadır. Alt taş dikdörtgen
şekilde ve kenarları haşhaşın dağılmaması için hafifi
yüksektir. Üst taşı ise haşhaşı ezmek için kullanılır ve iki
elle tutulacak şekildedir.

Genellikle kayın ağacından yapılan, yufka
ekmekleri saç üzerinde ters yüz etmeye (döndürmeye)
yarayan yöresel mutfak aletidir. Anadolu’nun hemen
hemen her yerinde bulunan fakat farklı isimlerle anılan bu
araç Kütahya ve yöresinde bisligiç, Afyonkarahisar ve
yöresinde bişirgeç olarak adlandırılmaktadır.

Anadolu kültüründe toplumsal kutlamalar,
şenlikler, doğum, sünnet, evlilik, ölüm, Mevlüt gibi birçok
gelenek benzer özellikler göstermekle birlikte bölge ve
yörelere göre bazı farklılıklar görülmektedir. Anadolu’nun
genelinde olduğu gibi Ege Bölgesinde de bu geleneksel
kutlamaların hepsinde yöreye özgü yiyecek ve içecekler
ikram edilmektedir. Bölgede yetişen ürünlerin yeme içme
kültürü ve toplumsal törenlerde önemli bir yeri olduğu
görülmektedir.

Koruk henüz olgunlaşmamış ekşi üzüme verilen
addır.

Bölgeye özgü lezzetler şu şekilde sıralanabilir;
• arabaşı çorbası,
• kuzu etli şevketi bostan,
• zeytinyağlı kabak çiçeği dolması,
• zeytinyağlı enginar dolması,
• keşkek, badılcan böreği,
• izmir köfte,
• kedirgen kavurması,
• beşamel soslu sütlü balık,
• tuzda sinagrit,
• gerdan tatlısı,
• sübye

Aydın bölgesi mutfağında yörede yetişen incir,
zeytin ve zeytinyağı, turunçgiller ve deniz ürünleri öne
çıkarken geleneksel yemeklerinin içerisinde tarhana
çorbası, kulak çorbası, acılı güveç, kuyu tandır, patlıcan
biber kızartma, zeytinyağlı kırlı kızartma, zeytinyağlı taze
ve kuru börülce, patlıcan kavurma, sarmaşık ve kedirgen
kavurma, yaprak sarma, etli nohut yahnisi, nohutlu
kereviz, etli enginar, arap saçı, ciğer sote, imambayıldı,
keşkek, tandır kebap, yuvarlama (sıkma), paşa böreği,
cilav (ayran böreği), patlıcan-biber teretoru (turşusu),
börülce teretoru, turp otu salatası, semizotu salatası,
çingene pilavı, irmik helvası, kar helvası, kabak tatlısı,
zerde, muhallebi, sütlaç, aşure, lokma, pelvize tatlısı, paşa
böreği, yuvarlama, ısırganotu böreği yer almaktadır.

Kabak çiçekleri soğuk suya atılıp çiçeklerin
açılması sağlanır. Pirinçler yıkanır ve süzülür. Kabak
çiçeklerinin göbekleri dikkatli bir şekilde elle çıkarılır.
Soğanlar ince doğranır ve zeytinyağı ile pembeleşinceye
kadar kavrulur ve bekletilir. Pirinçler ayrı bir kaba alınır
içerisine rendelenmiş domates, ince kıyılmış maydanoz,
tuz, şeker, nane, karabiber, kırmızıbiber eklenir. Son
olarak soğanlar da eklenir ve karıştırılır. Kabak
çiçeklerinin içi çiçek uç kısımlarından pay bırakılarak
doldurulur ve ağızları açılmayacak şekilde büzülerek
tencereye dizilir. Tencereye yapışmaması için maydanoz
sapları tencere tabanına yerleştirilir. Kalan bir miktar
zeytinyağı kabak çiçeklerinin üstünde gezdirilir ve son
olarak kabak çiçeklerinin yarısına kadar su eklenir. Pişme
esnasında dağılmaması için küçük bir porselen tabak
çiçeklerin üstüne yerleştirilir ve kısık ateşte 20-25 dakika
pişirilir. Kabak çiçeklerinin soğuk servis edilmesi
gerekmektedir. Soğuyan kabak çiçekleri servis tabağına
dikkatli bir şekilde alınır, yanına limon dilimi ve isteğe
bağlı olarak sarımsaklı veya sade yoğurt ile servis edilir.

Ayıklanmış ve yıkanmış aşurelik buğdaylar geniş
bir tencerede kaynatılır. İyice kaynatılan buğdaylar suyunu
süzmek için süzgeçten geçirilir. Ayrı bir tencerede
kaynatılan tavuk (isteğe göre kuzu eti de olabilir) lif lif
parçalanır. Ayrı bir tencerede süzülen kaynamış buğdaylar
et suyu ile birlikte lif etlerle karıştırılır. Tuzu eklendikten
sonra, tahta bir kaşıkla iyice lapa kıvamına gelinceye
kadar karıştırılan keşkek için, ayrı bir tavada tereyağı ve
kırmızıbiber ile sosu hazırlanır ve servis tabaklarına
porsiyonlanan keşkeğin üzerine gezdirilerek servis edilir.

Patlıcanlar boydan pijamalı soyulur ve bütün
olarak kızartılır. Kıyma, maydanoz, yumurta, kırmızıbiber,
karabiber, tuz karıştırılarak bir harç hazırlanır. Patlıcanlar
küp şeklinde doğranarak hazırlanan harcın yarısı ile
karıştırılır ve tepsiye yayılır. Kalan harç da üstüne ilave
edilir. Domatesler halka şeklinde doğranır ve yeşil sivri
biberlerle birlikte süslenerek fırına verilir. 180-200
derecede 25-30 dakikada fırınlandıktan sonra servis edilir.

İzmir köftenin malzemeler şu şekilde
sıralanabilir: kıyma, yumurta, soğan, bayat ekmek, salça,
zeytinyağı, domates, yeşil biber, sarımsak, tereyağı,
maydanoz, karabiber, yenibahar, kimyon, tuz.

Soğanlar rendelenir ve yarım demet ince kıyılmış
maydanoz, ufalanan bayat ekmek, yumurta ve baharatlar
kıyma ile bir kapta yoğurulur. İyice yoğurulan karışım
ceviz büyüklüğünde koparılarak el içinde parmak şeklinde
yuvarlanarak şekillendirilir. Şekillendirilen köfteler
zeytinyağında hafifçe kızartılır. Patatesler soyulup elma
dilimi şekilde doğranır ve kızartılır. Kızarmış patates ve
köfteler sırası ile bir fırın tepsisi içerisine dizilir.
Domateslerden üçü rendelenir. Ayrı bir tavada tereyağı
eritilerek içerisine salça, ezilmiş sarımsak, rendelenen
domatesler eklenir ve yarım bardak su ile 10 dakika kadar
pişirilir. Hazırlanan sos patates ve köftelerin üzerine
dökülür, geriye kalan iki domates yarım ay şeklinde
doğranır ve ikiye doğranan yeşil biberlerle birlikte
yemeğin üzerine yerleştirilir. 200 derecelik önceden
ısıtılmış fırında domates ve biberler kızarıncaya kadar
pişirilir.

Beşamel sosu hazırlamak üzere bir kap içinde
tereyağı eritilir. Bir çay bardağı un yavaş yavaş
tereyağının üzerine ilave edilir ve tuz eklenerek karıştırılır.
Ardından süt eklenerek karıştırmaya devam edilir.
Kaynadıktan sonra soğumaya bırakılır. Levrekler fileto
haline getirilir ve kılçıklar ayıklanır. Levrekler bir kapta
kaya tuzu eklenerek 5-10 dakika kaynatılır. Haşlanan
levrekler süzülerek ayrı bir kaba alınır. Cam fırın tepsisi
içerisine hazırlanan beşamel sosu ince bir tabaka halinde
sürülür ve üzerine levrekler yerleştirilir. Tekrar üzerine
beşamel sos eklenir. Üzerine ince dilimlenen yeşilbiberler
ve çeri domatesler yerleştirilir. Üstüne kaşar peyniri
rendelenir ve karidesler dizilir. 180 derecedeki fırında
kaşar peyniri kızarıncaya kadar pişirilir.

Halk arasında sarmaşık, tilkişen, tilki kuyruğu
olarak da adlandırılan kedirgenler (yabani kuşkonmaz)
temizlendikten sonra ince doğranır. Ardından yine ince
doğranan pırasalarla birlikte tavada zeytinyağında
kavrulur. Üzerine kırmızıbiber ve tuz eklenir. Pişinceye
kadar karıştırılmaz. Karışım piştikten sonra üzerine 2-3
yumurta kırılarak sıcak servis edilir

Sinagrit balığının içi ve yüzgeçleri temizlenir,
pullarının temizlenmemesi gerekir. Temizlenen balık tane karabiber, defne yaprakları ve zeytinyağı karışımı içinde
bekletilir. Ayrı bir kapta tuz, su, yumurtanın akı karıştırılıp
yoğurulur. Fırın tepsisi içerisine tuzun bir kısmı serilir ve
balık üzerine yatırılır. Balığın içine defne yaprağı ve
karabiber taneleri koyulur. Tuzun kalan kısmı ile balığın
üstü örtülür. Önceden 200 derecede ısıtılmış fırında 45
dakika kadar pişirilir. Balığın boyutu büyüdükçe pişirme
süresi uzatılmalıdır. Balık pişerken suyunu kaybetmediği
için lezzetini korumaktadır. Pişen balığın üzerindeki tuz
kalıbını kırmak için bıçak ve çekiç kullanılır. 

3 su bardağı kavun çekirdeği, 1 su bardağı şeker
ve 2 su bardağı su kullanılarak yapılan ege bölgesine özgü
bir içecektir

Kavun çekirdeklerinin üzerindeki posa ve lifler
ayrılarak kurutulur. Kurutulan çekirdekler bir havanda
ezilir ya da blenderda çekilir. Un haline gelen kavun
çekirdekleri ile su ve şeker karıştırılarak 4-5 saat
buzdolabında bekletilir. Soğuyan karışım bir tülbentten
geçirilerek süzülür ve içime hazır hale gelir. Soğuk
içilmesi tavsiye edilir.

Ege Bölgesi’nde batıdan doğuya gidildikçe Akdeniz ikliminden karasal iklime geçiş olmakta ve bölgedeki tarımsal çeşitliliği etkilemektedir.

Çağlar boyunca önemli bir ticaret limanı ve yerleşim yeri olan İzmir bölgesi Aiol, Hitit, İon, Lidya, Pers, Seleukos, Bergama Krallığı, Roma İmparatorluğu, Bizans ve Osmanlı İmparatorluğu gibi birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır.

Kütahya ve çevresinde bilinen en eski medeniyet Hititlerdir.

İklim olarak yazları kurak ve sıcak, kışları ise ılık ve yağışlı bir özellik gösteren
Akdeniz ikliminin etkisi altındadır.

Boyoz: İspanya’dan İzmir’e zoraki göç ettirilen Musevilerin (Seferadların) mayasız hamur işi böreğidir. İzmir’le özdeşleşmiş kahvaltılık börek, karabiberli haşlanmış yumurta ve çayla yenir.

Afyonkarahisar yöresinde kullanılan mutfak araç gereçlerinden en özgün olanı haşhaş taşı (haşgeş daşı)dır. Bu taş iki parçadan oluşmaktadır. Alt taş dikdörtgen şekilde ve kenarları haşhaşın dağılmaması için hafifi yüksektir. Üst taşı ise haşhaşı ezmek için kullanılır ve iki elle tutulacak şekildedir.

Arızma: Küçük sahan (Afyonkarahisar)

Keşkek: Ege Bölgesi’nde düğün ve kutlamaların vazgeçilmez geleneksel yemeğidir. Buğday ve et karışımı (kuzu, tavuk vb.) içermektedir. Keşkek yapımı halk arasında keşkek dövme olarak adlandırılır.

Kabak çiçekleri soğuk suya atılıp çiçeklerin açılması sağlanır. Pirinçler yıkanır ve süzülür. Kabak çiçeklerinin göbekleri dikkatli bir şekilde elle çıkarılır. Soğanlar ince doğranır ve zeytinyağı ile pembeleşinceye kadar kavrulur ve bekletilir. Pirinçler ayrı bir kaba alınır içerisine rendelenmiş domates, ince kıyılmış maydanoz,tuz, şeker, nane, karabiber, kırmızıbiber eklenir. Son olarak soğanlar da eklenir ve karıştırılır. Kabak çiçeklerinin içi çiçek uç kısımlarından pay bırakılarak doldurulur ve ağızları açılmayacak şekilde büzülerek tencereye dizilir. Tencereye yapışmaması için maydanoz saplarıtencere tabanına yerleştirilir. Kalanbir miktar zeytinyağı kabak çiçeklerinin üstünde gezdirilir ve son olarak kabak çiçeklerinin yarısına kadar su eklenir. Pişme esnasında dağılmaması için küçük bir porselen tabak çiçeklerin üstüne yerleştirilir ve kısık ateşte 20-25 dakika pişirilir. Kabak çiçeklerinin soğuk servis edilmesi gerekmektedir. Soğuyan kabak çiçekleri servis tabağına dikkatli bir şekilde alınır, yanına limon dilimi ve isteğe bağlı olarak sarımsaklı veya sade yoğurt ile servis edilir.

Koruk: Henüz olgunlaşmamış ekşi üzüme verilen addır.

Ege Bölgesi’nde özellikle suyundan faydalanılan en önemli yiyecek üzümdür. Üzüm çeşitliliği açısından zengin olan ve Bornova misketi, carignane, çal karası, alicante bouschet, cabernet sauvignon, semillon, merlot gibi şaraplık üzümlerin yetiştiği bölgede şarap üretimi yapılmakla birlikte alkollü içecek anlamında en çok tüketilen alkollü içecek rakıdır.

Manisa ve yöresindeki inanışlara göre kısmetin açılması için İshak Çelebi Türbesi’ne gidilir ve dualar edilir.

Afyonkarahisar ve çevresinde ise doğum takımı (çorba, palize, kaymak, tavuk veya et ile meyve) ikram edilir; bu işe “takım düzme” adı verilir.

Kuzine soba: Dikdörtgen şeklinde fırın özelliği de olan soba türü. Kışın ise özellikle iç kesimlerde ve köy evlerinde kuzine tipi sobalar kullanılmaktadır. Bu sobalarla ev ısıtılırken aynı zamanda fırın gözünde ve üstünde yemek pişirilmekte ve su ısıtılmaktadır.

Takatuka: Havan, döveç (Tire, İzmir)

Denizli yöresinde öne çıkan yemekler arasında yine keşkek, arabaşı, mısır gömbesi, leyen böreği, bazlama, ıspanak böreği, kıymalı su böreği, börülce böreği, cızlama, kiide, katmer, tavuklu börek, bahar gevreği, süller pidesi, zeytinyağlı patlıcan gömme, zeytinyağlı patlıcan dolma, zeytinyağlı yaprak sarması, patlıcan kebabı, patlıcanlı kapama, karnıbaharlı tavukgöğsü, göveç, börülceli tarhana çorbası, yoğurtlama, pancar kavurma, sütlü çorba, meneviş yoğurtlaması, topalak, kabakaşı, bediren, çiğ dolma, pekmezli kabak aşı, kuzu kapama gibi yemekler yöre mutfağında öne çıkan yemekler arasındadır.

Genellikle toplu yemeklerde 10-12 kişilik sofralarda yenen yemekler belirli bir sıraya göre servis edildiğinden sıra yemeği olarak adlandırılmaktadır.

Ege mutfak kültürü incelediğinde ilk akla gelen zeytinyağı ve zeytinyağlı yemeklerdir.

Gediz ve Menderes Nehirleri İzmir il tarımı için büyük önem arz etmektedir

Hamurun Hazırlanışı
Suyu yarısı (0,75 litre) 1 tatlı kaşığı tuz ilave edilerek tencerede kaynamaya bırakılır. 1 kase un geniş bir kapta geri kalan su ile (0,75 litre) iyice karıştırılır ve topaklaşmaması için kevgirde süzülür. Kevgirden süzülen karışım kaynayan suyun içerisine dökülür ve önce hızlı daha sonra yavaş yavaş karıştırılır. Karışım tam olmadığı takdirde topaklanma olacaktır. Kaynadıktan sonra hamur önceden ıslatılmış tepsiye dökülerek soğumaya bırakılır. Soğumaya bırakılan hamur yaklaşık 4-5 saat sonra servise hazır hâle gelir.

Çorbanın Hazırlanışı
Tavuk ayrı bir tencerede 1,5 litre su ile haşlanır. İkinci bir tencerede 200 gr margarin ya da tereyağı ile 4 yemek kaşığı un hafif kahverengileşinceye kadar kavrulur. 1,5 yemek kaşığı salça 2 tatlı kaşığı kırmızı toz biber ile karıştırılarak 3 litre su ile birlikte tavuk suyuna ilave edilerek kaynayana kadar karıştırılır. Haşlanan tavuk elle ufak parçalara ayrılarak çorbaya ilave edilir ve 5 dakika daha kaynatılır, daha sonra limon ile
birlikte servis edilir.