Kuzeyde hububat ürünlerinin güneyde ise
narenciyenin, iç kesimlerde küçükbaş ve büyükbaş
hayvancılığın ve kıyı kesimlerinde deniz ürünlerinin bol
miktarda yetiştirilip elde edilir.

Etrüskler İtalya’da yaşayan ilk uygarlık olarak
bilinmektedir.

Ticari açıdan gelişmiş olan bu kavmin ticari
ustalığı, o günlerde ülkede kolonisi olan Yunanlılardan
öğrendikleri bilinmektedir. Yönetimde de söz sahibi olan
Etrüsklerin güzel evler yaptıkları, ev donanımı ve takı
tasarım alanlarında uzmanlaştıkları elde edilen
bulgulardan anlaşılmaktadır. Roma isyanının ortaya
çıkmasının ardından MÖ 500 yıllarında bu kavmin
bulunduğu yerleşim yerlerinden sürgün edildiği ve
ilerleyen dönemde de ortadan kalkmış oldukları
sanılmaktadır.

Komşuları; kuzeyde Alplerle sınır olan Fransa,
İsviçre, Avusturya ve Slovenya’dır.

Güneyde iklimin sıcak olması bitki çeşitliliğini
sınırlandırmaktadır. Bununla birlikte fasulye, buğday,
zeytin ve üzüm üretimi yaygındır.

Yaz ayları Türkiye’de olduğu gibi sıcak ve kurak,
kış ayları ise ılıman ve yağışlıdır. Yağış düzensizlik
göstermektedir. Ancak kuzeye gidildikçe Akdeniz
ikliminin özellikleri ortadan kalkmaya başlamaktadır.
Karasal iklimin özelliklerinin baskın olduğu Kuzey
İtalya’da, Po Ovası kışı oldukça soğuk yaşamaktadır.
Ancak yaz ayları bu bölge için boğucu derecede sıcak
geçmektedir. Kuzeyi ilkbaharda, güneyi ise kış aylarında
yağışlı geçen İtalya; aynı zamanda yağışı bol bir ülkedir.

Orfoz, ton balığı, sardalye en çok tercih edilen
balık çeşitleridir. Bununla birlikte ahtapot, kalamar,
karides ve midye gibi deniz ürünleri de çok tüketilir.

Meyve olarak turunçgiller, kavun, karpuz, çilek,
elma, incir, armut ve şeftali yetiştirilir. Ayrıca bağcılık ve
üzüm yetiştiriciliği de yaygındır.

Sebzeler olarak domates, patates, marul, roka,
kabak, enginar, soğan ve sarımsak her mutfağın temel
malzemeleridir.

19. yüzyıl profesyonel anlayışın pekiştiği dönem
olarak dikkat çeker. Taze sebze ve meyve tüketimi
özendirilirken, et yemeklerinin sindirim açısından sıkıntı
yaratabileceği bu dönemin yargıları arasındadır. Farklı
soslarla tatlandırılan makarnalar (pastalar), peynirin geniş
alanda kullanımı ve zeytinyağı ile hazırlanan sebze
yemekleri bu dönemde ön plana çıkan akımlar olarak
dikkat çekmektedir. Günümüz İtalyan halkının temel
beslenme ve mutfak kültürleri de bu dönemle birlikte
şekillenmiştir.

Abruzzo-Molise, Apulia, Calabria-Lucania,
Emilia-Romagna, Liguria, Lombardy, Naples-Campagna,
Piedmont, Rome-Lazio, Sardinia, Sicily, Tuseany,
Umbria-Marche ve Veneto’dur. Bu bölgeler; Kuzey İtalya,
Merkez İtalya ve Güney İtalya olmak üzere üç farklı
kategoriye ayrılabilir.

Arancia rossa Doğu Sicilya’da yetişir. Dünyanın
en iyi gübresi sayılan, Etna Yanardağının küllerinde
yetişen, koyu kırmızı renge ve ahududu tadına sahip “kan
portakalı”dır. Normallerden daha fazla C vitaminine
sahiptir.

Baharatlı bir tada sahip olabilmesi için
kremasının karabibere yatırıldığı, keskin ve pütürlü bir tür
peynir olan “Pepato”, marya sütünden yapılan, rendeleme
için uygun, sert bir peynir olan “Calcagno” ve açık sarı
renkli, marya sütünden yapılmış, keskin tada sahip
“Canestrato” peynirleridir.

Adını yapıldığı bölge olan Parmigiano
Reggiano’dan alan; geniş, bodur, silindirik şekilde, altın
sarısı kabuklu, lezzetli bir tür inek sütü peyniridir.
İtalya’da 1200’lerden beri üretilmektedir.

Campanie bölgesinin ürünüdür. Manda sütünden
yapılan mozzarella peyniri yemeklerde pişmiş olarak
kullanılabilmesinin yanı sıra tütsülenmeye de uygun,
kabuksuz bir beyaz peynirdir. Yağlı inek sütünden
yapılan, açık sarı renkte, kabuğu kahverengi, yarı
yumuşak, kolay eriyen bir peynirdir. Napoli’de ve
Romanın güneydoğusunda çok nadir ve pahalı bulunan bir
besin ürünüdür.

İtalyan Mutfağı’nın en ünlü makarna türleri
arasında;

• Agnolotti: Ravioli’ye benzer. Et, peynir veya
  sebze ile doldurulmuş makarna çeşidi
• Calciuni: Kızartılmış ravioli,
• Cannelloni: Büyük boru şeklinde et veya peynir
  ile doldurulmuş hamur yemeği çeşidi,
• Cappellini: Çok ince çubuk makarna,
• Conchiglie: Deniz kabuğu şeklinde makarna,
• Farfalle: Kelebek veya kurdele şeklinde
  makarna,
• Fettuccine: Geniş enli çubuk makarna,
• Fusilli: Burgu makarna,
• Gnocchi: Patetesli hamurla yapılan yuvarlak
  şekilli makarnalar,
• Lasagne: Geniş düz ince hamur parçaları
  genellikle et, peynir ve domatesle pişirilir,
• Linguine: Fettuccine’den ince spagetti’den kalın
  makarna çeşidi,
• Maccheroni: Boru şeklinde makarna,
• Orecchiette: Küçük deniz kabuğu şeklinde
  makarna (kulak şeklinde),
• Pappardelle: Geniş uzun çubuk makarna,
• Penne: Kısa düz geniş makarna çeşidi,
• Ravioli: Peynir, et veya sebze ile doldurulmuş
  makarna,
• Rigatoni: Kısa, geniş makarna çeşidi,
• Spaghetti: İnce uzun çubuk makarna çeşidi,
• Tagliatelle: Uzun, düz makarnalar,
• Tortellini: Peynir, sebze veya et ile doldurulmuş
  makarna çeşidi yer almaktadır.

İtalyan Mutfağı’ndaki sosların bazıları

• Boscaiola: Domates, yağ, peynir, mantar,
  zeytin, sarımsak.
• Bolognese: Kıymalı domates sosu.
• Carbonara: Zeytinyağı, peynir, yumurta,
  jambon.
• Diavola: Acılı domates sosu.
• Pesto Genovese: Fesleğen, çam fıstığı,
  sarımsak, zeytinyağı.
• Marinara: Deniz mahsulleri, sarımsak,
  maydanoz.
• Napoletana: Taze domates, sarımsak,
  fesleğen.
• Novella: Domates, ançüez, peynir.
• Puttanesca: Domates, siyah zeytin, acı biber,
  sarımsak, kapari.
• Quattro Formaggi: Dört çeşit peynirli.
• Siciliana: Patlıcanlı sostur.
  olarak sıralanabilir.

Pizza Margarita, Pizza Marinarai, Pizza Alla
Napoletana (Napoli), Pizza Capricciosa, Pizza Pugliese,
Pizza Veronese, Sicilya Pizza, İtalyan orkinos ve Pizza
Focaccia.

Pizza Marinara; kekik, hamsi ve sarımsaktan
üretilen ve Napoli bölgesine ait olan bir pizzadır.

Pizza Pugliese; Yerel Kapari, bölge zeytini,
domates, mozzarella ve soğandan oluşmaktadır.

Spagetti, Penne ve Fusuli en yaygın bilinen
makarna türleridir.

Roma, Yunan, Bizans ve Arap mutfaklarının bir
karması olan bu mutfakta her yöre, etkisi altında kaldığı
kültürün mutfak kültürü izlerini taşımaktadır.

İtalyan’ın en önemli ürünlerinden birisi de
risottadır. Bu ürün dünya mutfakları arasında sıklıkla yer
almaktadır. Mantar, deniz ürünleri ve kıymanın pirinç
içerisinde oldukça yavaş biçimde kaynatılmasıyla elde
edilir.

Domates, sarımsak, fesleğen, patlıcan ve deniz
ürünleri temel beş üründür.

Farklı yoğunluk seviyelerindeki kaynatılmış
üzüm suyu (geleneksel olarak yerel Trebbiano ya da
Lambrusco üzümleri kullanılmaktadır) ardıç, kiraz, meşe
ve kestane gibi ağaçlardan yapılan fıçılarda
bekletilmektedir. Burada üzümden koyu renkli, yağlı, tatlıekşi
balzemik sirke elde edilene kadar minimum 12 yıl
beklenmektedir.

• Napoli’de “pizza”, Floransa’nın az pişmiş ızgara
  “Floransa Bifteği”,
• Siena’nın sadece su ve undan ibaret makarnası
  “pici”,
• Roma’nın baharat soslu makarnası “arabbiata” ile
  yumurta,
• Jambon ve karabiberli makarnası “carbonara”,
• Milano’nun safranlı pilavı,
• Kuzey bölgesinin daha çok kışın yenilen tanınmış
  “polenta” sı (mısır unu peltesi),
• Sardunya adasının genç domuz etinden
  kızartılarak yapılan meşhur “porchetto”su ve
• Pulia’nın sadece un ve su katılarak el ile yapılan
  ve şalgam-yeşilliği ile terbiye edilen taze bukle
  makarnası “orecchiette alla cirne di rape”dir.

Yılbaşı, Unità d’Italia, Ulusal Bayram, İşçi
Bayramı, Cumhuriyet Bayramı, Çocuk Bayramı-Epifania,
Sevgililer Günü, San Giuseppe (St Joseph)-Festa del Papà
(Babalar Günü), Paskalya, Hz. Meryem’in göğe yükselişi,
Azizler Günü, Merhumları anma günü, Meryem Ana
Günü, Noel Bayramı ve Santo Stefano Günü.

Mönüler genellikle 1. Aperatifler (Aperitivo) ,
2. Meze (antipasto), 3. İlk tabak (Primo), 4. İkinci tabak
(Secondo), 5. Salata ve sebze yemekleri (Contorno),
6. Peynirler (Formaggio), 7. Meyveler (Frutta), 8. Tatlı
(Dolce), 9. Kahve (Caffe), 10. Hazmettiriciler: Likörler
(Digestivo) şeklinde kısımlardan oluşmaktadır.

İtalyanlar kokteyl kullanmazlar ancak bazen bir
bardak beyaz köpüklü şarap ya da bir vermut çeşidini
aperatif olarak almaktadırlar. Normalde yemeğe şarap ile
başlamakta ve öğün esnasında şarap içmeye devam
etmektedirler. Her iki öğünde de eğilim genellikle etlerden
oluşan mezeden (antipasto) oluşmaktadır. İlk tabak
(primo) aynı yemekte birlikte servis yapılmamak
koşuluyla risotto, çorba veya makarnadan oluşmaktadır.
İkinci tabak (Secondo) et veya balık etinden oluşan ana
yemektir. Pişmiş sebzeler veya salata (Contorno) ya
secondo ile birlikte ya da sonrasında servis edilmektedir.
Sonra genellikle tek bir çeşit peynir ve ardından tatlı ya da
meyve gelmektedir. Peynir yoksa meyve mutlaka ikram
edilmektedir. Tatlı ise daha çok kutlamalarda ikram
edilmektedir. Yemek küçük bir fincan espresso ile
sonlandırılmaktadır. Yemek sonrası hazmı kolaylaştırmak
için amaro ya da grappa adındaki likörlerden biri ya da
buzlu sek bir viski içilebilmektedir (Flower ve Falassi,
2008; Damms, 1998).

Uzun bir yemekten önce, Campari, Cinzano,
Prosecco, Aperol, Spritz, Vermouth adı verilen aperatifler
alınır.

Grappa, aslında 600 yıl önce Toskana ve Veneto
bölgelerinde şarap üretiminde çalışan çiftçilerin şaraba
verecek paraları olmayınca şarap üretiminden arta kalan
posayı damıtmalarıyla elde ettikleri bir likördür. Alkol
oranı yüzde 40-45 arası değişmektedir.

Soğanları küp küp doğranır ve sarımsakla beraber
zeytinyağında kavrulur. Salça ve sarımsağı eklenerek
kavurmaya devam edilir. Küp doğranan havuç, patates,
ıspanak, kuru fasulye, kabak ve domates eklenir. Bir süre
daha kavurduktan sonra üzerini 2-3 parmak geçecek kadar
su eklenir ve pişmeye bırakılır. 20 dakika kadar pişirdikten
sonra bulgur eklenerek karıştırılır. Tuz ve biber ile
tatlandırılır. Servis tabaklarına alınır ve üzerine fesleğen
sosu eklenerek servis edilir. Sosun hazırlanışı: Fesleğenin
yaprakları, sarımsak ve zeytinyağı karıştırıcıdan geçirilir.
İsteğe göre çorbanın üzerine arzu edilen miktarda ilave
edilir.

Hamuru için:

• Un (3 çay bardağı)
• Yumurta sarısı (1 adet)
• Kıyma (150 g)
• Rendelenmiş Kaşar Peyniri (2 çorba kaşığı)
• Muskat (1 adet)

Çorba için:

• Et suyu (6 su bardağı)
• Yumurta (1 adet)
• Zeytinyağı (1 çorba kaşığı)
• Soğan (1 adet)
• Yumurta (1 adet)
• Un (2 çorba kaşığı)

• Kuru Soğan (1 adet)
• Taze Fesleğen (10 adet)
• Mozzarella Peyniri (3-4 dilim)
• Zeytinyağı (1/2 çay bardağı)
• Domates (3 adet)
• Kızarmış Kabak/Patlıcan (3-4 dilim)
• Sarımsak (2 diş)
• Füme Somon (3 dilim)

Osso bucolara bol karabiber ve tuz eklenir.
Soğan, sarımsak ve havuç küp şeklinde doğranır. Arzu
edildiğinde kereviz de eklenebilir. Tereyağı (mümkünse
fırına dayanıklı) bir çelik tencerede eritilir. Osso bucolar
tencereye konularak 5 dakika boyunca sadece bir tarafı
pişirilir. Aynı işlem diğer tarafları için de tekrarlanır. Etler
bir tabağa alınır. Soğanlar tencereye konulur. Daha sonra
sırayla, havuç, kereviz ve sarımsaklar eklenir. Üzerine
beyaz şarap eklenir ve ocağın ateşi yükseltilir. İyice
kaynatılır. Şarabın yarısının buharlaşması sağlanır.
Üzerine salça, tavuk suyu ve yeşil baharatlar eklenir
(Biberiye ve adaçayı yerine, kekik, defne yaprağı gibi
diğer yeşillikler de kullanılabilir). Herşey iyice birbirine
karışınca üzerine etler eklenir. 175 derecede hazırlanan
fırında yaklaşık 2 saat pişen etler neredeyse kemikten
düşecek kıvama gelecektir. Eğer fırından dolayı yeterli
kıvama gelmemişse pişirme bir süre daha sürdürülür.

Öncelikle bolonez sos hazırlanır. Bunun için bir
tencereye iki kaşık yağ konularak yemeklik doğranmış
soğanlar ve yine aynı boyutlarda doğranmış biberler
eklenerek kavrulur. Kavrulan soğan ve biberin üzerine
kıyma eklenir ve birkaç dakika daha kavurma işlemine
devam edilir. Birkaç dakika daha kavuralım. Kavrulan
harcın üzerine bir adet rendelenmiş havuç ta eklenerek
yumuşayana kadar (yaklaşık iki dakika) daha kavrulur.
Kabuğu soyulmuş ve küp doğranmış domatesler ve
doğranmış sarımsak ta buna eklenir. Son olarak iki çay
kaşığı tuz ve yarım çay kaşığı karabiber de ilave edilerek
on dakika kapağı kapalı olarak pişirilir ve sonrasında
kenara alınır. Beşamel sos için, iki yemek kaşığı tereyağı
eritilir, üzerine un eklenerek bir çırpma teli yardımıyla
unun kokusu hissedilene kadar yaklaşık iki dakika
kavrulur. Üzerine ılık süt eklenerek sürekli karıştırılır.
Kaynadıktan sonra yarım çay kaşığı tuz karabiber ve
muskat cevizi rendesi eklenir. Küçük bir fırın tepsisi
yağlanarak iki kaşık kıymalı harç ve üzerine bir kepçe
beşamel sos eklenir. Haşlama gerektirmeyen
lazanyalardan üç adet tepsiye dizilir. Üzerine tekrar
kıymalı harç ve beşamel sos konulur. Tekrar bir kat daha
lazanya dizilir. Bu işlem lazanya bitene kadar devam eder.
Dört kat olunca en üst kata lazanya dilimlerini
konulduktan sonra beşamel sos ile sıvanarak bolca kaşar
peyniri serpilir. Alüminyum folyo ile kaplanan tepsi 200
derecelik fırına yerleştirilerek 20 dakika pişirilir. 20
dakika sonunda folyo kaldırıp 10 dakika daha üzerindeki
kaşarlar kızarana kadar pişirme işlemine devam edilir.
Fırından çıkınca 20 dakika da dinlendirilerek servis edilir.

Malzeme listesi:

• Böğürtlen (Kırmızı) (150 g)
• Pudra Şekeri (1/2 su bardağı)
• Taze Böğürtlen (12 adet)
• Çırpılmış Krema (1 su bardağı)
• Süzme Yoğurt (4 kaşık)
• Nane Yaprağı (10 adet)

Hazırlanışı:
Böğürtlenler bir çatal yardımı ile fazla sulandırılmadan
ezilir. Yumurta beyazına pudra şekerini ekleyerek mikser
yardımı ile kar hâline gelinceye kadar çırpılır. İçine yoğurt
ve kremayı ilave edip bir tahta kaşık yardımı ile
karıştırılır. Elde edilen karışıma ezilen böğürtlenler ilave
edilir. Kup bardaklara hazırlanan karışım paylaştırılarak
buzdolabında soğutulur. Üzerine taze böğürtlen ve nane
dalları ile süslenerek servis yapılır.

Büyük bir tencerede makarna tuzlu suda haşlanır.
Piştiğine emin olunduktan sonra makarna süzülür. 2-3 su
bardağı haşlama suyundan ayrılarak sos için kullanımı
sağlanır. Tencereye bir çorba kaşığı kadar tereyağı ve
birazda sıvı yağ konularak eritilir. Süzülen makarnalar
konularak karıştırılır. Ayrı bir tavada minik doğranan
soğanlar biraz sıvı yağda kavrulur. Kavrulunca kıyma
ilave edilir ve sürekli karıştırarak kavurmaya devam edilir.
Minik doğranan biber ve sarımsaklar da eklenir, bir sürede
bu şekilde kavurma işlemine devam edilir. Rendelenen
domatesler, salça ve en son baharatlar ve tuz ilave edilerek
karıştırılır. Sos için ayrılan makarna suyu ilave edilir. Ateş
kısılarak tencerenin kapağını kapatılır ve uzunca bir süre
sos pişirilir. Servis tabağına makarnadan bir miktar
konulur, üzerine bolonez sos ilave edilir. Üzerine
maydanoz serpilir ve sıcak servis yapılır. Arzu edilirse en
üste parmesan peyniri rendelenerek servis edilir.

Bir tencere sıcak su ile doldurulur ve kaynamaya
başlayınca penne makarnaları ilave edilir. İçerisine 1 tatlı
kaşığı sıvı yağ ve 1 çay kaşığı tuz eklenerek 10 dakika
kadar daha pişirilir. Makarnalar yumuşayınca, tenceredeki
su süzülerek makarnalar bir kenarda bekletilir. Diğer
tarafta arnavut biberi blenderdan geçirilerek toz haline
getirilir. Daha sonra bir tavaya 1 yemek kaşığı zeytinyağı
konulur ve ince doğranan sarımsaklar bu tavada sote
edilir. Daha sonra toz biber ve fesleğen de tavaya eklenir.
Domates sosunu da ekleyerek iki dakika daha pişirilir.
Makarnanın üzerine sosu eklenerek iyice harmanlanır. Son
olarak servis tabağına alınır ve üzerine maydanozlar
serpiştirilerek servis edilir.

Malzeme listesi:

• Risotto Pirinci (300 g)
• Soğan (1 adet)
• Beyaz Şarap (50 ml)
• Domates Sosu (100 g)
• Maydanoz (1/2 demet)
• Zeytinyağı (40 ml)
• Karışık Deniz Mahsulleri (400 g)
• Balık Suyu (1 lt)
• Fesleğen (10 yaprak)

Malzeme listesi:

• Bayat Köy Ekmeği (250 g)
• Sirke (1 yemek kaşığı)
• Kırmızı Soğan (1 adet)
• Domates (250 g)
• Fesleğen Yaprağı (20-25 adet)
• Zeytinyağı (1/2 çay bardağı)
• Limon Suyu (1 tatlı kaşığı)
• Salatalık (1 adet)
• Siyah Zeytin (150 g)

Hazırlanışı:
Bir tatlı kaşığı sirke eklenmiş su dolu bir kaba ekmekler
batırılır ve yumuşayana kadar bekletilir. El ile ekmeklerin
suyu sıkılır ve kağıt peçeteyle fazla suyu alınır. Zeytinlerin
çekirdekleri ayıklanır. Soğan ince halkalar şeklinde
doğranıp biraz tuz ve sirkeyle ovalanarak bir kenarda 10
dakika bekletilir. Domatesler ve salatalıklar dilimlenir.
Geniş ve yüksekçe bir çanakta domatesler, salatalıklar,
ovulmuş soğanlar, zeytinler, fesleğenler ve ekmekler
toplanır. Zeytinyağı ve sirke bir kasede çırpılır. Tuz ve
biber eklenir. Sos salata malzemelerine dökülerek iyice
harmanlanır.

İtalya’nın birçok uygarlığa ev sahipliği yapmasının yanında her ürünün yetiştirilebilmesine olanak sağlayan uygun iklim koşullarına sahip olması, ürün ve mutfak zenginliğine zemin hazırlamıştır.

İtalyan Mutfağı’nın temel ürünü olarak da gösterilen makarna(pasta) ve pizza tahıl zenginliğinin bir göstergesi olarak düşünülebilir.

MÖ 800’lü yıllarda sanat, savunma, sanayi ve mimari ustalık özellikleriyle dikkat çeken Etrüskler İtalya’da yaşayan ilk uygarlık olarak bilinmektedir.

İtalya'nın sınır komşuları Fransa, Avusturya ve İsviçre'dir

Akdeniz, İyonya ve Adriyatik

Po Vadisi’nde tahıl, özellikle de pirinç, mısır ve buğday yetiştiriciliği yaygındır.

22 adaya sahip ve coğrafi şekil itibarıyla çizme diye tanımlanan ülkenin en büyük adaları Sicilya ve Sardunya’dır.

Üç tarafının denizle çevrili olması ve ada zengini bir ülke olması, İtalya’yı deniz ürünleri konusunda da avantajlı hâle getirmektedir.

İtalyan Mutfağı’nı Roma ve Yunan Mutfakları biçimlendirmiştir

Farklı kavimlerin yerleşim merkezi olması bu mutfağı da karma haline getirmiştir.

İtalyan Mutfağı’nın temelini oluşturan bu üç yöre mutfağı tatlı açısından tartlar ve turtalar konusunda birleşmektedir.

19. yüzyıl profesyonel anlayışın pekiştiği dönem olarak dikkat çeker. Taze sebze ve meyve tüketimi özendirilirken, et yemeklerinin sindirim açısından sıkıntı yaratabileceği bu dönemin yargıları arasındadır.

Abruzzo-Molise, Apulia, Calabria-Lucania, Emilia-Romagna, Liguria, Lombardy, Naples-Campagna, Piedmont, Rome-Lazio, Sardinia, Sicily, Tuseany, Umbria-Marche ve Veneto’dur.

Balzamik sirke

Lombardia ve Piemonte

Parmesan peyniri

Çok ince dilimlenen, hardal sosu veya yağ ve limon suyu ile servis edilen çiğ sığır filetosu olan “Carpaccio”ile tanınmaktadır.

Boscaiola.

Fesleğen, çam fıstığı, sarımsak, zeytinyağı.

Pulia’nın sadece un ve su katılarak el ile yapılan ve şalgam-yeşilliği ile terbiye edilen taze bukle makarnası “orecchiette alla cirne di rape”dir.